Հայոց եկեղեցին և ազգային խնդիրները լուծելու մեր կարողականությունը. «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է «Տեսիլքներ և մարգարեություններ ի հայս» գրքի հեղինակ Աշոտ Հունանյանը
– Պարոն Հունանյան, շատերն ասում են, որ մեր ժողովրդի պատմության ոսկե դարն ավարտվեց այն ժամանակ, երբ ընդունեցինք քրիստոնեությունը: Որովհետև մեր եկեղեցին քարոզեց խոնարհություն, ասաց` մի այտիդ հարվածում են, դեմ արա մյուսը: Այս ամենը մեզ թուլացրեց, այլևս դարձանք անկարող մեր հողը և ինքներս մեզ պաշտպանելու: Ինչպե՞ս եք նայում այս հարցերին:
– Դա բացարձակ կեղծիք է: Չի կարելի տուրք տալ նման կարծիքներին:
Գիտեմ, ինձ մոտ ևս խոսել են այդ մասին, վիճաբանությունների մեջ եմ անգամ ներքաշվել: Սա տարածված թյուրիմացություն է մեր մտածելակերպի մեջ:
Նայենք մեր շուրջը. հեթանոսները` եվրոպացիները կամ Ռուսաստանը, նաև սլավոնական մյուս երկրները ընդունեցին քրիստոնեություն: Ի՞նչ է, բոլորը տուժեցին ու կորուստնե՞ր կրեցին: Տեսեք, թե Ռուսաստանը որտեղից ուր հասավ:
Իսկ եվրոպական ազգերը քրիստոնեություն ընդունելուց հետո աշխարհը գրավեցին` Ամերիկայով, Ավստրալիայով, Աֆրիկայով: Եվրոպական քրիստոնյա ազգերն էին, չէ՞, որ գնում էին այս մայրցամաքներն ու նվաճումներ անում:
Նույն Քրիստոսն էր, նույն քրիստոնեությունն էր: Այն երբեք չի եղել մեզ կաշկանդող հավատք կամ դավանանք: Ի վերջո քրիստոնեությունը Եհովայի վկաների ուսմունք չէ, որ ասի` ձեռքներդ ծալեք ու նստեք, որ ասի` բանակ չգնանք ծառայելու:
Երբ գալիս էին Հիսուսին ձերբակալելու, Նա ինքն ասաց` վաճառեք ձեր զգեստներն ու սուր գնեք: Եվ երբ Նրա աշակերտներից Պետրոսն ասաց` այստեղ երկու հատ սուր ունենք, չասաց` այս ի՞նչ եք անում. Ես ձեզ հետ եմ, ու դուք սո՞ւր եք պահում ձեզ մոտ: Չասաց` արգելված է սուր կրելը: Եվ Նա գիտեր, չէ՞, թե ինչ էր տեղի ունենալու այդ գիշեր: Գիտեր, որ այդ սուրը Պետրոսը գործի է դնելու: Եվ թողեց, որ դա տեղի ունենա:
Այնպես որ, սուրը քրիստոնյայի համար մերժված բան չէ հավատը պահելու, երկիրը պահելու, ազգ ու ընտանիք պահելու սուրբ գործում: Քրիստոսն ու քրիստոնեությունն ինքն է կոչ անում` պահիր, պաշտպանիր դրանք:
– Այս ամենը թողնելով մի կողմ, ավելի հաճախ սլաքն ուղղում են մեր եկեղեցու դեմ. մեր եկեղեցին է խոնարհություն քարոզել: Մենք ոչ թե բերդեր ենք կառուցել, այլ կառուցել ենք եկեղեցիներ: Այսօր էլ ենք այդպես անում. ամենուր և ամեն օր եկեղեցիների հիմքեր ենք գցում:
– Այնքան ծանոթ իրավիճակ է: Երբ կարդում ես մեր մեծերից մեկի` Րաֆֆու պատմավեպերը, նման մտքերի շատ ես հանդիպում: Դեռ այն ժամանակներից էին այդ տեսակետները տարածված:
