Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Փոքր բիզնեսի մեծ խնդիրները

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ
Նորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը, մինչ ԱԺ կողմից կառավարության ծրագրի հաստատումը, բազմիցս հանդես եկավ փոքր ու միջին ձեռնարկատիրության աջակցության մասին հայտարարություններով՝ մասնավորապես շեշտելով, որ փոքր ու միջին բիզնեսը հայաստանյան պայմաններում ոչ միայն տնտեսական, այլև սոցիալական արմատական խնդիրներ է լուծում։ Թե ինչքանով հետևողական կլինի վարչապետն իր կողմից հռչակած սկզբունքներին, այլ հարց է, սակայն միանշանակ է, որ փոքր և միջին ձեռնարկատիրության ձևավորումն ու զարգացումը ցանկացած պետության կայուն տնտեսական աճի առաջնային գրավականներից է, բացի այս, փոքր և միջին բիզնեսն այն հիմնական միջոցն է, որը հասարակության մեջ ձևավորում է միջին խավ: Վերջինս երաշխավորում է պետության ներսում սոցիալական համերաշխությունն ու քաղաքական կայունությունը:
 
Նկատի ունենալով փոքր և միջին ձեռնարկատիրության կարևորությունը երկրի տնտեսական կյանքում՝ կառավարության կողմից վերջին տարիներին շրջանառության մեջ են դրվում տարբեր նախաձեռնություններ, որոնք նպատակ են հետապնդում օժանդակել ու զարգացնել փոքր ու միջին ձեռնարկատիրությունը Հայաստանում:
 
2001 թվականից ի վեր Հայաստանի Հանրապետությունում մշակվում և իրականացվում են փոքր և միջին ձեռնարկատիրության պետական աջակցության տարեկան ծրագրեր, որոնք նպատակաուղղված են ապահովելու «Փոքր և միջին ձեռնարկատիրության պետական աջակցության մասին» Հայաստանի հանրապետությունում օրենքով ամրագրված փոքր և միջին ձեռնարկատիրության ոլորտի զարգացումը:
 
Հայաստանում փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման քաղաքականության, ինչպես նաև փոքր և միջին ձեռնարկատիրության ոլորտի զարգացման ու պետական աջակցության տարեկան ծրագրերի մշակման իրավասությունը վերապահված է ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությանը, իսկ դրանք իրականացնող հիմնական կառույցը «Հայաստանի փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոն» հիմնադրամն է (Հայաստանի ՓՄՁ ԶԱԿ), որը հիմնադրվել է ՀՀ կառավարության 2002թ. մարտի 19-ի որոշմամբ` փոքր և միջին ձեռնարկատիրության պետական աջակցության 2002թ. ծրագրի շրջանակներում որպես ծրագրային միջոցառում:
 
Ինչ խոսք, տնտեսության այս ոլորտի զարգացմանն ուղղված կառավարության նախաձեռնությունները կարևոր քայլեր են փոքր ու միջին ձեռնարկատիրության աջակցության տեսանկյունից, սակայն փոքր ու միջին բիզնեսի մի շարք ոլորտներում վիճակը հեռու է բավարար լինելուց: Մասնավորապես փոքր ու միջին առևտրային գործունեություն ծավալող խանութներն ու կրպակները բավական ծանր կացության մեջ հայտնվեցին վերջին տարիներին հատկապես մայրաքաղաք Երևանում շարունակվող «սուպերմարկետային բումի» հետևանքով։
 
Քաղաքի կենտրոնական հատվածներում և վարչական շրջաններում սնկի նման աճող սուպերմարկետներն ու հիպերմարկետները չափազանց հզոր մրցակիցներ էին փոքր ու միջին տնտեսվարող սուբյեկտների համար, ինչի հետևանքով խոշոր առևտրային կենտրոնների շրջակայքում գտնվող բազմաթիվ փոքր խանութներ ու կրպակներ պարզապես փակվեցին կամ դադարեցին շահութաբեր լինելուց։ Իհարկե, խոշոր առևտրային կենտրոնների հիմնումը ինչ-որ առումով նաև ժամանակի հրամայականն էր և քաղաքակիրթ առևտրի կազմակերպման տեսանկյունից դրական երևույթ, և այստեղ խնդիրը ոչ թե նման սուպերմարկետների հիմնումն էր, այլ այդ ոլորտի կարգավորման մեխանիզմների բացակայությունը։
 
Եթե ուսումնասիրում ենք զարգացած երկրների՝ տարբեր խոշոր քաղաքներում քաղաքային առևտրի կազմակերպման փորձը, ապա տեսնում ենք, որ խոշոր հիպերմարկետներն ու առևտրային կենտրոնները գերազանցապես տեղակայված են քաղաքի արվարձանային վայրերում։ Նման մոտեցումն առևտրի կազմակերպմանը միաժամանակ մի քանի խնդիր էր լուծում։ Նախ՝ փոքր ու միջին առևտրի կետերը անհավասար մրցակցության մեջ չէին մտնում հիպերմարկետների հետ, բացի այս հիպերմարկետների տեղակայումը արվարձանային վայրերում դրական է անդրադառնում քաղաքի փողոցների բեռնաթափման ու երթևեկության կազմակերպման վրա։
 
