Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Քաղաքական համակարգն ու Սերժ Սարգսյանի ապագան

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

Սերժ Սարգսյանի՝ Ալ Ջազիրային տված հարցազրույցից հետո օրերես կրկին տարբեր լրատվական ու հասարակական հարթակներում ակտիվացել են խոսակցություններն այն մասին, թե Սերժ Սարգսյանը գրեթե ակնարկում է, որ 2017  թվականի խորհրդարանական ընտրություններից հետո կարող է հավակնել վարչապետի պաշտոնին։ Եվ Սերժ Սարգսյանը, և  Հանրապետական վերնախավի բոլոր ներկայացուցիչները, այս հարցին որևէ ուղղակի պատախան չեն տվել, նշելով, թե հարցը ժամանակավրեպ է  և այն կարող է քննարկվել միայն ընտրություններից հետո միայն։ Ընդհանուր քաղաքական տրամաբանության տեսանկյունից՝ իսկապես էլ տեսականորեն Սերժ Սարգսյանի վարչապետ դառնալ-չդառնալու հարցը կարող է քննարկվել միայն ընտրություններից հետո, քանի որ խորհրդարանական համակարգին անցնելու պայմաններում վարչապետի պաշտոնը ներկայանում է բոլորովին նոր ձևաչափով։

Մյուս կողմից Սերժ Սարգսյանի հնարավոր վարչապետության մասին խոսակցությունները կային դեռևս սահամանադրական փոփոխություններից առաջ, ընդ որում ընդդիմադիր հարթակները շեշտում էին, որ սահմանադրական բարեփոխումները ապահովելու են իշխանության վերարտադրությունը և Սերժ Սարգսյանի վարչապետ դառնալը։ Այս բոլոր խոսակցություններում սակայն առկա են մի շարք հետաքրքիր ենթատեքստեր։

Նախ վարչապետի և նախագահի պոստերի այսպես ասած փոխատեղման մասին խոսակցությունները հայաստանյան քաղաքական իրականության մեջ առավել վաղ հիմքեր ունեն, քանի որ ժամանակին, երբ Ռոբերտ Քոչարյանն էր նախաձեռնել սահամանադրական փոփոխություններ, կրկին քննարկվում էր այն վարկածը, որ Քոչարյանը պատրաստվում է 2008 թվականի նախագահական ընտրություններից հետո ստանձնել վարչապետի պաշտոնը։ Ի դեպ այս խոսակցությունները բոլորովին էլ անհիմն չէին, քանի որ տեսականորեն հենց այս նպատակի համար Քոչարյանի ակտիվ մասնակցությամբ ստեղծվել էր ԲՀԿ-ն։ Սակայն մի շարք օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ, ներքին ու արտաքին հանգամանքների պայմաններում Քոչարյանը այդպես էլ չդարձավ վարչապետ, իսկ այս մասին բոլոր խոսակցությունները մնացին օդից կախված։

Սակայն այստեղ առավելապես հետաքրքրական է այն հարցը, թե ինչը փոխվեց վարչակարգի ու հայաստանյան քաղաքական համակարգի բովանդակության մեջ Ռոբերտ Քոչարյանի վարչապետ չդառնալով։ Ըստ էության կարելի է ասել, որ այս համակարգը արմատական փոփոխությություններ չկրեց։ Իհարկե, Սերժ Սարգսյանի համակարգը հրաժավեց Քոչարյանին բնորոշ ուժային միջոցներով քաղաքական հարցերը լուծելու պրարտիկայից, քաղաքական դաշտում զարգացումներն ստացան առավել կուլիսային ու ստվերային բնույթ, իշխանությունները հրաժարվեցին քաղաքական հակառակորդներից  ակնհայտ ուժային միջոցներով վնասազերծելուց, սակայն այս փոփոխությունները պայմանավորված էին միայն Սերժ Սարգսյանի՝ որպես քաղաքական գործչի առանձնահատկություններով և բնականաբար չէին բերելու քաղաքական համակարգի բովանդակային ձևափոխումների։

Մոտավորապես նույն իրավիճակում ենք նաև այսօր և այն հարցը, թե ինչ հետևանքներ կունենա Սերժ Սարգսյանի վարչապետ դառնալ կամ չդառնալը շարունակում է մնալ արդիական։ Ընդ որում պետք է շեշտել, որ հաճախ նման զարգացման հնարավորությունը քաղաքական գործընթացների տեսանկյուններից չափից ավելի կարևորվում է։ Վերջիվերջո ներկայիս հայաստանյան քաղաքական համակարգը կլանային, կիսաավտորիտար և կիսաօլիգարխիկ բնույթ է կրում, որտեղ անձերի տեղափոխությունը գլոբալ առումով չի կարող բերել բովանդակային բեկումների։

Այս տեսանկյունից արդեն, որքան էլ տարօրինակ հնչի, բոլորվին ոչ էական է դառնում այն խնդիրը, թե 2017 թվականին մենք ինչ պոստումն կտեսնենք Սերժ Սարգսյանին, քանի որ համակարգային առումով ցանկացած վարչապետ ստիպված է լինելու գործել առկա վարչակարգում գործող կանոններով։ Ինչ խոսք, այդ կանոնները գլխավորապես ձևավորվել են նաև ներկա ու նախկին նախագահների օրորք, սակայն փաստն այն է, որ մեկ գործիչի փոփոխությամբ կամ մեկ հարվածով հնարավոր չէ քանդել տարիներով ամրացած համակարգը, որի ներսում էլ առկա են բազմաթիվ խմբավորումների ու կլանների շահերի բախումներ։

Ուստի պետք է արձանագրենք, որ Սերժ Սարգսյանի այսպես ասած վերատադրության մասին խոսողները առավելապես շեշտը դնում են հասարակական-քաղաքական զարգացումների զգայական-հոգեբանական կողմի վրա և ըստ էության գործնականանում ոչ հայաստանյան ընդիմադիր դաշտում, ոչ էլ ընդհանարապես որևէ այլ քաղաքական հարթակում չկա  առկա  վարչակարգին որևէ այլընտրանք։  Ի դեպ այս դեպքում հարկ է շեշտել, որ նման իրավիճակի գնահատականը չի կարող սահամանփակվել միայն դրական կամ բացասական լինելով քանի որ քաղաքականությունը շատ ավելի բարդ իրողություն է, որտեղ միանշանակ գնահատականները չափազանց պարզունակն են դառնում։

Աղասի Մարգարյան

Pressmedia.am վերլուծաբան

4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը