Լևոն Տեր-Պետրոսյանը քաղաքական դաշտի ինդիկատոր
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԵվ կրկին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հարցազրույց տվեց՝ այս անգամ Կենտրոն հեռուստաընկերության եթերում։ Արձագանքը անակնկալ չէր, քանի որ առաջին նախագահն արժանացավ վաղուց արդեն ծեծված մեղադրանքներին՝ «թուրք-մասոն, գործակալ, դավաճան, հող տվող» և այլն։
Սակայն հենց այստեղից է թերևս սկսվում հայաստանյան քաղաքական դաշտի ողբերգությունը։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը իրավունք ունի խոսել այն ամենից ինչ կցանկանա, իրավունք ունի ներկայացնել այն տեսակետն ու կարծիքը, որն իր համար ընդունելի է, իրավունք ունի, քանի որ Տեր-Պետրոսյանը խոշոր քաղաքկան գործիչ է՝ անկախ նրանից կհամակրենք Տեր-Պետրոսյանին թե ոչ։
Սակայն այդ իրավունքն ունեն նաև հայաստանյան բոլոր քաղաքական գործիչները, բայց արի ու տես, նրանց մեծամասնությունն այդ իրավունքն օգտագործում է ոչ թե դիրքորոշում, ոչ թե քաղաքական տեքստ և քաղաքական հայեցակարգով Տեր-Պետրոսյանին հակադրվելու, այլ ընդամենը մանր զազրախոսության և հայհոյանքների համար։
Այստեղ բոլորվին էլ կարևոր չեն Տեր-Պետրոսյանի անձն ու նրա մոտեցումները, քանի որ լավ թե վատ, հիմնավորված թե ոչ, տեղին կամ աննպատակահարմար կերպով Տեր-Պետրոսյանը կամա թե ակամա արցախյան հիմնախնդիրը փորձում է բերել քաղաքական ռացիոնալիզմի դաշտ, քաղաքական բանավեճի ու քննարկաման հարթակ։
Որևէ կերպ չէի ուզենա գնահատել Տեր-Պետրոսյանի մոտեցումները, քանի որ խոստովանեմ, խորապես չեմ կարող տիրապետել բանակցային ամբողջ գործընթացի բովանդակությունն ու ընթացքոին։ Ավելին, հետևելով Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինիքի քարոզարշավին, ակնհայտ է դառնում, որ անգամ Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած կուսակցությունում լավ չեն պատկերացնում առաջին Նախագահի հայեցակարգը։ Սակայն սա մի կողմ, քանի որ Արցախի հարցի նման հիմնախնդիրը այդպես էլ չի գալիս քաղաքական տեքստի դաշտ։ Խնդիրն այստեղ զիջումների ու փոխզիջումների հանդեպ վերաբերմունքը չէ, այլ ընդհանրապես հասարակության քաղաքական դաստիարակությունը։
Ըստ էության պետք է փաստել, որ տարիներ շարունակ այս խնդրում հայաստանյան իշխանությունները և ընդհանրապես քաղաքական կուսակցությունների մեծամասնությունը զբաղված են եղել կեղծ հայրենասիարական հռետորաբանության ու քարոզչության գեներացիայով, որի արդյուքնում այս խնդրի շուրջ քաղաքական քննարկումը այդպես էլ չի կայանում։
Չի կայանում, քանի որ քաղաքական կուսակցությունները գուցե կոպիտ հնչի, սակայն պարզապես վախենում են մտնել այդ դաշտ։ Վախենում են պատասխանատվությունից որը պետք է վերցնեն քաղաքական հայեցակարգի արտահայտման պարագայում, փոխարենը շատ ավելի հեշտ տարբերակով հեռակա հայհոյում և մեղադրում են Լևոն Տեր-Պետրոսյանին։
