Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ըստ գիտնականի` հնդեվրոպական մայր լեզուն հայերենն է. «Փաստ»

ՄՇԱԿՈՒՅԹ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Քարտեզագիր, աշխարհագրագետ Գրիգոր Բեգլարյանը նախաձեռնել է պատմական Հայաստանի համապարփակ քարտեզագրության աշխատանքները: Այն լույս է տեսնելու որպես եռհատոր ատլաս և կրելու է «Ատլաս հայաստանյայց աշխարհի» անվանումը: Ներառելու է ողջ պատմական Հայաստանը` Կասպից ծովից մինչև Էգեյան ծովը և Կովկասից մինչև Պարսից ծոցը: Շուրջ 781 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածություն:

Բանն այն է, որ ատլասի վերջին հատորում ընդգրկվելու են շրջակա այն երկրները, որոնք քաղաքակրթական առումով կախվածություն ունեն Հայաստանից: Կամ որ նույնն է` գտնվելիս են եղել և այսօր ել գտնվում են հայ ժողովրդի քաղաքակրթական ազդեցության տակ: Դրանք են Ատրպատականը, ներկա Իրաքի տարածքը` Միջագետքը, Փոքր Ասիայի թերակղզին, որը ժամանակինԲյուզանդիայի կազմում էր կամ Հյուսիսային Կովկասը` Դաղստանը, Վրաստանը, Աղվանքը:

Հեղինակը բնականաբար իր աշխատանքները չէր կարող լիարժեք դարձնել առանց պատմական տեղանունների ստուգաբանության, որոնք տեքստային տարբերակով ներառվելու են ատլասում:

Հետաքրքիր բացահայտումներ է անում Գրիգոր Բեգլարյանը: Ըստ գիտնականի, հսկայական այս տարածության տեղանունների ճնշող մեծամասնությունը հայկական են: Պատմական տարբեր ժամանակների միջով հետ գնալով, նա իր ստուգաբանությամբ հասնում է մինչև բառի բուն արմատին, որը, ըստ գիտնականի, արդեն ունի հայկական նշանակություն: Այսինքն` հիմքում հայերեն բառն է:

Անշուշտ մեր հարևանները և ընդհանրապես տվյալ ժողովուրդները վաղուց են հրաժարվել հայկական ամեն ինչից: Մոռացել են կամ ցանկացել են մոռանալ, թե հայկական քաղաքակրթական ազդեցությունն ինչպիսին է եղել իրենց վրա: Կամ` իրենց կողմից յուրացված, իրենցը դարձրած բառերի հիմքում հենց հայերենն է: Ավելին` մինչև հիմա Արևմտյան ու Արևելյան Հայաստանները ռազմակալած մեր հարևաններն են մեր ազդեցության տակ, թե քաղաքակրթական, թե լեզվական առումներով:

Գրիգոր Բեգլարյանի մոտեցումն այսպիսին է` իր բառով ասած էքստրեմիստական է: Նա հայերենն է համարում հնդեվրոպական լեզուն, որից սկիզբ են առել մյուս լեզուները: Բայց եթե դա չեք ցանկանում ընդունել, ապա միանշանակ է, որ հայերենն է հնդեվրոպական լեզվին ամենամոտ լեզուն:

Եթե, ըստ հեղինակի, մարդկության քաղաքակրթության օրրանը Հայաստանն է, և այստեղից է այն տարածվել աշխարհի մյուս տարածաշրջաններում և հասել այլ ժողովուրդների, ապա տրամաբանական է, որ վերջիններիս տեղանունները ևս իրենց հիմքում պետք է կրեն հայերենը: Պարզապես այդ բառերը տառադարձված են և ամեն մի լեզվում հնչում են յուրովի:

Ու օրինակներ է բերում: Քարտեզներում առաջին հայացքից մենք թուրքական անվանումներ ենք տեսնում: Բայց` միայն առաջին հայացքից: Իրականում այնտեղ թուրքական ոչինչ չկա: Օրինակ` Գյանջան ընդամենը Գանձակի տառադարձված տարբերակն է:

Կամ Էրզրումը, որը թվում է, թե թուրքական բառ է, իրականում արաբական անվանում է, որի հիմքում կրկին հայկական արմատն է: Այն ծագել է Արծն կամ Արզն–Արզնի հնագույն հայկական քաղաքի անվանումից, որը գտնվելիս է եղել մոտիկ տարածքում:

Անգամ ստան արմատը, որն համարում ենք պարսկական կամ պարթևական ծագմամբ, հայկական հնագույն բառ է: Նշանակում է`ըզտուն: Այսինքն` Ռուսաստան` ռուսաց տուն, կամ Հայաստան` հայոց տուն:

Իսկ գոմ բառի համար Գրիգոր Բեգլարյանը բոլորովին այլ բացատրություն ունի: Այն եթե այսօր նշանակում է անասունների կացարան, ապա հազարամյակներ առաջ ունեցել է դիցարանի նշանակություն: Իր հաշվարկով` շուրջ յոթ հազար տարի առաջ:

Ավելին` պարսիկներն են մեր լեզվին շնորհակալ, որ իր մեջ պահել է զրադաշտական ժամանակների պարսկական արմատները, որոնք պարսկերենում վաղուց դադարել են գոյություն ունենալ` ատրուշան, բագին, մեհյան և այլն, և այլն:

Կամ Բաքու քաղաքի անվանումը որտեղի՞ց է գալիս: Այն Բագավան բառն է, որ տառադարձվելով դարձել է Բաքու: Կամ Ղարաբաղ բառն ինչո՞ւ անվանենք թուրքական բառ և թարգմանենք Սև այգի: Ինչպես հնարեցին անգլիացիները: Ղարաբաղը հնագույն հայկական բառ է, որը նշանակում է խառը բագ: Այսինքն` շատ բագիններ:

 Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել