«Չեխովն ասում է՝ ես ամեն օր կաթիլ առ կաթիլ ինձնից հեռացնում եմ ստրուկին»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթի հյուրն է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի տնօրեն Ռուբեն Բաբայանը
– Պարոն Բաբայան, 2018 թվականին մեր երկրում արժեքային առումով ինչ– որ փոփոխություններ տեղի կունենա՞ն:
– Ես շատ կուզեի, որ, արժեհամակարգային տեսակետից իսկապես լինեին փոփոխություններ: Մարդը մեզ համար դառնար ամենամեծ արժեքը: Քանզի բոլոր դեպքերում քաղաքակրթությունը ենթադրում է, որ ամենամեծ արժեքը հենց մարդն է՝ իր աշխատասիրությամբ, իր ունակություններով, բարոյական իր կերպարով: Եվ այդ ժամանակ է, որ շատ ու շատ հարցեր սկսում են իրենց ճիշտ լուծումը գտնել:
Իհարկե, սա իմ ցանկությունն է, հարցին՝ սա իմ մոտեցումն է:
– Իսկ այդպես լինելու համար հիմքեր կա՞ն:
– Ես առաջին հերթին շատ մեծ հույսեր եմ կապում հասարակության հետ: Իսկ դա առաջին հերթին կախված է կրթությունից: Քանզի որևէ հարց հնարավոր չէ լուծել հասարակության մեջ, եթե թերի է կրթությունը: Եվ եթե մենք մեծ ուշադրություն դարձնենք կրթության վրա, ապա այդ ժամանակ կարող են և հույսեր առաջանալ: Իսկ թե ինչքանո՞վ է մեր ներկա վիճակը համապատասխանում իմ այս ասածին, դժվարանում եմ պատասխանել: Ո՛չ կարող եմ միանշանակ ասել՝ այո, ոչ էլ՝ ոչ: Կան օղակներ, համապատասխան ոլորտներ, որտեղ ուշադրություն է դարձվում այս հարցերին, կան ոլորտներ, որտեղ բարձիթողի վիճակ է: Եվ շատ տխուր է այդ առումով տվյալ ոլորտներում:
– Եվրամիության հետ ստորագրված նոր համաձայնագիրը նման դրույթներ պարունակում է, որ պետք է մարդն արժեք դառնա հասարակություններում, որ պետք է պաշտպանվեն նրա իրավունքները և այլն, և այլն:
– Ես կարծում եմ, որ համաձայնագիր ստորագրելն առաջին քայլն է: Հետո է, որ պետք է այն լցվի համապատասխան բովանդակությամբ: Քանզի որևէ փաստաթուղթ ինքնին արժեք չունի, եթե կյանքի չի կոչվում: Բանն այն է, որ տվյալ համաձայնագիրը տալիս է այդ հնարավորությունը: Պարզապես պետք է աշխատենք դրա ուղղությամբ:
Ընդ որում, կարծում եմ, այստեղ է, որ երևան է գալիս նաև յուրաքանչյուր ոլորտի համար, նաև յուրաքանչյուր մարդու՝ իր վրա աշխատելու կարողականությունը:
– Իսկ ի՞նչ եք կարծում՝ մեր իշխանությունները կգնա՞ն այդ քայլին. կանե՞ն հստակ բարեփոխումներ:
– Որոշակի բաներ անել կյանքն ինքն է ստիպում: Հիմա՝ ասենք, թե չգնացին. ի՞նչ կլինի այդ դեպքում: Պարզապես վիճակը գնալով ավելի կվատանա: Իսկ ես չեմ կարծում, որ իշխանությունների մեջ չկան մարդիկ, ովքեր մտահոգված չեն երկրի ճակատագրով: Պարզապես պետք է ճիշտ ճանապարհն ընտրել: Իսկ այդ համաձայնագիրը մատնացույց է անում ճիշտ ճանապարհը:
Եվ այն պետք է ընկալել ոչ թե որպես ֆինանսական օգնության հնարավորություն, որը համաձայնագրի միջոցով կարող է հասնել որոշակի օղակների, այլ դիտարկել որպես մի փաստաթուղթ, որը քեզ տալիս է հնարավորություն տեղափոխվելու այլ քաղաքակրթական դաշտ:
Ավելին՝ ես չեմ համարում, որ մենք մեզ անծանոթ ու նոր մի քաղաքակրթական դաշտ ենք տեղափոխվելու: Պարզապես մենք վերադառնալու ենք ընդամենը մեր արմատներին: Մեր ազգային իրական արժեքները հենց այդտեղից են: Մեր Նարեկացին այդտեղից, է Մեսրոպ Մաշտոցն այդտեղից է, Կոմիտասն այդտեղից է: Պարզապես մենք երկար դարեր ապրել ենք այլ միջավայրում, ապրել ենք թուրք–պարսկական, մոնղոլ–թաթարական, գավառական ռուսական միջավայրում: Եվ այս ամենը չէր կարող իր ազդեցությունը չունենալ մեր դավանած արժեհամակարգի վրա:
Իսկ այժմ ժամանակն է, որպեսզի վերադառնանք մեր ակունքներին: Ակունքներ ասելով, իհարկե, ես նկատի չունեմ մեր պապական, այսպես ասած՝ ադաթները, այլ այն արժեքները, որոնք պարունակում են իմ թվարկած մշակութային երևույթները՝ Մաշտոց, Նարեկացի, Կոմիտաս, Արտաշես թագավոր, Պապ թագավոր և այլք:
Այնպես որ, եվրոպական համակարգը մեզ անծանոթ չէ, այն մեր համակարգն է նաև: Պարզապես, ինչպես անհատ մարդու կյանքում, այնպես էլ երկրի կամ ժողովրդի, ժամանակի ընթացքում հավաքվում են ավելորդ բաներ, որոնք բացասաբար են անդրադառնում նրա վրա: Իսկ եթե ցանկանում ենք մեր կյանքը կարգավորել ու ինչ–որ բանի հասնել, պետք է աշխատենք ինքներս մեզ վրա: Չեխովը մի շատ լավ արտահայտություն ունի. ասում է՝ ես ամեն օր կաթիլ առ կաթիլ ինձնից հեռացնում եմ ստրուկին:
Այնպես որ, դա ամենօրյա աշխատանք է: Եթե մի օր մտածեցիր, որ արդեն ամեն ինչ արել ես և այլևս անելիք չունես, շատ արագ հետ կընկնես զարգացման ընթացքից:
– Այսինքն՝ երկրի բարեփոխումն անցնում է նաև յուրաքանչյուրիս հոգու միջով:
– Կարծում եմ՝ այո: Միանշանակ այդպես է: Երբ մենք մեր երկրի քաղաքակիրթ, բարոյական ու զարգացած լինելու հանգամանքները պայմանավորում ենք միայն մեզնից դուրս եղած շրջապատով ու իրավիճակներով, ապա որևէ բան փոխվել չի կարող:
Իսկ երբ ինքներս ենք փորձում այդ ճանապարհն անցնել, ապա ոչ միայն դա օրինակ է ի տես մյուսների, նաև հարթվում է ընդհանուր ճանապարհի մի մասը: Այնպես որ, չի կարելի միայն ուրիշներից պահանջել, նախ և առաջ դու ինքդ պետք է համապատասխանես տվյալ պահանջներին:
Գոհար Սարդարյան