Մեր հասարակությունը պայքարելու ո՛չ պոտենցիալ ունի, ո՛չ էլ` ցանկություն. «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է քաղաքական տեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը
– Պարոն Բադալյան, առաջին նախագահ Լևոն Տեր–Պետրոսյանը կրկին հանդես է եկել հետընտրական իրավիճակի գնահատականով: Նրա զգուշացումների անհրաժեշտությունը կա՞ր:
– Դե, եթե հանդես է եկել, ուրեմն համարել է, որ կար դրա անհրաժեշտությունը: Որովհետև տարբեր վերլուծություններ եղան ապրիլի 2–ին բեմականացված իրադարձության վերաբերյալ, որտեղ գերիշխում են որոշակի տեսակետներ, որոնք էլ առաջին նախագահը միգուցե համարել է վտանգավոր: Իր տեսակետներն է հայտնել, հավանաբար, որպեսզի վերլուծական այդ զարգացումներն ապագա չունենան:
– Իսկ մեր հասարակությունը կկարողանա՞ ընկալել նրա գնահատականը մասնավորապես ժողովրդի վերաբերյալ: Որ ժողովուրդը վերցնում է ընտրակաշառքը, քանզի նրան դրել են նման իրավիճակի մեջ: Եվ բնավ պետք չէ վերջինիս մեղադրել:
– Ժողովրդին նման իրավիճակի մեջ դրել են արդեն 25 տարի, դեռ 1995 թվականից, երբ ընտրությունները սկսեցին կեղծվել: Եվ այս տարիների ընթացքում հասարակությունը կրեց որակական փոփոխություն: Այն այլևս ոչ թե ծաղկում է, ինչպես նշում են շատ դեպքերում, այլ արդեն անգամ պոտենցիալ չունի պայքարելու: Ավելին` ցանկություն էլ չունի:
Իսկ այն հասարակությունը, որն արդեն բավականին ցածր պոտենցիալ ունի, դժվար թե հասկանա, թե ինչ է զգուշացնում առաջին նախագահը: Իհարկե, որոշ մասնագետներ, հատկապես` փորձագետները, լրագրողները, քաղաքական գործիչները, այն կկարդան, կվերլուծեն, իրենց կողմ, կամ դեմ կարծիքը կարտահայտեն: Բայց լայն առումով հասարակությունը մի կողմ կանգնած կմնա:
– Իսկ քաղաքական էլիտան մեղքի իր բաժինը կզգա՞, որ ժողովրդին հասցրել է նման վիճակի:
– Շատ ճոխ եք ասում` էլիտա: Հայաստանը էլիտա, որպես այդպիսին, չունի: Ունի պարզապես քաղաքական վերնախավ: Իսկ ինչո՞ւ պետք է մեղքի զգացում ունենան, երբ ապրիլի 2–ին, զանգվածաբար փող բաժանելով, իրենց համար ցանկալի արդյունք ապահովեցին: Իսկ եթե այդ վերնախավը ընդունակ լիներ ինչ–որ բան հասկանալու, ապա նման բան չէր անի:
Նա հաղթանակ է տարել. այլևս ո՞ւմ առջև պետք է մեղքի զգացում ունենա:
– Իսկ երկա՞ր ժամանակ կպահանջվի, որպեսզի մեր հասարակությունը առողջանա, կամ գնա առողջացման ճանապարհով:
– Առողջացման ճանապարհով գնալու համար նախ պետք է հիվանդությունն ախտորոշվի: Իսկ լրատվական դաշտում արդեն իսկ տեսնում ենք հայտնված սխալ ախտորոշումը: Նշվում է, որ Հայաստանի հասարակությունն ընկել է դեպրեսիայի մեջ: Նրա մոտ ապատիկ վիճակ է և այլն, և այլն:
Նման կերպ բոլորովին ճիշտ չի ներկայացվում իրականությունը: Ժողովուրդը ապատիկ վիճակում չի գտնվում: Որովհետև ապատիան հոգեբանական վիճակ է: Մեր հասարակությունը պարզապես թույլ պոտենցիալ ունի, դարձել է թույլ հասարակություն: Իսկ սա արդեն ցուցանիշ է: Ինչպես, ասենք, բազմաթիվ երկրներում է` Չատում, Նիգերիայում և այլն:
Այսինքն` այն, որ մարդիկ գումարի դիմաց քվեարկեցին, խոսում է հասարակության որակական ցուցանիշի մասին: Իսկ թե այդ որակը ե՞րբ կփոխվի, այլ հարց է: Բայց միանշանակ է, որ ինքն իրեն չի փոխվի: Այնպես, ինչպես երբ մարդ հիվանդանում է, ինքն իրեն չի լավանում, բուժման գործընթաց է անցնում բժշկի կողմից: Իսկ հասարակություններում բժիշկն այն վերնախավն է, որը հենց այդ հասարակությանն է հասցրել նման վիճակի:
Իհարկե, տվյալ բժիշկն էլ կարող է հասարակությանը դուրս բերել նման իրավիճակից, եթե կատարի համապատասխան քայլեր: Բայց ես կասկածում եմ, որ նա դա կանի: Որովհետև «բժիշկն» էր, որ ապրիլի 2–ին կատարեց ֆինանսական այդ միջոցառումը:
Բոլոր դեպքերում խոսքս այն մասին է, որ ոչ թե հասարակությունն ինքը կարող է դուրս գալ այդ վիճակից, այլ նրան պետք է դուրս բերեն: Դուրս բերողն էլ նա է, ով նրան դրել է այդ վիճակի մեջ: Այսինքն` փակ շղթա է ստեղծված:
– Պարադոքսալ վիճակ է:
– Պարադոքսալ վիճակ չէ. նորմալ վիճակ է: Երբ երկրից արտագաղթում է բնակչության 30–40%–ը, ապա դա չի կարող իր հետքը չթողնել հասարակության որակական հատկանիշների վրա:
Իսկ դուրս գալու ճանապարհներ կան: Առաջին ճանապարհն այն է, որ տնտեսության մեջ մեծանա փոքր և միջին բիզնեսի տեսակարար կշիռը, այն հասնի 85–90%–ի: Նաև արևմտյան երկրներից հայերի ներգաղթ կազմակերպվի Հայաստան:
Սակայն նման բաները ո՞վ պետք է անի` իշխող ո՞ւժը: Բայց եթե արեց, կորցնելու է իր իշխանությունը: Կփոխվի հասարակության որակը և վերջինս արդեն այլ ուժի ձայն կտա, ոչ իրեն: Այդ դեպքում ինչո՞ւ պետք է անի:
Այնպես որ, այս վիճակը խորանալու է: Քանզի միշտ էլ նման ընտրություններից հետո արտագաղթի ցուցանիշը մեծանում է: Իսկ առավել արտագաղթում են նրանք, ովքեր չեն ցանկանում փողով քվեարկել: Սա նշանակում է, որ մյուս ընտրությունների ժամանակ փողն ավելի մեծ դերակատարություն է ունենալու:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: