Հայաստանը` լճացման մեջ. որքա՞ն կձգվի ճահիճը. «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է քաղաքական տեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը
– Պարոն Բադալյան, մեր երկրում քաղաքական այս հանդարտ իրավիճակն ինչքա՞ն կշարունակվի, ըստ Ձեզ:
– Գուշակություններ չեմ կարող անել: Բայց Հայաստանը մտել է մի ժամանակաշրջան, որը պատմության մեջ հայտնի է լճացման ժամանակաշրջան անվանումով: Դա միայն բնորոշ չէ Հայաստանին: Նման մի ժամանակաշրջան էր նաև Խորհրդային Միությունում` սկսած 1975 թ.–ից մինչև 1985թ.–ը, երբ նոր ղեկավար եկավ իշխանության գլխին: Փաստորեն մի 10 տարի այս երկրում ձգվեցին լճացման ժամանակները:
Լճացման նման ժամանակաշրջաններ են ապրում նաև աֆրիկյան շատ երկրներ: Ընդ որում այս երկրների լճացման շրջաններն ավելի երկար են տևում: Մի 30–40 տարի դրանք կարող են ձգվել: Այնպես որ, ժամանակի առումով ոչինչ չեմ կարող ասել: Չեմ կարող ասել, թե մեր երկրում ինչքան կտևի. կարող է տևել մեկ տարի, կարող է տևել 20 տարի:
Ե՛վ իշխանական մարմինների ձևավորումը, և՛ Ազգային ժողովի դերի իջեցումը, և՛ Հայաստան–Եվրամիություն համաձայնագրի սպասվելիք ստորագրումը, և՛ տնտեսության մեջ փոփոխությունների բացակայությունը վկայում են, որ Հայաստանը մտել է լճացման երկարատև ժամանակաշրջան:
Որովհետև այս հարցում կարևոր է հասարակության դերը, իսկ մեր հասարակությունը էական պոտենցիալ չունի: Մի բան, որը խոսում է այն մասին, որ լճացումը կարող է երկար տևել:
– Իսկ մեր երկիրն այդքան պոտենցիալ ունի՞, որ հանգիստ նիրհենք ճահճի մեջ:
– Դա դժվարին հարց է. չեմ կարող գուշակություն անել, թե ինչքան պոտենցիալ ունի: Դե, աֆրիկյան երկրները մի քառասուն տարի է լճացման մեջ են գտնվում: Նույն հարցն էլ սրանց կարելի է տալ: Օրինակ` Չադ պետությունն այդքան պոտենցիալ ունի՞: Ուրեմն` ունի, որ գտնվում է:
Նույնն էլ կարելի է Հայաստանի համար ասել: Ի վերջո, տեսնում ենք, որ Հայաստանից արտագաղթում է գործարար հատկություններ ունեցող խավը: Այլ երկրներում փող է աշխատում, Հայաստան տրանսֆերտներ է ուղարկում, ու այդ տրանսֆերտներով այստեղ գոյատևում են իրենց բարեկամները: Այս փաստը հնարավորություն է տալիս, որ երկար ժամանակ Հայաստանը կարողանա գոյատևել նաև լճացման մեջ:
– ԱՄՆ դեսպանը հայտարարեց, որ իրենց ընկերությունները պատրաստ են 8 մլրդ դոլարի ներդրումներ կատարել Հայաստանի վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում: Կարելի՞ է ասել, որ սրանով ԱՄՆ–ը ցանկանում է ինչ–որ տեղ մեզ թմբիրից հանել:
– Թմբիրից հանելը բավականին բարդ գործընթաց է: Շատ այլ ճանապարհներ է այն ենթադրում, նաև` շատ այլ մեխանիզմներ: Իհարկե, երբ այդ 8 մլրդ դոլարի ներդրումն իրականություն դառնա, միգուցե դա մեկ տոկոսի դերակատարություն կունենա լճացման միջից երկիրը հանելու հարցում: Բայց 99 տոկոսով բոլորովին այլ միջոցառումներ ու այլ նախաձեռնություններ են հարկավոր, որ իրականացվեն թե՛ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների, թե՛ Եվրամիության կողմից: Նրանց հետ միասին` նաև Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության ակտիվ ներկայացուցիչները պետք է իրենց գործն անեն: Բայց տեսնում ենք, որ և՛ ԱՄՆ–ի կողմից, և՛ Եվրամիության կողմից նման մտադրություններ չկան: Քաղաքացիական մեր հասարակությունն էլ, անկախ իրենից, կրկին գտնվում է լճացման հանգիստ վիճակում: Այն իր ամենօրյա աշխատանքն է անում, որևէ ակտիվություն չի ցուցաբերում:
Արևմուտքն էլ, երբ տեսնում է, որ այստեղ նախաձեռնություններ չկան, ավելին չի անի: Չի էլ կարող անել:
Իսկ ինչ վերաբերում է Եվրամիությանը, ապա կարող ենք ասել, որ նրա հիմնական նպատակը մեր երկրի հետ նոր համաձայնագրի ստորագրումն է, որը հավանաբար տեղի կունենա նոյեմբերին: Եվ այս փաստն էլ` պայմանագրի ստորագրումը, էական փոփոխություն չի մտցնի ընդհանուր վիճակի մեջ: Արտաքինից կթվա, թե ինչ–որ գործ է արվում, բայց ներքին համակարգը փտած է իրականում: Եվ հենց սա է հիմնական խնդիրը:
– Իսկ Ադրբեջանի գործոնը մեզ չի՞ կարող արթնացնել, գործունեության մղել:
– Ո՛չ: Չի կարող: Որովհետև այդ գործոնի էֆեկտն անցյալ տարի ապրիլյան պատերազմից հետո տեսանք: ժողովուրդը համախմբվեց, կամավորները գնացին դիրքերը պաշտպանելու: Բայց դրանից մի 10–15 օր հետո Հրազդանում տեղի ունեցած քաղաքապետի ընտրություններում նույն այդ ժողովուրդը գումարով քվեարկություն կատարեց: Իշխանությունը շարունակեց նույն քաղաքականությունը, որի դիմաց ստացավ ՊՊԾ գնդի գրավման նախագիծը:
Նույնն էլ տեղի ունեցավ այս տարվա ապրիլի 2–ի ընտրություններում: Նույն այդ ժողովուրդը, որ մեկ տարի առաջ հերոսաբար Ադրբեջանի հարձակումն իբր հետ էր մղել, զանգվածաբար ընտրակաշառք վերցրեց և ձևավորեց այն իշխանությունը, որը երկիրը հասցրել էր մի այնպիսի վիճակի, որ Ադրբեջանին հիմք էր տվել զինված հարձակում իրականացնել:
Այնպես որ, Ադրբեջանի գործոնն էլ չի աշխատում: Քանզի լճացումը շատ խորն է արդեն:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: