Գլոբալիզացիոն մարտահրավերները կամ 1,5 միլիոն նահատակների սրբացումը դաս էր մարդկությանը
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթի հյուրն է քարտեզագիր, «Կիլիկիա» նավի բոցման Գրիգոր Բեգլարյանը
– Պարոն Բեգլարյան, աշխարհում այս քաոսը, որ կա, հատկապես՝ Արևելքի երկրներում, օրինաչա՞փ է: Կամ գուցե այն կազմակերպվո՞ւմ է որոշ կենտրոնների կողմից, ինչպես պնդում են դավադրության տեսության կողմնակիցները:
– Իհակե, իմ կարծիքով այս ամենը պատահական չէ: Այն բավականին հետևողական քաղաքականության արդյունք է, որն իրականացվում է պրոֆեսիոնալ ձևով: Եվ տեղի է ունենում գլոբալիզացիայի համատեքստում: Արվում է հատկապես Արևելքի երկրներում, քանի որ ազգային պետություններ մնացել են հիմնականում այնտեղ: Եվրոպայում դրանք գրեթե իսպառ ջնջվել են:
– Իսկ կհասնե՞ն իրենց ուզած արդյունքին:
– Ո՛չ: Չնայած, ես առավել ցանկանո՛ւմ եմ, որ չկարողանան որևէ բանի հասնել: Քանզի ժամանակին հսկա երկրներ են քանդվել՝ նմանությամբ Հռոմեական կայսրության կամ Սովետական Միության:
Բայց մյուս կողմից էլ մարդկության պատմությունը ցույց է տալիս, որ փլուզվում են կայսրություններ, որոնք ապազգային են, որոնք վերազգային են: Եվ մինչ օրս կայուն են ազգային պետությունները: Ինչպես Հայաստանը, Պարսկաստանը, Չինաստանը: Վերահաս արհավիրքներին ազգային պետություններն են դիմանում: Եվ ոչ թե արհեստածին միավորները:
Այնպես որ, այս ամենը խոսում է հօգուտ իմ այն համոզմունքի, որ գլոբալիզացիայի ուժերին չի հաջողվի իրականացնել իրենց ծրագրերը:
Այո՛, ինչեր ասես՝ կարող են կատարվել աշխարհում, բայց վերջնարդյունքում նրանք իրենց ուզածին չեն հասնելու: Որովհետև նրանց հաջողվում է իրենց ուզածին հասնել այն պետություններում, որտեղ չկա ազգայինի ու ինքնության հենք:
– Ներկայում Եվրոպայում ուժեղանում են ազգայնական ուժերը: Այս փաստը դիտե՞նք այդ ընդհանուր համատեքստի մեջ: Այն տեղի է ունենում ի հակադրություն աշխարհը գլոբալացնող ուժերի՞:
– Անշուշտ, դա հենց հետևանքն է աշխարհը գլոբալացնող ուժերի քաղաքականության: Եվ շատ ողջունելի երևույթ է: Բայց ես չգիտեմ՝ արդյո՞ք կկարողանան եվրոպական ազգերը հաջողությունների հասնել: Քանզի նաև էական ու հստակ բովանդակություն պետք է մտցնեն իրենց շարժումների մեջ:
Որքան էլ հույսը՝ հույս, բայց միաժամանակ պետք է նկատենք, որ այս պարագայում կա և այն փաստը, որ արհեստածին կոնֆլիկտ է մտցվում Արևելքի ու Արևմուտքի միջև: Եվ այդ շարժումները դեռևս ուղղված են ոչ թե իրական վտանգի, այլ ընդամենն ուղղված են մուսուլման միգրանտների դեմ:
– Ի՞նչ եք կարծում՝ աշխարհը դարձավ միաբևեռ, դրա՞ համար երկրների ու ժողովուրդների վրա շատացան գլոբալիզացիայի այս ճնշումները:
– Անշուշտ, այդ խնդիրը ևս իր դերը խաղում է: Քանզի մարդկային բնույթն է այդպիսին. եթե դու ունես անսահմանափակ իշխանություն, դիմացդ չկա քեզ հետ մրցակցող ուժ, ապա հնարավոր է, որ քո քայլերը լինեն այնպիսին, ինչպիսին միայն դու ես ցանկանում, որ լինեն: Որովհետև քեզ զսպող, քո քայլերը սահմանափակող մեխանիզմ գոյություն չունի: Նաև այս պարագայում հնարավոր է բարոյական լուրջ խնդիրներ առաջ գան քո գործունեության հետևանքով:
Ուստի, բնականաբար, աշխարհի միաբևեռացումը նպաստեց, որ համաշխարհային քաղաքականության մեջ այդ ամենն առավել ինտենսիվորեն երևան գա: Սակայն բանն այն է, որ բազմաբևեռ աշխարհը ևս իր հիմքում ուներ արդարության և բարոյականության հետ կապված լուրջ խնդիրներ: Քանզի Խորհրդային Միությունը արհեստածին կազմավորում էր և բնավ այն կառույցը չէր, որ կարողանար դիմադրել համաշխարհային մյուս կենտրոններից եկող մարտահրավերներին:
– Այս պարագայում մեզ՝ հայերիս, ի՞նչ է սպասվում: Եվ ո՞րը պետք է լինի մեր խնդիրը:
– Ինչպես միշտ, ինչպես մեր ժողովրդի 8000–ամյա պատմության ընթացքում է եղել, մեզ սպառնալու են բնաջնջումով: Եվ այս վտանգը միշտ կա մեզ համար:
Սակայն դրա պատասխանը մեր այս ժամանակներում էլ տալու ենք այնպես, ինչպես այդ 8000 տարիներին ենք տվել: Եվ այս հարցում գործում է այն անպարտ պոտենցիալը, որն ունի մեզ նման ազգը: Մեզ նման աստվածընտրյալ և առանձնաշնորհյալ ազգը:
Ընդհանրապես, իմ պատկերացմամբ, մեր ազգի՝ հայ տեսակի առաքելութունն այն է, որ մարդկությանը կարողանանք փրկել նման մարտահրավերներից: Նաև՝ շնացումներից: Նաև իջեցումներից:
Պատմության տարբեր փուլերում դա մեզ կա՛մ հաջողվում է, կամ չի հաջողվում: Կամ լավ է հաջողվում, կամ՝ ոչ այնքան: Եվ աշխարհի երեսին մեր մնալը հենց դրանով է պայմանավորված:
Հենց մի երկու տարի առաջ մենք ողջ քրիստոնեական աշխարհին դաս տվեցինք, թե ինչպիսին պետք է լինի եկեղեցին, ինչպիսին պետք է լինի քրիստոնեությունը, երբ սրբացրեցինք 1,5 միլիոն նահատակների: Որոնց մեջ կային տարբեր հավատի մարդիկ, ոչ միայն քրիստոնեության այլ դավանանքի, այլև մահմեդականներ ու այլ կրոնի հետևորդներ: Կային լավ ու վատ մարդիկ: Կային հավանաբար հանցագործներ: Բայց մենք Կոմիտասից սկսած մինչև ամենաանհայտ մարդուն սրբացրեցինք: Եվ դրանով դաս տվեցինք ողջ աշխարհին, թե իրականում ինչ է քրիստոնեական ուսմունքն իր էությամբ:
Ով պետք է հասկանար՝ հասկացավ: Ով ոչինչ չհասկացավ, միևնույն է չէր էլ հասկանալու:
Գոհար Սարդարյան