Սիրիա. կփոխարինի՞ Սոչին Ժնևին
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Երկուշաբթի օրը ռուսական Սոչիում մեկնարկեց Միջսիրիական երկխոսության ազգային կոնգրեսը, որի կազմակերպման համար ՌԴ ԱԳՆ–ն և անձամբ նախագահ Պուտինը դեռ անցած տարվանից էին մեծ ջանքեր գործադրում: Ի դեպ, Կոնգրեսին մասնակցելու նպատակով Ռուսաստանն առնվազն 1600 պատվիրակների է հրավիրել Սոչի:
Ընդ որում՝ ոչ միայն սիրիական ընդդիմությանը, որոնք միավորված են ամենատարբեր կառույցներում և կողմնորոշմամբ (օրինակ՝ ռուսական, եգիպտական, թուրքական պլատֆորմ և այլն), այլև ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներին: Նրանց թվում՝ հայերին, ասորիներին, քրդերին, դրուզներին, չերքեզներին, թուրքմեններին և այլն:
Ըստ ռուսական աղբյուրների՝ քիչ չեն նաև մարդիկ, որոնք պարզապես հանրային մեծ հռչակ և ազդեցություն ունեն Սիրիայի ներսում, և Կրեմլում ահա որոշել են, որ այսպիսի անհատների ներկայությունը նույնպես կարող է միջսիրիական երկխոսությանն օգտակար լինել: Հետաքրքիր է, որ չնայած Սիրիայի հարցով ՄԱԿ–ի հատուկ բանագնաց Ստեֆան դե Միստուրան մինչև վերջին պահը չէր հաստատում իր մասնակցությունը Կոնգրեսին, այդուհանդերձ, նա նույնպես Սոչի է ժամանել և հայտարարել, որ այս հարթակում արձանագրումները հետագայում կարող են Ժնևյան գործընթացին պիտանի լինել:
Ինչ է սա նշանակում՝ակնհայտ է. Միստուրան փորձում է Կրեմլին անուղղակի ուղերձ հղել առ այն, որ միջազգային հանրությունը ոչ մի կերպ չի հանդուրժի Ժնևն ամբողջությամբ Սոչիով փոխարինելու՝ Մոսկվայի վարքը: Սակայն, հաշվի առնելով այն փաստը, որ ռուսները կարողացել են ապահովել ոչ միայն սիրիական ընդդիմության և ազգային փոքրամասնությունների համարյա ողջ ներկապնակը, «բերման ենթարկել» ՄԱԿ–ի Անվտանգության խորհրդի մշտական 5 անդամ երկրների, Սիրիայի արաբ հարևանների՝ Լիբանանի, Իրաքի, Եգիպտոսի, Սաուդյան Արաբիայի, նաև՝ Թուրքիայի և Իրանի ներկայացուցիչներին, նշանակում է՝ Սոչին իսկապես ձեռնոց է նետել Ժնևին, և, ուզի, թե չուզի, միջազգային հանրությունը ստիպված է հաշտվել դրա հետ:
Ի միջի այլոց, Ժնևի մասին առանձին է պետք խոսել: Բանն այն է, որ Կոնգրեսի գումարումից օրեր առաջ՝ հունվարի 12–ին, Սաուդյան Արաբիան, Հորդանանը, ԱՄՆ–ը, Բրիտանիան և Ֆրանսիան, այսպես կոչված, սիրիական ռեֆորմների սեփական նախագիծ էին Ժնևում հրապարակել, որը փաստացի Սիրիայի մասնատում և դարձյալ Ասադի հեռացում էր նշանակում:
Բնականաբար, պաշտոնական Դամասկոսն ու Մոսկվան մերժել էին այն: Իրենց հերթին վերապահումներ էին հայտնել տարածաշրջանում հիմնական խաղացողներ Իրանը և Թուրքիան, որոշ տեղեկություններով՝ Չինաստանը: Եվ ահա այս պլանի հեղինակները, չնայած Սոչի ժամանմանը, փորձում են ձախողել նաև Սոչիի «խաղաղարարությունը»:
Էր Ռիադն արդեն իսկ նման մի ցուցքով է հանդես եկել՝ փաստացի իր ենթակայության տակ գտնվող ռադիկալ Սիրիական կոմիտեին արգելելով Սոչի ժամանել: Մոսկվան չի ուշացրել իր արձագանքը. առանց անուններ տալու՝ ՌԴ նախագահի հատուկ բանագնաց Լավրենտևը հայտարարել է, թե այդ Կոմիտեի մի քանի ղեկավարները վաղուց արդեն Սիրիայում էլ չեն, և նրանց տեսակետն առանձնապես բան չի փոխում նման ներկայացուցչականության դեպքում:
Ավելին՝ նա ակնարկել է, թե, այսպես կոչված, Միացյալ ընդդիմադիրների առանձին խմբեր, որոնք կրկին Կահիրեի և Էր Ռիադի հարթակներն են ներկայացնում, այնուամենայնիվ, Սոչիում են և, մյուսների նմանությամբ, շատ հանգիստ կարող են արտահայտվել:
Իսկ ընդհանրապես՝ ռուսների նպատակն այս փուլում ակնհայտ է. ամեն բան անել, որպեսզի Կոնգրեսի եզրափակիչ հաղորդագրության նախագիծը ոչ միայն բացառի Ասադի հեռացումը, այլև շեշտը դնի կառավարության և ընդդիմության հնարավորինս լայն ներգրավմամբ Սահմանադրական կոմիտե ձևավորելու վրա, որի համաձայն՝ բոլորը զենքը վայր կդնեն և կզբաղվեն նախ՝ Սիրիայի պետական կառուցվածքի սահմանման (ենթադրում ենք՝ ուժեղ կենտրոնով դաշնայնացման), ապա նաև՝ նորմալ քաղաքական ընտրություններ անցկացնելու և Սիրիան վերականգնելու գործով:
Ինչպես երևում է՝ Մոսկվան քրդերի դեպքում համաձայն է միայն լայն ինքնավարության և գրավված տարածքներից վերջիններիս հետ քաշման տարբերակին: Ինչ վերաբերում է Դամասկոսին՝ այստեղ, օգտվելով թուրքական օպերացիայից, բանակն առաջանում է Իդլիբում, կառավարության համար նոր՝ ավելի ամուր դիրքեր ապահովելով նաև առաջիկա Ժնևյան գործընթացում:
Գոհար Սիմոնյան