Մեր եկեղեցին չի ասել` բերդ մի կառուցեք, միայն եկեղեցի է անհրաժեշտ կառուցել: Ճի՛շտ պետք է մոտենալ եկեղեցու դիրքորոշմանը:
Ի վերջո, եկեղեցին միայն անհատները չեն, կամ կաթողիկոսը չէ, քահանան չէ: Եկեղեցին մեր ազգն ու մեր ժողովուրդն է: Եկեղեցին է, որ ազգը, մեր երկիրը չեղած պետականության պայմաններում հասցրել է մինչև մեր օրերը: Պահպանել է մեր ազգային արժեքները:
Եվ նման եկեղեցուն թերագնահատելը ես համարում եմ սրբապղծություն:
– Իսկ ինչպե՞ս եք ընդունում այն կարծիքը, որ այսօր եկեղեցի կառուցում են, բայց այդ եկեղեցու մեջ հավատ չկա:
– Եկեղեցու մեջ չէ, որ հավատը լինում է: Մարդո՛ւ մեջ է լինում հավատը: Ամեն մի անհատ իր հերթին եկեղեցի է Հիսուսի համար: Մենք մեր աղոթքներում ասում ենք` Տեր, Դու բնակվիր իմ մեջ, ես Քո ստեղծած տաճարն եմ, Քո հորինած տաղավարն եմ: Ասում ենք, ինչպես Գրիգոր Նարեկացին է ասում: Այսինքն` ե՛ս եմ առաջին փոքր եկեղեցին: Եթե Դու իմ մեջ բնակվում ես, եթե ես Քեզ իմ մեջ տեղ եմ տրամադրում, ուրեմն Դու մեր եկեղեցու մեջ տեղ ունես արդեն:
Բոլորս եթե այսպես վերաբերվենք` թե՛ հոգևորականը, թե՛ աշխարհիկը, ապա մեր եկեղեցին զորավոր եկեղեցի կլինի հենց այսօր: Ճիշտ է, եկեղեցին պրոբլեմներ ունի, տկար հիվանգ օրգանիզմ կարող ենք համարել հաճախ, բայց այն մեռնող չէ: Որովհետև Հիսուսի եկեղեցին է: Հիսուսը թույլ չի տա, որ չարը զավթի այն ու նրանում իշխանություն բանեցնի: Հիշենք, թե ինչպես վերցրեց մտրակը և Երուսաղեմի Սուրբ տաճարից դեն քշեց այնտեղ առևտուր անողներին:
Այնպես որ, չի կարելի ասել, թե չպետք է ուժ կիրառել և այլն, և այլն: Քրիստոսը հենց կոպիտ ուժ կիրառեց` մաքրելու համար իր իսկ տաճարը, իր իսկ եկեղեցին:
– Այսպիսի խոսք էլ կա` սուր վերցնելու ժամանակը: Ե՞րբ է այդ ժամանակը:
– Երբ որ պղծություն է տեղի ունենում քո սրբավայրերում` քո եկեղեցում, քո տաճարում: Մե՛ր հոգիներում է երբ պղծությունը փորձում ներարկվել:
Սակայն պետք չէ հասկանալ, թե դա լինում է միայն արյուն թափելու գնով: Անշուշտ, այդպես էլ է լինում: Բայց մեր կռիվն այսօր ավելի շատ հոգևոր կռիվ է:
Մենք պետք է Տիրոջը տեղ տանք մեր մեջ, նրան հրավիրենք մեր մեջ: Ասում է` Ես կանգնած եմ ձեր դռան առջև ու բախում եմ. բացեք, և ես կմտնեմ ներս: Բայց մենք չենք բացում դուռը նրա առջև: Մենք ներսից հարց ենք տալիս` դու ո՞վ ես, ի՞նչ տեսք ունես, մեզ ի՞նչ կտաս, ի՞նչ կբերես… Հաշվարկներով ենք ուզում Տիրոջ հետ մեր հարաբերությունները կառուցել:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: