Հելլոուի՞ն, թե՞ մեռելոց

Հայկական մեդիան և սոցցանցերը վերջին օրերին հեղեղված են հակահելլոուինյան պաթոսով, ընդհուպ «Ես քրիստոնյա եմ և «ո՛չ» եմ ասում Հելլոուինին» մակագրությամբ «գովազդային պաստառների» անխնա տարածումը։ Ասվածն իհարկե վերաբերում է միայն մեդիա տիրույթին, քանի որ մեր հասարակության առավել լայն հատվածները նույնիսկ չգիտեն, թե ինչ է Հելլոուինը, ինչ տոն է և կամ տո՞ն է, թե՞ ոչ։ Նման, կարելի է ասել, բուռն մոտեցումն այս ոչ հայկական տոնին, ակամայից ցանկություն է առջացնում հետևել, թե ինչու ենք մենք ձգտում նման տոնակատարությունների։

 

Պատմական ակնարկ

 

Եվ այսպես, Հելլոուինը սերտորեն առնչվում է անգլո-սաքսական և կելտական ժողովուրդների տոնակատարությունների հետ և ավանդաբար նշվել է հոկտեմբերի 31-ին։ Այս տոնի մասին առաջին հիշատակությունները իռլանդական գրականության մեջ վերաբերում են 9-10-րդ դարերին։ Կաթոլիկ և Անգլիկան եկեղեցիները բավական չեզոք վերաբերմունք ունեին այս տոնի նկատմամբ և առանձնահատուկ դրական կամ բացասական վերաբերմունքի վկայությունները հազվադեպ են։ Հելլոունինն առավել լայն տարածում գտավ 19-րդ դարում Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում, իսկ արդեն 20-րդ դարում՝ նաև աշխարհի մի շարք անգլալեզու երկրներում։ Հենց 19-րդ դարից էլ այս տոնի գլխավոր խորհրդանիշներից մեկը դարձավ դդումը։ Սա, ի դեպ, իր սիմոլիկայով առավել մոտենում էր տոնի նախնական բովանդակությանը և առավելապես կապված էր գյուղատնտեսական աշխատանքների և բերքահավաքի հետ։ Վերջին շրջանում Հելլոուինը սկսեցին տոնել նաև ոչ անգլալեզու բազմաթիվ այլ երկրներում։ Իհարկե, նման երկրներում տոնը դեռ զանգվածային տարածում չի ստացել և կորցրել է իր բովանդակությունը, քանի որ հիմնականում դարձել է կատակային և զվարճաբանական տոն։ Հենց այստեղ էլ թերևս կանգ առնենք։

 

Հայկական իրականություն

 

Հայկական իրականության մեջ Հելլոուինը սկսեցին նշել վերջին տարիներին, ընդ որում, տոնը ներկայանում էր որպես դիմակներով զվարճանալու առիթ։ Նման պայմաններում անհասկանալի է տարբեր օղակների կողմից Հելլոուինի նկատմամբ բացասական վերաբերմունք ձևավորելու միտումը և ավելորդ կրոնականության պաթոսը։ Ի վերջո, պետք է ընդունենք, որ մեր իրականության մեջ առկա է տոնականության մեծ բաց։ Անգամ քրիստոնեական տոները՝ Սուրբ Ծնունդը, Հարության տոնը կամ Զատիկը, Սուրբ խաչը՝ Քրիստոսին Խաչից իջեցման տոնը և այլն, առավելապես տխրության, սգո և մահվան հետ առնչություններում են ընկալվում։ Ըստ էության, սա գլոբալիզացիայի և արևմտյան արժեքների նկատմամբ հասարակության հակումների արդյունք չէ, ինչպես փորձ է արվում ներկայացնել Հելլոուինի նկատմամբ աճող հետաքրքրությունը, այլ գուցե հենց եկեղեցու անգործության հետևանք։ Վերջիվերջո, հիշենք, որ ընդամենը մի քանի տարում Կաթոլիկ եկեղեցուն բնորոշ Սուրբ Վալենտինի տոնը ներկայումս շատ ավելի լայն տարածում ունի մեր իրականության մեջ, քան համարժեք Սուրբ Սարգսինը։ Պետք է շեշտել, որ Վալենտինի տոնին իրենց սիրելիներին նվերներ անող երիտասարդներին բոլորվին էլ չի հուզում այս տոնի կրոնական խորհուրդն ու բովանդակությունը, այլ պարզապես լավ առիթ է։

 

Սա այն դեպքում, երբ Հայ առաքելական եկեղեցու սրբերի թիվը ներկայումս շուրջ 700 է, որոնցից տոնելի սրբերի թիվը՝ 400։ Վերջիններիս եկեղեցական օրացույցում հատկացված է 112 օր։ Իսկ ո՞վ գիտի նրանց մասին եկեղեցուց դուրս։ Միանշանակ, գրեթե ոչ ոք։ Նման պայմաններում արժե՞ պաթետիկ աղմուկ բարձրացնել և հեթանոս ու ազգի դավաճան հայտարարել Հելլոուինը կամ Սուրբ Վալենտինի տոնը կամ որևէ այլ նման տոն նշողներին։Կարծում եմ՝ ոչ, քանի որ մեր հասարակությունը պարզապես ունի տոնի ու տոնականության, հասարակական զվարճանքի և սովորական ուրախության պակաս։ Ի վերջո, մեր օրացույցում առավել շատ աչքի են ընկնում մեռելոցները, քան տոներն ու ուրախության օրերը։ Ո՞վ է մեղավոր։ Գուցե ոչ ոք, իսկ գուցե՝ բոլորս, սակայն սա բոլորովին այլ հարց է։ Իսկ առայժմ թերևս հանգիստ թողնենք բոլոր այն երիտասարդներին, ում համար Հելլոուինը առիթ է զվարճանալու համար, իսկ զվարճանալու համար մեր իրականությունն առանձանապես մեծ հիմքեր չի տալիս։ Սակայն սա արդեն այլ քննարկման թեմա է։ 

 

Աղասի Մարգարյան

Pressmedia.am վերլուծաբան

Կիսվել