Քարոզարշավ կամ գրոհ հանրային գիտակցության վրա
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՆախընտրական քարոզարշավը Հայաստանում մեկնարկեց հախուռն ու լայնածավալ գրոհով։ Հին ու ներ քաղաքական ուժերը, հայտնի ու անհայտ գործիչները բոլոր հասանելի լրատվամիջոցներով ու հարթակներով ուղղակիորեն սկսեցին ռմբակոծել հայաստանյան հասարակությանը՝ խոստումներով, ծրագրերեով, պոպուլիզմով և էլի հազարի ու միջոցներով։ Սրան զուգահեռ չափազանցված խոսակցություններ ընտրակաշառքների ու զանազան խախտումների մասին, որոնք հայտարարությունից այն կողմ դեռևս չեն անցել և հուսանքն չեն էլ անցնելու։
Քարոզարշավից առաջ մշտապես խոսվում էր գաղափարական պայքարի, ծրագրային քարոզչության ու նման գեղեցիկ բաների մասին, սակայն հիրավի պետք է խոստովանենք, որ նախընտրական այս թոհուբոհի մեջ քաղաքական ուժերի ներկայացրած խոստումներն ու ծրագրերը ամենքիչն են հետաքրքրում քաղաքացիներին։ Վերջիններս նայում են միայն անհատին կամ անհատներին, նրանց անցած ճանապարհին, կարողության՝ նաև քաղաքական և հրանավորություններին և ոչ թե խոստումներին ծրագրային ձևակերպումներին կամ դրույթներին։ Վատ է արդյոք սա, անշուշտ, սակայն մի բան է տեսնել թերությունը մեկ այլ բան գնահատել իրավիճակը իրատեսորեն, քանի որ նման պատկերից խուսափելու համար հարկավոր էր աշխատել տևական ժամանակ, գուցե և տարիներ, ինչը մեր քաղաքական ուժերն այդպես էլ չեն արել՝ առավել և նորաստեղծները։
Այստեղ, իհարկե, հարց կարող է առաջանալ, թե ինչպես կարող էր նորսատեղծ կուսակցությունը գործունեություն ունենար, սակայն մյուս կողմից այդ գործունեությունը չպետք է սահմանափակված լիներ միյան կուսակցականությամբ կամ քաղաքականությամբ, քանի որ քաղաքական ընտրության իրավունքն ու կարողությունը և ընդհանրապես քաղաքացին ձևավորվում է կրթությունից և առաջին դասարանից։
Մենք հաճախ ենք լսել և հիմա էլ լսում, որ պետքէ չէ ընտրակաշառք վերցնել, պետք է չէ վախենալ իշխանություն ունեցողների վարչական լծակներից ու էլի բազմաթիվ նման «պետք չէ»-ներ, սակայն իրականում այդ «պետք չէ»-ն հարկ է որ քարոզի կարիք չունենա, հարկ է որ քաղաքացին չունենա լայն տնտեսագիտական ու քաղաքագիտական կարողություններ, սակայն հականա, թե ով ինչ կարող է առաջարկել իրեն։ Վերջիվերջո հայաստանյան և ընդհանրապես բոլոր հասարակությունները բոլորվին էլ պարտավոր չեն կազմված լինել միայն գիտակից կամ այսպես ասած ակտիվ քաղաքացիներից, վերջիվերջո որևէ մեկը չի կարող պնդել, թե ժողովրդավարական ավանդույթներ ունեցող մի շարք զարգացած երկրներում հասարակությունն առավել գիտակից է կամ զարգացած, դա ամենասովորական աբսուրդն է, պարզապես նման հասարակություններում առկա է քաղաքական ազնվության որոշակի մակարդակ։
Շատերին թվում է, թե ենթադրեն ԱՄՆ-ում կամ Ֆրանսիայում ընտրակաշառք չկա, իրականում սակայն, ընտրակաշառք երևույթը բոլոր երկրների ընտրություններին անբաժան ուղեկցող երևույթ է՝ իհարկե ատարբեր փաթեթավորումներով և եթե մի երկրում ընտրակաշառքը ուղղակիորեն տրվում է քաղաքացուն առձեռն փոխի տեսքով, մեկ այլ երկրում այլ կերպ է կիրառվում, որևէ մեկը արդյոք հաշվել է, թե օրինակ ԱՄՆ-ում անցած ընտրություններում ինչքան գումար են ծախսել թեկնածուները, կարծում ենք հսկայական, և եթե դրանք պարզապես չեն բաժանվել քաղաքացիներին, ապա դա դեռ չի նշանակում, թե այդ գումարները բովանդակային առումով ընտրակաշռքի դրսևորում չեն։ Ուստի այս տեսանկյունից պետք է նշել, որ ընտրակաշառքի շուրջ աղմուկը ընդամենը աղմուկ է, որ ընտրակաշառքը այլևս չի կորղ որոշիչ գործուն լինել, և թերևս մեր այն քաղաքական գործիչներն ու ուժերը, որոնք ամենաշատն են խոսում ընտրակաշռքների մասին, ուղղակիորեն թողնեն այդ պարապ թեման, փողնենք նաև զանզազան գեղեցիկ ծրագրային խոստումները, որոնք տատանվում են տարածաշրջանում խաղաղությունից մինչև Հայաստանի բնակչության կրկնապատկում և փորձեն պարզապես հասկանալ ընտրողին ու քաղաքացուն, հասկանալ իշխանությանը ձայն տվողին, ընտրակաշառք վերցնողին, վախեցողին, անտարբերին, և մնացած բոլորին։
Սակայ այս առումով իրավիճակը կարծես թե հուսադրող չէ, քանի որ հայաստանյան հասարակական-քաղաքական կյանքը մեկ բառով ներկայումս բնութագրվում է որպես քարոզչական։ Հասկանալի է նաև, որ այդ քարոզչականությունը ավարտվելու է ապրիլի մեկին և չի ունենալու որևէ շարունակություն, քանի որ հայաստանյան քաղաքական կյանքը գոյություն ունի հատվածային կերպով ՝ ընտրությունից ընտրություն։ Սա խնդիր է, որի մասին պետք է մտածեին ներկայիս բոլոր քաղաքական ուժերը, որպեսզի չփորձեին ընդամենը մեկ ամսում կատաղի քարոզարշավի միջոցով փորձեին ստանալ վստահության քվե, այլ հասանելի ու հասկանալի լինեին ցանկացած ընտրողի համար մինչ քարոզարշավն ու ընտրությունը։
Աղասի Մարգարյան