Մեր ԱԳՆ–ի կեցվածքի թշվառությունը
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՆոր տարում մեր արտաքին քաղաքական գերատեսչության մարտավարությունը շարունակում է մնալ նույնը` սկզբունքներից ու արժանապատվությունից զուրկ, անդեմ, անատամ: Երեկ ՀՀ արտգործնախարարը լրատվական գործակալություններից մեկի միջոցով, այսինքն` անուղղակի պատասխանել է Մինսկի խմբի համանախագահների` նախօրեին արված հայտարարությանը, որը վերաբերում էր անցած տարվա դեկտեմբերի 29–ին Չինարի գյուղի մերձակայքում ադրբեջանական կողմի դիվերսիոն ներթափանցման փորձին: Մինչ պատասխանի բովանդակությանը անցնելը, հիշեցնենք դեպքերի հաջորդականությունը:
ՀՀ տարածքում դիվերսիոն ներթափանցման փորձին առաջինը արձագանքեց ՀԱՊԿ արդեն նախկին գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան: Նա միջադեպն անվանել էր ընդամենը «սադրանք»` դրանով ՀԱՊԿ–ին ազատելով պատասխան գործողության դիմելու անհրաժեշտությունից: Ընդ որում, նա միջադեպը պայմանավորել էր ղարաբաղյան խնդրով: «ՀԱՊԿ անդամ պետության տարածքում այս գործողությունները դիտարկում ենք որպես սադրանք` մասնավորապես այս տարվա ապրիլին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում բավականին ծանր միջադեպի ֆոնին»,– ասել էր նա: Սա նշանակում է, որ Բորդյուժան սլաքն ուղղել էր դեպի Ղարաբաղ` եղավ հարձակում, քանի որ ԼՂ խնդիրը լուծված չէ: Եթե ավելի խորանանք` լուծեք ԼՂ հարցը, և հարձակում չի լինի: Իսկ թե ՌԴ–ն ինչպես է պատկերացնում հարցի լուծումը, գաղտնիք չէ: Բայց մեր արտգործնախարարությունը չարձագանքեց Բորդյուժայի այս հայտարարությանը, իսկ հայ քաղաքական միտքը հրճվանք ապրեց, որ Բորդյուժան արտաբերել էր Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն արտահայտությունը, ասել կուզի` ճանաչել էր ԼՂ անկախությունը: Էյֆորիան երկար չտևեց: Մի քանի օրից պարզ դարձավ, որ Բորդյուժան այլևս ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար չէ: 2017 թ. հունվարից նրան փոխարինում է իր տեղակալ Վալերի Սեմերիկովը: Իմիջիայլոց, երեկվանից ՀԱՊԿ կայքէջն անհասանելի է: Приносим свои изменения. На сайте ведутся технические работы` ասված է կայքի գլխավոր էջում: Ուշագրավ է, որ գրված է Приносим свои изменения: Տեսնես, այդ изменения–ներից հետո «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն» բառակապակցությունը կայքում կմնա՞, թե ոչ:
Ինչևէ: Դիվերսիոն ներթափանցման փորձից գրեթե 10 օր հետո միայն դրան արձագանքեց Մինսկի խումբը: Ճիշտ է, ի տարբերություն Բորդյուժայի` համանախագահները նշում են, որ դա եղել է ներխուժման փորձ: Բայց տեքստի մնացած հատվածը նախորդ համանման հայտարարություններից գրեթե չէր տարբերվում: «Հրադադարի ռեժիմի խախտումներն անընդունելի են և հակասում են ուժ չկիրառելու պատասխանատվությունն ամբողջությամբ ստանձնած կողմերի պարտականություններին: Մենք կողմերին կոչ ենք անում դադարեցնել երկկողմ մեղադրանքները և ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները իրադրությունը կայունացնելու ուղղությամբ»,– ասված է հայտարարության տեքստում:
Մեզ գրեթե միշտ բացատրում են, որ համանախագահներն ստիպված են հավասարություն պահպանել և ուղղակի հասցեատեր չնշել` իրավիճակն ավելի շատ չսրելու նպատակով: Բայց հետաքրքիր է, որ նույն այդ հայտարարության մեջ համանախագահները չեն մոռացել հղում անել մարդասիրության կանոններին, ի մասնավորի, նրանք հորդորել են անհապաղ վերադարձնել ադրբեջանցի զինծառայողի դին` համաձայն 2010 թ. Աստրախանի գագաթնաժողովի պայմանավորվածության` «հաշվի առնելով խնդրի բացառապես հումանիտար բնույթը»: Եթե խնդիրը բացառապես հումանիտար կողմն է, ապա ինչո՞ւ նույն այդ համանախագահները հղում չարեցին վերը նշված պայմանավորվածությանը, երբ Արցախում խոցվեց հայկական ուղղաթիռ, և մոտ երկու շաբաթ Ադրբեջանը թույլ չէր տալիս անձնակազմի աճյունները վերադարձնել Հայաստան: Եվ երբ հայկական կողմն ստիպված եղավ հարցը լուծել հատուկ գործողության միջոցով: Կամ` երբ ապրիլյան պատերազմի ժամանակ իր, մեղմ ասած, ոչ մարդասիրական վարքով ադրբեջանական կողմը խոշտանգում էր հայ զինծառայողներին, ինչո՞ւ համանախագահները չհիշեցին այդ նույն գագաթաժողովի պայմանավորվածությունները:
Գուցե խնդիրը հայկական կողմի կեցվա՞ծքն է: Ավելի ճիշտ, դրա բացակայությո՞ւնը:
«Համաձայն ենք համանախագահների հետ, որ հրադադարի խախտումներն անընդունելի են: Համաձայն ենք, որ պետք է անվերապահ իրականացվեն Վիեննայում և Սանկտ–Պետերբուրգում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, ներառյալ, ինչպես նշում են համանախագահները՝ հնարավորինս կարճ ժամանակահատվածում ներդրվի միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմը: Նման մեխանիզմը հնարավորություն կընձեռի, ինչպես համանախագահներն են ասում, ձերբազատվել փոխադարձ մեղադրանքներից: Թեև, երբ ադրբեջանական դիվերսանտը վնասազերծվում է հայկական դիրքերում, բոլորի համար առանց մեխանիզմի էլ պարզ է, թե ով է հարձակվել»,– ասել է ՀՀ արտգործնախարարը: Ընդամենը:
Արփի Սահակյան