Բոյկո՞տ, թե մասնակցություն. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Վերջին շրջանում հասարակական մի շարք շրջաններում ակտիվացել են խոսակցություններն այն մասին, թե արդյոք քաղաքացիները և նույնիսկ քաղաքական ուժերը պետք է մասնակցեն ընտրություններին, թե ընդհանրապես բոյկոտեն։ Այս երկու մոտեցումները երբեմն բավական հետաքրքիր վերլուծությունների և դիտարկումների դաշտ են ստեղծում։ Մի շարք հասարակական գործիչներ պարզապես պնդում են, որ ներկայի հայաստանյան իրականության մեջ ընտրություններն ընդամենը իշխանության կողմից կազմակերպվող ֆարս են, որոնց միջոցով հնարավոր չէ ոչ երկրում իրավիճակ փոխել և ոչ էլ առավել ևս հասնել իշխանափոխության։ Վերջիններիս համար առաջարկվում են այլընտրանքային տարբերակներ՝ որոնցից են ընտրությունների և քաղաքական գործընթացների տոտալ բոյկոտը, քաղաքացիական անհնազանդությունը և այլն։
Այս տեսակետին հակադրվում է այն մոտեցումը, որ Հայաստանում ընտրություններն այն միակ լեգիտիմ միջոցն են, որոնցով հնարավոր է հասնել իշխանափոխության։ Այս երկու մոտեցումների շուրջ տեսակետներն ըստ էության ունեն և ուժեղ, և թույլ կողմեր, քանի որ ըստ էության մինչ օրս իշխանություններն ընտրություններում հասել են իրենց ցանկացած արդյունքների գրանցմանը և այս տեսանկյունից ընդդիմության մասնակցությունը ընտրություններին այսպես ասած լեգիտիմացրել է դրանք։ Սակայն մյուս կողմից ներկայի հայաստանյան հասարակական և քաղաքական իրավիճակը ընտրություններին այլընտրանք որևէ գործընթացի տեղ չի թողնում։ Բանն այն է, որ մասնավորապես իշխանափոխության համար միջոց ծառայող հեղափոխական կամ նման իրավիճակ Հայաստանում չկա։
Չկան նաև պետական հեղաշրջման նախադրյալներ վարչակարգի ներսում, սրանցից զատ հասարակության քաղաքացիական գիտակցության մակարդակը շատ հեռու է տոտալ բոյկոտի կամ քաղաքացիական անհնազանդության գաղափարներից, ինչի արդյունքում այս մոտեցման կողմնակիցները բավական փոքր թիվ են կազմում և քաղաքական գործոն չեն հանդիսանում։ Արդյունքը մնում է այն, որ ընտրությունները շարունակում են մնալ երկրում իրավիճակ փոխելու միակ լեգիտիմ միջոցը՝ անկախ բուն ընտրությունների լեգիտիմության աստիճանից։ Բացի այս, մի կողմ թողնելով այն փաստը, որ իշխանությունը կարող է և առկա պայմաններում մշտապես էլ ձգտում է ընտրական գործընթացը վերածել քաղաքական ֆարսի, ընտրական գործընթացների նկատմամբ հասարակական անվստահության ներկայի չափաքանակի մեջ մեղքի իր բաժինն ունի նաև ընդդիմությունը, քանի որ ընտրությունից ընտրություն բոլորը խոսում են ենթադրենք միասնական ընդդիմություն ձևավորելու մասին, սակայն նման զարգացում այդպես էլ չի լինում տարբեր գործոններից զատ նաև ընդդիմադիրների անձնական ամբիցիաների ու քմահաճույքների արդյունքում։
Բնականաբար այս փաստից լավագույնս օգտվում է իշխանությունը, որը մշտապես ընդդիմությանը պահում է կանխատեսելիության մակարդակում։ Սակայն սա չի նշանակում , թե ընտրություններին պետք է գլոբալ առումով այլընտրանքներ փնտրել, քանի որ չհաջողված ընդդիմության առկայությունը դեռևս չի նշանակում, որ ընտրությունների մեխանիզմը սպառել է իրեն։ Ավելին, սա վկայում է այն մասին, որ ընդդիմությունները վերջապես պետք է կարողանան ձևավորել այնպիսի օրակարգ, որը նախ կապահովի ընտրական գործընթացի նկատմամբ վստահությունը, ապա հենց այդ գործընթացն էլ կդառնա քաղաքական կյանքի ու դաշտի ձևավորման ամենակարևոր միջոցը։ Կկարողանան մեր ընդդիմությունները լուծել այս խնդիրը թե ոչ, պարզ կդառնա շատ մոտ ապագայում։
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: