Օրե՞նք, թե չ'օրենք. ո՞րն ենք ընտրում
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԵրբ հարց ուղղվեց վարչապետ Կարեն Կարապետյանին, թե ինչպես է պայքարելու կոռուպցիայի դեմ, նա պատասխանեց մեկ բառով` օրենքով: Իսկ դրանից առաջ կառավարության առաջին նիստում, որը վարեց նորանշանակ վարչապետը, նախարարներին մեկ բան հորդորեց` չթերանալ և օրենքի շրջանակներում իրացնել իրենց իրավունքներն ու կատարել պարտականությունները:
Սա ընդամենը մի բան է ցույց տալիս, մի պարզ, անգամ տրիվիալ բան. մեր պրոբլեմն այն է, որ օրենքին չենք ենթարկվում, խուսափում ենք օրենքը կատարել կամ շրջանցում ենք այն, կամ թերի ենք կատարում: Մի խոսքով` ամեն ինչ օրենքի շուրջը:
Եվ ո՞րն է հատկանշականը. այս մասին` օրենքի կիրառման պարտադրանքի մասին խոսվեց փաստորեն ամենաբարձր մակարդակով: Ինչն ազդակ էր իրականում, որ մեր երկրում օրենքը չի կատարվել, այն շրջանցվել է նախ և առաջ իշխանության վերին օղակներում, ամենաբարձր մակարդակում: Ապա աստիճանաբար, ինչպես և պետք է լիներ, իջել է ցած` հասել մինչև հասարակության ներքին շերտերը:
Հարց` ինչո՞ւ են մեր իշխանավորները ընդունել այնպիսի օրենքներ, որոնք հենց իրենք չպետք է կատարեին, այսպես ասած, ձեռնտու չէին իրենց: Եթե մի փոքր հետ գնանք ու նայենք մեր անցած ճանապարհը, կգտնենք պատասխանը:
Հիմնականում մեր օրենքների մշակման, այսպես ասած, պետական կառավարման համակարգում, ինչպես նաև տարբեր ոլորտներում բարեփոխումներ իրականացնելու նպատակով ֆինանսական միջոցներ են մեզ հատկացրել դրսի կառույցները: Եվրոպական հատկացումների շնորհիվ մենք ստեղծեցինք մեր բազային օրենսդրությունը և դրանք իրենց հիմնական գծերով, սկզբունքային մոտեցումներով համահունչ եղան այն պահանջներին, որոնք մեր առջև դրեցին միջազգային կառույցները:
Այս փաստին կարելի է նայել երկու ելակետով. մենք օրենքներ ընդունեցինք ոչ թե գիտակցելով, որ նման օրենքներով մենք պետք է կազմակերպենք մեր կյանքը, այլ ընդունեցինք ի հաճույս եվրոպաների և միջազգային կառույցների: Միաժամանակ, եթե մենք այդ օրենքները չընդունեինք, ապա կզրկվեինք ֆինանսական այն միջոցներից, որոնք երկիր մտան բարեփոխումներ իրականացնելու մեր պարտավորվածության դիմաց:
Այնպես որ, մեր ունեցած օրենքները մեծ առումով այլևս քննարկման նյութ չեն:
Անշուշտ, մեր իշխանությունների մերկանտիլ, նաև երեսպաշտ մոտեցումը (փող ձեռք գցելու և եվրոպային սիրաշահել–խաբելու), այդքան էլ անմեղ բաներ դուրս չեկան: Այսօր մեր հասարակությունը վերից վար, ինչպես հայտնի կերպարը կասեր, խաբում է ու խաբվում է: Սեփական հնարավորություններով ճանապարհ գտնելու, օրենքը շրջանցելու, կաշառք տալու և կաշառք վերցնելու պրակտիկան ձևավորվեց նաև այս հիմքով:
Արդյունքում ունենք իր նկարագիրը խեղած հասարակություն, որտեղ առավել զարմանում են ազնիվ լինելու և ոչ թե անազնիվ արարքի վրա: Ունենք հասարակություն, որտեղ գողությունը, պարտականությունների կատարումից խուսափելը հասարակության կողմից չի դատապարտվում: Աստիճանաբար անարդարությունը դարձավ մեր կյանքի նորմերից մեկը: Ու այդ նորմը ստիպեց, որպեսզի հազարավոր մարդիկ պարզապես լքեն իրենց հողն ու գնան այլ երկրի կառքին լծվեն:
Հիմա, երբ արդեն վարչապետի մակարդակով խոստովանել ենք մեր կյանքի գլխավոր իրողությունը, փաստացի կանգնել ենք մեծ ընտրության առջև: Կամ երկրում մթնոլորտ ենք փոխելու. այլևս ապրելու ենք օրենքով ու գործելու ենք օրենքի շրջանակներում, կամ էլ պարզապես մեր կյանքում ոչինչ չի փոխվի:
Մեր ներկա վարչապետն էլ իր թիմով կհամալրի այն բազում եկած–գնացած ղեկավարների շարքը, որոնց մասին խոսվում է ընդամենը պետական չոր տարեգրության մեջ:
Այնպես որ` օրե՞նք, թե չ'օրենք. ո՞րն ենք ընտրում:
Գոհար Սարդարյան