Հանրապետականի վերարտադրման հիմքերը. Կրթություն
ANALYSISԱյն հանգամանքը, որ իշխող կուսակցությունն ուզուրպացրել է կյանքի բոլոր ոլորտները, կարծես թե գաղտնիք չէ որևէ մեկի համար: Սկսած ժեկի պետից, մինչև ուժային կառույցներ, իրենց առաքելության հիմնական մեխը համարում են իշխողներին ծառայելը: Սակայն այս համատեքստում էլ ավելի ողբերգական է վիճակը կրթության ոլորտում: Սա բնորոշ էր խորհրդային հասարակությանը և բնորոշ է հետխորհրդային շատ երկրների, որոնք դեռ չեն հաղթահարել ցարա-խորհրդային համակարգի մտավոր ճգնաժամը և պարտադրում են իրենց գաղափարաբանությունն հատկապես կրթության ոլորտին (սխալ չհասկանաք, Նժդեհականություն կամ նման բաներ ի նկատի չունեմ, այլ խուժանապետության գաղափարաբանությունն ի նկատի ունեմ): Սակայն առնվազն տարօրինակ է կոնկրետ իրացնողների պարագան, զի նրանք համարվում են սոցիալապես ամենախոցելի խավերից մեկը և թվում էր թե չպետք է ունենան շահագրգռվածություն ծառայելու: Հատկապես հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մանկավարժական աշխատողների աշխատավարձը, չեմ հիշում, որ վերջին տարիներին բարձրացած լինի: Ու թերևս այստեղ տեղին է հիշել երջանկահիշատակ Մանուկ Գասպարյանի միտքը, սակայն այն, ավաղ, եթերային չէ:
Մանկապարտեզ. վաղուց մեզանում մշակույթ է դարձել, որ այս կառույցների ղեկավարները մեծ մասամբ կամ ինչ-որ մեկի կինն է, կամ սիրուհին, կամ բարեկամուհին ու այսպես շարունակ: Իհարկե, դրանց գերակշիռ մասը կապ ունի իշխող կուսակցության հետ: Ընդսմին, եթե սրան գումարում ենք նաև հասարակության սոցիալ-տնտեսական վիճակը և այն հանգամանքը, որ համայնքային պարտեզներն այս կերպ ասած անվճար են, ապա սա դառնում է լավագույն գործիքներից մեկը ձայն հավաքելու: Ծնողների մեծ մասը չեն ցանկանա կոնֆլիկտի գնալ վարիչի հետ ̀ երեխայի տեղը չկորցնելու համար: Մյուս կողմից, կոռուպցիան փոքրիկների գիտակցության մեջ ձևավորվում է հենց այս աստիճանից սկսած, երբ դայակ-դաստիարակ սիստեմը սկսում է տարբերություն դնել իրենց լավ ու վատ նայող ծնողների երեխաների միջև:
Դպրոց. Հայաստանի 1400 հանրակրթական հաստատությունների մեծագույն մասն այսօր վերածվել է ընտրակեղծարարության որջերի, բառիս բուն իմաստով: Բացի զուտ կեղծիքից, այստեղ տեղի է ունենում մի սարսափելի հանգամանք, որի հետևանքները մենք դեռ երկար ժամանակ ենք կրելու: Երեխան, սովորողը զոմբիացվում է ամեն կերպ: Քուչի ու կեղծիքի գաղափարաբանությունը, իր ամենակեղտոտ դրսևորումներով տեղ ունի այս համակարգում և այս համակարգում ներառված անձանց հասարակական համակեցության մեջ: Սա արդեն իսկ մեծագույն խնդիր է: Իսկ կեղծ քննական ու գնահատային համակարգը հիմքեր է տալիս տգետներ բուծելու: Իսկ ամենահեշտ կառավարվող զանգվածը, դա տգետների զանգվածն է: Դպրոցն ամեն ինչ անում է, որ երեխայի ու սովորողի համար հեղինակության բարձրակետ լինի ոչ թե արժեք ներկայացնող մտածող որևէ անհատ, այլ երեք անգամ նստած-ելած, իրենց քուչի նարկոշ ադուլիկը, որի ճշտաբանության ակադեմիան էտալոնային է դառնում դեռահասի համար: Զրկելով դեռահասին ինքնուրույնությունից և կրթված լինելու հաճույքից, նրան դարձնում են շարքային ձայն վաճառող և կեղծարար: Իսկ այդ տեսակը չի կարող լինել քաղաքացի կամ պահանջատեր ̀ որևէ հարցում:
ԲՈՒՀ. միայն այն հանգամանքը, որ բուհերի խորհուրդների նախագահները կրթության հետ կապ չունեցող, բայց իշխողներից են, արդեն իսկ խոսուն հանգամանք է: Այդ նույն բուհերի վարչական ոլորտի աշխատողների զգալի մասը կամ անդամատոմսով է հանրապետական կամ հոգով: Ու սա դեռ ամենը չէ: Ֆորմալ առումով, ՈՒԽ-ների նախագահները կարող է չլինեն հանրապետական, բայց պարտավոր են ծառայել այդ կուսակցությանը: Տողերիս հեղինակը եղել է ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ՈՒԽ նախագահը մի այնպիսի բախտորոշ ժամանակաշրջանում, ինչպիսին 2008-ն էր, և մոտիկից է ծանոթ իրավիճակին: Սակայն ամենասարսափելին այն է, որ դպրոցի անգոյության ու տգիտության շարունակականության ամբողջության օրգանականությունը կիրարկում է հենց բուհը: Ու այստեղ է, որ հասարակության դժբախտությունն ամբողջանում է: Երբեմն կան լավ մասնագետներ, բայց նրանք զզված հեռանում են:
Ասածս հետևյալն է, եթե որևէ մեկը, ուզում է ինչ-որ բան փոխի Հայաստանում, ապա պետք է սկսի կրթության ոլորտից, ձևավորելով ուսյալ, կրթված, ինքուրույն մտածող, գիտակցություն չվաճառող ու պահանջատեր քաղաքացի:
Վահրամ Թոքմաջյան, Armenia24.info