Մենք պատկերացնում ենք ոչ թե Գանդի, Մանդելա կամ Հավել, այլ՝ Գորբաչով
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթի հյուրն է հրապարակախոս Արա Նեդոլյանը
– Պարոն Նեդոլյան, Արմեն Սարգսյանի ընտրությամբ Հանրապետական կուսակցությունը ցանկանում է առավել ինտելեկտուալների՞ ընդգրկել կառավարման համակարգ: Թե հարցն անձնական շահագրգռությունների տիրույթից կարող է լինել:
– Շատ հնարավոր է, որ ՀՀԿ պատկերացմամբ Ա.Սարգսյանը նաև ինտելեկտուալի համբավ ունի: Բայց հիմնական պատճառը, կարծում եմ, այն է, որ նա հանդիսանում է այդ տիպի մտածողության տեր խմբի համար յուրահատուկ մի իդեալ՝ իրենց պես լեռնա–հումքային բիզնեսի առաջատար: Սակայն՝ լայն, լոնդոնյան կապերով: Բայց իրենց պես առաջադիմության գաղափարներից հեռու անձնավորություն, կասկածելի գործարքների մեջ բավականաչափ ընդգրկված: Սակայն՝ գլոբալ, ո՛չ տեղային մակարդակում:
– Համենայն դեպս, քաղաքական նոր գործչի այս ֆենոմենը կարո՞ղ է նոր քաղաքական մշակույթի ձևավորման սկիզբ դառնալ մեզանում: Կամ, ի վերջո, դրա ժամանակը չէ՞ արդեն՝ նոր մշակույթի:
– Հումքային բիզնեսմենները առհասարակ նոր քաղաքական մշակույթի կրող չեն: Դա բիզնեսի պարզունակ ու գիշատիչ տարբերակն է, որը չի զարգացնում մարդկային պոտենցիալը, առավել լավ է իրեն զգում բռնապետություններում ու հետադեմ, երրորդ աշխարհի երկրներում: Եվ ձգտում է կոնսերվացնել այդ երկրների հետադիմությունն ու աղքատությունը: Շատ է սիրում նաև կոռուպցիան:
Ադրբեջանը նման բիզնեսի հետ համագործակցության դասական օրինակ է: Անձամբ Ա. Սարգսյանը նույնպես երբևէ առիթ չի տվել, որպեսզի իրեն համարես նոր քաղաքական մշակույթի կրող:
Սակայն, Սերժ Սարգսյանի երկու վերջին նշանակումն էլ՝ Կ. Կարապետյան և Ա. Սարգսյան, մի ընդհանրություն ունեն՝ նրանք ներմուծված գործիչներ են և արտասահմանյան գործիչներ են: Թեև՝ հետադեմ բիզնեսի ոլորտում առաջադիմած, թեև՝ տեղական բիզնես–քաղաքական օլիգարխիայի հետ միանգամայն համադրելի, բայց և՝ տարբերվող, ո՛չ այդքան խճճված վերջինիս հաշիվների ու փոխադարձ պարտքերի մեջ:
Այդ առումով իրենք, իրարկե, Սերժ Սարգսյանի, ՀՀԿ–ի համար որոշ չափով նորություն են: Նրանց մոտ մակերեսի՝ որոշակի հարթեցում ու հավասարեցում է առկա: Գռեհկությունը պակաս է:
Սակայն Հայաստանի հասարակության համար դա մեծ առումով էական չէ: Քանզի, միևնույն է, նրանք զարգացման գործակալներ չեն, այլ կրկին՝ հետադիմության ու լճացման: Ուրախ կլինեմ սխալվել, բայց դրա հույսը իրականում չկա:
– Իսկ որակական առումով նոր մշակույթն ինչ–որ բան կտա՞ կառավարման մեր համակարգին, թե ընդամենը կարող է ունենալ գեղեցիկ փաթեթավորման էֆեկտ:
– Նոր մշակույթի գոնե ճիգ կառաջանար, եթե նշանակվեր մարդակենտրոն կամ գիտակենտրոն բիզնեսի ներկայացուցիչ, առաջադիմության հաջող փորձառություն ունեցող մարդ: Բայց իզուր չօգտագործեցի «ճիգ» բառը: Անգամ նման անձի նշանակումը էականորեն ոչինչ չէր փոխի, որովհետև իրական նոր մշակույթի կրողը ոչ թե նշանակվում է, այլ իշխանության է գալիս քաղաքական պայքարի միջոցով, հասարակության, և ոչ թե Սերժ Սարգսյանի քվեն ունենալով:
Իհարկե, մենք մեր պատմությունից դրդված՝ պատկերացնում ենք ավելի շուտ ոչ թե Գանդի, Մանդելա կամ Հավել, այլ Գորբաչով: Այսինքն մեկը, ով ծնվեց իշխող կուսակցության ներսում ու կարողացավ այդ կուսակցությանը խաբել ու տապալել:
Բայց դա հրաշքին հավատալու պես մի բան է: Մինչդեռ մեր Սահմանադրությունը, իրավունքն ու նորագույն պատմությունը տալիս են մեզ բավականաչափ հիմքեր, որպեսզի հրաշքին հավատալու փոխարեն ապավինենք ակտիվ քաղաքական պայքարին:
– Ակտիվորեն քննարկվում է վարչապետ Սարգսյան և վարչապետ Կարապետյան դիլեման: Անձերի պարագան էական կարո՞ղ է լինել, եթե երկուսն էլ, ի վերջո, նույն կուսակցությունն են ներկայացնում: Կամ «Գենսեկի» դերակատարությամբ Սերժ Սարգսյանի պարագա՞ն է առավել վտանգավոր մեր երկրի զարգացման համար, թե եթե նա փորձի անընդմեջ ղեկավարել երկիրը, իհարկե, այս անգամ արդեն վարչապետի պաշտոնում:
– Բովանդակային տարբերություն այդ երկուսի միջև չկա, երկուսն էլ հետադիմության ու լճացման արժեքների կրողներ են: Բայց կա շատ մեծ ֆորմալ տարբերություն. եթե լինի իշխանության երկու կենտրոն՝ վարչապետ և գենսեկ, ապա կստեղծվի իշխանության որոշ տարանջատում:
Միգուցե ակտիվանա նաև քննարկված երրորդ տարբերակը: Այն է՝ նախագահ Ա. Սարգսյանը, իրենց միջև առաջացող անխուսափելի հակասությունների պարագայում, ստիպված լինի որսալ հանրության վստահությունը: Ինչ–որ պահերի՝ նաև աջակցությունը: Ինչը թույլ կտա, որպեսզի հանրությունը կրկին կազմակերպվի, նաև շանս առաջանա ընդդիմադիր քաղաքականության վերակենդանացման համար:
Սերժ Սարգսյանը, իբրև վարչապետ, նման հնարավորություն չի ստեղծի: Սա է այդ երկու մոտեցումների տարբերությունը:
Գոհար Սարդարյան