Սեփական շահերի հանգրվանում
ANALYSISՖրանսիայի Սահմանադրական խորհուրդը փոփոխել է երկրի «Հավասարության և քաղաքացիության մասին» օրենքի 173–րդ հոդվածի այն կետը, որը պատասխանատվություն է սահմանում մարդկության դեմ գործված ոճիրների ժխտման համար՝ ներառյալ այն պարագաներում, երբ տվյալ ոճիրն իրավականորեն չի դատապարտվել Ֆրանսիական կամ միջազգային դատարանի կողմից: Օրենսդրական այս փոփոխությունը, մասնավորապես, կարող է վերաբերել Հայոց ցեղասպանության ժխտման դեպքերին:
Սա ենթադրում է նաև, որ այս որոշումը կարող է վերաբերել նաև հրեական Հոլոքոստին։
Դատարանն իր որոշումը հիմնավորում է հետևյալ կերպ. «Հավասարության և քաղաքացիության մասին» օրենքի հիշյալ կետի անհրաժեշտությունը չկա, քանի որ բռնությանն ու ատելությանն առնչվող դեպքերի նկատմամբ կիրառվել և կիրառվում է «Մամուլի ազատության մասին» օրենքը:
Ֆրանսիայի Սահմանդրական խորհուրդը համարել է, որ այդ ամենը կհանգեցնի անորոշության և կխանգարի պատմական բանավեճերին՝ վնաս հասցնելով արտահայտման ազատությանը: Հետևաբար, Սահմանադրական խորհուրդը ցեղասպանության ժխտումը պատժելու մասին դրույթը հայտարարել է Սահմանադրությանը հակասող:
Ընթերցողը կհիշի, որ այս օրենքի ընդունումը մեծ աղմուկ բարձրացրեց։ Այն ևս մեկ անգամ սրեց հայ–թուրքական, ֆրանս–թուրքական հարաբերությունները։ Դա գնահատվեց որպես հայկական լոբբինգի մեծ հաղթանակ։ Հայ դատի կազմակերպությունները և ֆրանսահայ կազմակերպությունները չզլացան յուրաքանչյուրն իրեն վերագրել օրենքի ընդունումը և Ցեղասպանության խնդրի հերթական արծարծումը։ Սակայն ամեն ինչ այդպես էլ միանշանակ չէ, ինչպես մենք ենք ներկայացնում կամ ուզում ենք ընկալել։ Սա չեն ժխտում նաև ֆրանսիական իշխանությունները՝ անգամ Ցեղասպանության ընդունման հարցում։ Գանք ըստ հերթականության։ Այն, որ հայկական հարցը և Ցեղասպանության խնդիրը հիմնականում ծառայում է որպես միջազգային խաղերի մանրադրամ, դա գաղտնիք չէ որևէ մեկի համար։ Նույն Ֆրանսիան, Ցեղասպանությունն ընդունեց մի բավականին բարդ ու խճճված փուլում։ Դա այն ժամանակ էր, երբ ԱՄՆ–ն իր դիրքերը ամրապնդել էր Եվրոպայում։ Եվրոպան հակակշռելու ոչինչ չուներ։ Իսկ Թուրքիան դիտարկվում էր տարածաշրջանում, որպես շերիֆ։ Որևէ կերպ պետք էր հակակշռել ԱՄՆ–ին, սակայն ուղղակի քայլ անել չէին կարող։ Ուստի, գնացին դաշնակցին հարվածելու ուղղությամբ։
Եթե ուշադիր նայենք այդ հարաբերություններին, ապա կտեսնենք, որ ցանկացած հակակշիռ արթնացնելու կամ ձևակերպելու մեխանիզմը կիրառելիս, անդրադարձ է կատարվում հենց Ցեղասպանության խնդրին։ Դա կարող է անել ինչպես խոշոր խաղացող պետություն միջազգային հարաբերություններում, այնպես էլ , որևէ հավակնություն չունեցող երկիր, ինչպիսին Դանիան էր։ Բայց պետք չէ մոռանալ, որ այդ երկիրը ԵՄ անդամ է, ուստի և ինչ–որ բան նորից հասկացնում էին։
Գալով Ֆրանսիայի խնդրին, պետք է փաստենք, որ այդ երկիրը զիջումներ կորզելու և Հայկական հարցը օգտագործելու մեծ փորձ ունի՚ Թուրքիայի հետ հարաբերություններում։ Դեռևս պատմական փուլում, երբ Ֆրանսիան համարվում էր Կիլիկիայի երաշխավորը և ուներ դրա մանդատը, ստիպեց Թուրքիային տնտեսական զիջումների դիմաց, որի դիմաց հրաժարվեց այդ մանդատից, թողնելով Հայկական հարցը։ Պետք չէ երազախաբությամբ զբաղվել։ Ընդամենը պետք է ունենալ հստակ քաղաքական հաշվարկ և հասկանալ, որ մարդասիրությունը, ինչպես նաև միջազգային իրավունքով սահմանված բոլոր տեսակի նորմերը կասեցվում են այն ժամանակ, երբ առաջ է գալիս այս կամ այն պետության պետական կամ ազգային շահը։
Դա միայն մեզ մոտ է ստացվում, որ մեր ազգային կամ պետական շահը երկրորդում ենք, այլոց հաճոյանալու համար։ Ֆրանսիայի այս որոշումից պետք չէ զարմանալ կամ զայրանալ։ Ֆրանսիացիներն ունեն պետականության ձևավորված մշակույթ և վաղուց, պետական շահը գերակա է այլ խնդիրների նկատմամբ։ Դատարանի սույն որոշումից հետո, եթե հետամուտ լինենք, ապա կտեսնենք, որ ֆրանսիական որոշ ընկերություններ տնտեսական արտոնություններ կարող են ստանալ Թուրքիայում և ոչ միայն։
Վահրամ Թոքմաջյան
Past.am, վերլուծաբան