Հայաստանը ձեռք է բերում «Sukhoi SuperJet 100» օդանավեր, բայց արդյոք դրանք անվտա՞նգ են. «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Դեռ անցած տարվա նոյեմբերին ռուսական կողմը հայտարարել էր, որ Հայաստանը և Ռուսաստանը քննարկում են «Sukhoi SuperJet 100» օդանավերի մատակարարման հարցը: Հունվարին` վարչապետ Կարեն Կարապետյանի` Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում, պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել ստեղծելու հայ–ռուսական համատեղ ավիաընկերություն, որի շահագործման համար ռուսական կողմը Հայաստանին պետք է տրամադրի այդ ինքնաթիռները: Արդեն փետրվարի 7–ին ՌԴ արդյունաբերության և առևտրի նախարար Դենիս Մանտուրովը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հավանական համարեց, որ մինչև 2019 թ. Հայաստանին կտրամադրվի ավելի քան 10 «Sukhoi SuperJet 100» ինքնաթիռ:
Բայց խնդիրն այն է, որ ոչ միայն հայկական, այլև ռուսական կողմը պարբերաբար նշել են, որ այդ ինքնաթիռները տեխնիկական խնդիրներ ունեն: 98 ուղևորների մինչև 4400 կմ տեղափոխող օդանավը, չնայած իր համեմատաբար մատչելի գնին, արտաքին շուկայում այնքան էլ մեծ պահանջարկ չունի: Խնդրին ավելի մանրամասն ծանոթանալու համար դիմեցինք Հայաստանի ազգային ավիացիոն միավորման նախագահ Դմիտրի Ատբաշյանին:
– Ռուսական կողմն արդեն հայտարարել է, որ Հայաստանը ցանկանում է ձեռք բերել 10 հատ «Suhkoj SuperJet 100» ինքնաթիռ: Այդ ինքնաթիռները տեխնիկական ի՞նչ բնութագրեր ունեն: Մամուլում տեղեկություններ կան, որ դրանք որակապես այնքան էլ լավը չեն:
– Իհարկե, աշխարհում կան ավելի լավ օդանավեր: Բայց վերջին շրջանում SuperJet–ները կատարելագործվել են: Ու հիմա միջազգային շուկայում մրցունակ են դարձել: Իսկ ամենակարևորը` դրանք շատ մատչելի են: Օրինակ, SuperJet 100–ը, որ ցանկանում են մեզ տրամադրել, արժե մոտ 37 մլն դոլար: Նրա հետ մրցող ինքնաթիռը` Embraer 190–ը, արժե 47 մլն դոլար: Բացի այդ, SuperJet–ն առավելություն ունի` նրա մարմինը 2 մ 42 սմ է այն դեպքում, երբ Embraer–ինը 1 մ 92 սմ է: Այսինքն, Embraer 190–ում տեղն ավելի նեղ է, մարդիկ իրենց ավելի վատ են զգում:
– Իսկ անվտանգությա՞ն առումով: Նույնիսկ ռուսական մամուլն է գրել, որ յուրաքանչյուր 5–րդ Superjet–ն անսարք է:
– Իհարկե, պրոբլեմներ կան: Դժվար է ասել, որ այդ ինքնաթիռը 100 տոկոսով լավ տեխնիկական հատկանիշներ ունի: Ընդհանրապես Superjet 100 ինքնաթիռներն արտադրվել են 100–ից մի փոքր շատ: Անցած տարի ընդամենը 17 ինքնաթիռ է արտադրվել: Դա շատ փոքր թիվ է: Պետք է ինքնաթիռները շատ լինեն, որպեսզի տեխնիկական ծառայություններն էլ փորձ ձեռք բերեն, պրակտիկայի վրա իմանան ինքնաթիռի թույլ կողմերը:
Բայց պետք է հիշել, որ ինքնաթիռը 75%–ով կազմված է արտասահմանյան սարքավորումներից: Այնպես որ, տեխնիկապես պետք է որ չզիջի արտասահմանյան ինքնաթիռներին: Իսկ ինքնաթիռի մարմինը` ֆյուզելյաժը, որ ռուսական արտադրության է, ավանդաբար լավն է եղել:
– Դուք նշում եք, որ գինը մատչելի է, բայց նաև ասում եք, որ քիչ է արտադրվում: Նշանակում է` պահանջարկ չկա, ինչի պատճառը գուցե հենց տեխնիկական, անվտանգությա՞ն խնդիրներն են:
– Դա այդքան էլ այդպես չէ: Օրինակ, Superjet 100 ձեռք է բերել Մեքսիկան: Եվրոպայում էլ սկսել են հետաքրքրվել: Բացի այդ, ինքնաթիռները նույնպես ունենում են, այսպես կոչված, մանկական հիվանդություններ: Օրինակ, առաջին արտադրված SuperJet–երը ձեռք բերեց մեր «Արմավիան»: Բայց այնքան անհաջող դուրս եկան, որ Բաղդասարովն ստիպված էր հրաժարվել դրանցից: Դրանք ավելի շատ կանգնած էին տեխնիկական խնդիրների վերացման, քան թռիչքներ էին իրականացնում: Բայց տարիներ են անցել, հիմա դրանք այլ ինքնաթիռներ են: Կատարելագործվել են:
– Փաստորեն, հայկական կողմի որոշումը` ձեռք բերելու հենց այդ ինքնաթիռները, ճիշտ եք համարում:
– Կարծում եմ` այո: Այդ ինքնաթիռները երկու առավելություն ունեն: Նախ` բավականին լավն են, երկրորդը` ռուսական են: Իսկ քանի որ մենք Մաքսային միության անդամ ենք, դրանց ներմուծման համար մաքսատուրք չենք վճարելու: Իսկ եթե արտերկրից բերենք, 16–17% մաքսավճար պետք է տանք:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: