ԱՄՆ–ը քրդական պետություն է հիմնում Սիրիայում
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հունվարի 20–ին Թուրքիայի գլխավոր շտաբը պաշտոնապես հայտարարեց Սիրիայի քրդաբնակ Աֆրինի շրջանում «Զեյթունի ճյուղ» անունն ստացած ռազմական գործողություն սկսելու վերաբերյալ: Հաղորդագրության համաձայն՝ առաջին իսկ գրոհի ընթացքում Անկարան 72 ռազմական ինքնաթիռ է գործի դրել, որոնք Աֆրինում առնվազն 108 թիրախ են խոցել:
Չնայած առայժմ հավաստի տեղեկատվություն չկա զոհերի ու ավերածությունների մասին՝ քրդական աղբյուրները հաղորդել են, որ ռմբակոծումների զոհ է դարձել 9 մարդ, որից 6–ը՝ խաղաղ բնակիչ: Այս իրավիճակում պաշտոնական Դամասկոսը նորից է ձայն բարձրացրել թուրքական գործողությունների դեմ՝ հիշյալ ձեռնարկը որակելով որպես Սիրիայի ինքնիշխանության խախտում և միջազգային հանրությունից պահանջելով դատապարտել այն:
Միևնույն ժամանակ, Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը հակադարձել է, թե Դամասկոսն անհրաժեշտ կերպով է ծանուցված եղել անխուսափելի գործողությունների վերաբերյալ, և, որ Անկարան կարող է Աֆրինում նաև ցամաքային օպերացիա ձեռնարկել: Դրանից հետո արդեն քրդերն են սադրել իրավիճակը՝ 3 հրթիռ արձակելով թուրքական Քիլիս նահանգի համանուն կենտրոնի ուղղությամբ:
Եվ չնայած Anadolu–ի փոխանցմամբ՝ քիլիսյան սադրանքի արդյունքում ընդամենը մեկ մարդ է վնասվել, և մի քանի շինություն քանդվել, խնդիրն այն է, որ Սիրիայում, փաստորեն, նոր սադրանք է հասունանում, ինչը, գոնե տեսանելի ապագայում, զրոյացնում է հակամարտության խաղաղ կարգավորման բոլոր հեռանկարները:
Ի դեպ, կատարվածին առաջին հերթին Մոսկվայում են արձագանքել: Պնախարարությունը տարածել է պաշտոնական հաղորդագրություն, որում հայտարարել է, թե «Սիրիայի այս տարածքում ճգնաժամային իրավիճակին նպաստած հիմնական գործոնը ԱՄՆ–ի սադրիչ քայլերն են եղել, որ ուղղված էին սիրիական պետականության փլուզմանը, զինված խմբավորումների աջակցությանը, Թուրքիայի հետ սահմանին, այսպես կոչված, սահմանային ուժերի ձևավորմանը և առավելապես քրդաբնակ բնակավայրերի առանձնացմանը»:
Հետաքրքիր է, որ քրդերն այս անգամ չեն արձագանքել Մոսկվայից հնչած տեսակետին, իսկ Լոնդոնում լույս տեսնող Շարքյուլ Էվրեստ պարբերականը, որ նախկինում հանդես էր գալիս պրոամերիկյան և հակաասադական դիրքերից, բացահայտել է, այսպես կոչված, սիրիական Ռոժանայի և ԱՄՆ–ի հետ կնքված նոր Համաձայնագիրը, որ 10 կետից է բաղկացած:
• Ռազմական, քաղաքական, տնտեսական, դիվանագիտական աջակցության ընդլայնում Սիրիայի քրդական դեմոկրատական ուժերին:
• Քրդական ոստիկանության ձևավորում և կրթության կազմակերպում, որպեսզի վերջինս կարողանա արդյունավետ վերահսկել իրավիճակը, ինչպես նաև՝ քրդական կանոնավոր բանակի ստեղծում:
• Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ամրացում ազատագրված տարածքներում:
• Կոնկրետ բյուջեի ձևավորում, որը ոչ միայն կլուծի հումանիտար օգնության խնդիրը, այլև տուժած շրջաններում կվերականգնի ենթակառուցվածքները:
• Զարգացման ծրագրի մշակում, որով Ռոժանան կկարողանա տնտեսապես զարգանալ՝ արդյունավետ կառավարելով շահագործվող նավթա–գազային, ջրային և այլ ռեսուրսները:
• Դատական արդյունավետ համակարգի ձևավորում:
• Ռոժանայի՝ Եփրատով ձգվող սահմանների պաշտպանություն ՀՕՊ համակարգերի միջոցով: Ռաքքայի և Թաբկայի միավորում, ԱՄՆ նոր 5 ռազմաբազաների ձևավորում, որտեղ մշտական հիմունքներով ներկա կլինեն մոտ 1000 ամերիկյան զինծառայող:
• Դիվանագիտական հաստատությունների ձևավորում, ԱՄՆ դեսպանության հիմնում Ռոժանայում, քրդերի ամուր ներկայության ապահովում Ժնևյան գործընթացում:
• Ընտրական օրենսգրքի մշակում և օժանդակություն՝ ընտրությունների կազմակերպման առիթով:
• Օգնություն՝ Ռոժանա–Դամասկոս անխուսափելի բանակցություններում:
Ինչ է սա նշանակում՝ ակնհայտ է: ԱՄՆ–ը չի հրաժարվում Սիրիան մասնատելու իր պլաններից և տարածաշրջանում քրդական գործոնի խաղարկմամբ նոր խնդիրներ է հարուցում ոչ միայն Ասադի, այլև ողջ Մերձավոր Արևելքի համար: Այս իրավիճակում բնական է, որ ոչ ոք՝ Թուրքիայից մինչև Իրան, Իրաք և Լիբանան, ոչ ոք ձեռքերը ծալած չի նստի: Իսկ դա էլ նշանակում է, որ Մերձավոր Արևելքը դարձյալ կցնցվի…
Գոհար Սիմոնյան