Այստեղ որքան էլ տարօրինակ է, գործոն է դառնում անգամ անձնական ատելությունը, Տեր-Պետրոսյանը և Դաշնակցությունը փոխադարձ ատելություն ունեն միմյանց նկատմամբ։ Սա փաստ է՝ անկախ նրանից, որ զգացմունքները քաղաքական կատեգորիա չեն։ Սակայն եթե դաշնակցության պարագայում ընդունենք այդ ատելությունը որպես գործոն, ապա լիովին անհասկանալի են դառնում մյուս կուսակցությունների նման կրավորական կեցվածքը, այսինքն ավելի ճիշտ ոչ թե անհասկանալի, այլ պարզապես զավեշտալի և որ կարևորագույնն ու վտանգավորն է՝ խուսափողական։
Հենց այս խուսափողականության արդյունքում մենք ունենք իրավիճակ, երբ քաղաքական ու տարածաշրջանային կարևորգույն հիմնախնդրի շուրջ հայաստանյան քաղաքական ուժերի գերակշիռ մասը հանդես է գալիս հայդուկային, կեղծ ֆիդայական շեշտադրումներով՝ բացառելով ռացիոնալ քաղաքական տեսքստերի ասպարեզում հայտնվելը։ Հենց այստեղից էլ սկսվում է հիստերիան Տեր-Պետրոսյանի ցանկացած ելույթից հետո, քանի որ այդ ելույթներին չեն հետևում քաղաքական տեքստի նույն մակարդակն ունեցող պատասխանները։ Եվ սա բոլորվին էլ չի նշանակում, թե անքննելի են Տեր-Պետրոսյանի բոլոր թեզերը, ավելին բազամաթիվ կետերով կարելի է հակադարձել նրան, եթե միայն դա արվի համապատասխան հարթության վրա և ոչ թե էմոցիոնալ ռազմահայրենասիրական պաթոսով։
Այստեղից է սկսվում նաև հայաստանյան քաղաքական դաշտի սնանկությունը, քանի որ ոչ միայն արցախյան հիմնախանդրում, այլև հասարակական-քաղաքական կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտներում, մենք տեսնում ենք քաղաքական կուսակցությունների ձոները մեր հայրենիքին մեր սրբազան հայրենիքին, սակայն այդպես էլ չի ստացվում հայրենիքից ու հայրենասիրությունից անցում կատարել պետությանն ու պետականության զգացողությունը։ Այս տեսանկյունից Տեր-Պետրոսյանը, անկախ նրա նկատմամբ մեր վերաբերմունքից, դառնում է ինդիկատոր՝ և քաղաքական կուսակցությունների և հասարկության տարբեր շերտերի համար։
Հ․Գ․
Վերջապես եզրափակելով պետք է շեշտեմ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հարցազրույցներն ինձ, որպես ՀՀ քաղաքացու չհամոզեցին, սակայն միաժամանակ որպես ՀՀ քաղաքացի, ես այդպես էլ չտեսա որևէ այլ քաղաքական ուժի դիրքորոշում, որն իր մատչելիությամբ, պրագմատիզմով ու ռացիոնալությամբ կգտնվեր՝ քաղաքական տեքստի մակարդակի տեսանկյունից, Տեր-Պետրոսյանի կոնցեպտի հետ միևնույն մակարդակում։
Սրան զուգահեռ՝ նույն Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքը կամ այդ դաշինքի շատ ներկայացուցիչներ պարզապես շահարկեցին խաղաղության գաղափարը նախընտրական քարոզչության ընթացքում, ինչը հասարակ դեմագոգիա և պոպուլիզմ էր, ինչքան էլ նրանք փորձեն ժխտել, սակայն այստեղ պետք է շեշտել, որ մասնավորապես արցախյան հիմնախնդրում այլ բան է Տեր-Պետրոսյանի քաղաքական տեքստ ու հայեցակարգը, բոլորովին այլ բան ՀԱԿ-ի կամ Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի նախընտրական քարոզչությունը, քանի որ քարոզարշավին մնաց ընադմենը մի քանի օր, սակայն հիմնախնդրի շուրջ քաղաքական դիսկուրսը կամ դրա բացակայությունը շարունակում է մնալ օրակարգում։
Աղասի Մարգարյան