Այս ամենից զատ՝ ռուսական ու եվրոպական մի շարք քաղաքներում քաղաքային առևտրի կազմակերպումը կատարվում էր հստակ սահմանված նորմատիվներով, ինչը նշանակում էր, որ որոշակի տարածքային մակերերս ու բնակչություն ունեցող վարչական շրջանի համար նախատեսված էր հստակ նշված թվով կամ մակերեսով առևտրային ու սպասարկման ոլորտի ծառայություններ մատուցող սուբյեկտների քանակ։ Նման նորմատիվներ ժամանակին գոյություն ունեին նաև Խորհրդային Միությունում, ինչը կարգավորում էր առևտրային և մանր ու միջին ձեռնարկությունների հիմնումն ու տեղաբաշխումը՝ համապատասխան քաղաքի կամ վարչական տարածքի բնակչության թվին։ Ներկայումս քաղաքային առևտրի կազմակերպման այդօրինակ մեխանզմներ ու նորմատիվներ չկան, և գրեթե ցանկացած սուբյեկտ ցանկության դեպքում կարող է ներդրում կատարել և հիմնել առևտրային տարածք։
 
Երևանի պարագայում վարչական շրջանների ղեկավարությունն այս հարցում փոքր լիազորություններ է օժտված և զբաղվում է միայն ծխախոտային ու ալկոհոլային ապրանքների վաճառքի լիցենզիա տրամադրելով։
 
Սակայն խնդիրն այն է, որ անգամ այս երկու ապրանքատեսակների լիցենզավորման պարագայում ևս առկա են խնդրահարույց հարցեր։ Բանն այն է, որ խոշոր առևտրային կենտրոններն ու փոքր կամ գերփոքր կրպակներն ու խանութները ծխախոտի ու ալկոհոլի առևտրի լիցենզիա ստանում են միևնույն կերպ և վճարելով միևնույն գումարը։ Հասկանալի է, որ նման իրավիճակը պահանջում է հստակ օրենսդրական կարգավորում, քանի որ դարձյալ մանր ու միջին տնտեսվարողները հայտնվում են անհավասար մրցակցային դաշտում։ 
 
Աղասի Մարգարյան

Pressmedia.am վերլուծաբան

Ո՞վ է փչացնում հայ-ռուսական հարաբերությունները Crocus City Hall-ի ահաբեկչությանը մասնակցած տղամարդու ծնողները պատմել են նրա հետ վերջին զրույցի մասին Տաջիկստանում մարդիկ են ձերբակալվել Կրոկուսի ահաբեկչության հետ առնչության համար«Կրոկուսի» ահաբեկչության ժամանակ մի խումբ մարդկանց փրկած Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում Ավստրալիան մտադիր է իր արևային վահանակներն արտադրելՔննարկվել է էլեկտրոնային դեղատոմսի` մարզերում գործարկման ընթացքը Ոսկեպարում Փաշինյանին այլևս չեն էլ սպասումԹուրք պաշտոնյան ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի պատվիրակության հետ քննարկել է Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման հարցեր Երևանը կարող է հայտնվել կոտրած տաշտակի առաջ. ՌԴ ԱԳՆ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են խաղաղությանը, ինչպես երբեք». Հաջիև Եղեգնաձորում սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա բնակիչը 102-րդ բազայի և ՌԴ սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է. ՌԴ ԱԳՆ Անհայտ ծագման ինքնակոչների խմբավորում է ձևավորվել Շիրակի մարզում. պատգամավորն ահազանգում է Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցը չի քննարկվի. Ստանոն՝ ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ հանդիպման մասին Հայաստանն ու Հնդկաստանը կընդլայնեն համագործակցությունը կինոարտադրության և տեխնոլոգիական բնագավառում «National Geographic»-ը ներկայացրել է Հայաստանում գինու մշակույթը Ապրիլի 1-ից ֆիզիկական անձանց կողմից անձնական օգտագործման ապրանքների համար սահմանված առցանց անմաքս առևտրի արտոնության շեմը ենթարկվելու է փոփոխության Ոսկու գինն աճել է Փաշինյանի թիրախում Արցախի իշխանություններն են Նավթի գներն աճել են Արցախից տեղահանված շուրջ 11 հազար մարդ է արտագաղթել Հայաստանից․ Գեղամ Ստեփանյան Մտքովս նույնիսկ չի անցել, որ վերջին անգամ եմ տեսնում Գագիկին․ երջանիկ տարիներից մնացին միայն քաղցր հուշեր Միջազգային պահանջ է՝ սահմանի որոշման ցանկացած գործընթաց որևէ ուժ չունի, եթե մարդկանց բնականոն կյանքը խաթարվում է. Թաթոյան Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրիԱլիևին նոր պատերազմ է հարկավոր. Ռուսական մամուլի անդրադարձը «Ավտովազ»-ը սկսել է Lada-ի արտադրությունն Ադրբեջանում Իսպանիայում տեղակայվել է ՆԱՏՕ-ի երրորդ ռազմածովային բազան Տաջիկստանում 9 մարդ է ձերբակալվել Crocus City Hall-ի գործով Ինչո՞ւ երեկ չհրապարակվեց Արայիկ Հարությունյանի մասնակցությամբ հարցազրույցը․ AzTV-ի պարզաբանումը Սպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան Գերիների վերադարձը պետք է յուրաքանչյուր հայի աշխատանքի հիմքում լինի. Սեյրան Օհանյան Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. BMW-ն հայտնվել է CPS բենզալցակայանի մոտակա տարածքում Մասնագիտությունը պահանջված և արդիական կլինի, քանի դեռ կլինի հանքարդյունաբերությունը. ԶՊՄԿ Հունաստանում 5,7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել Կարևոր․ կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից ո՞ր բանկերի քարտապաններն են կարող օգտվել «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Հայաստանի տարածքում արգելափակվել են Սոլովյովի հաղորդումները Ջուր չի լինի Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Մարտի 29-ի եղանակային կանխատեսումները Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ Երևանում