Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Սումգայիթը ցեղասպանության մոդել էր». չլուծված հարցեր՝ 30 տարիների խորքից

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համագումարի համակարգող Մարիամ Ավագյանը պատասխանել է Past.am-ի հարցերին:

-Տիկին Ավագյան, 30 տարի առաջ՝ 1988 թվականին, Սումգայիթում հայերը ցեղասպանության ենթարկվեցին: Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ակցիաներ են կազմակերպել, նաև հայտարարություններ են հնչում: 30 տարիների ընթացքում աշխարհին լսելի դառնալու, ստեղծված խնդիրները լուծելու համար ի՞նչ արեցինք:

-Սումգայիթը ցեղասպանության մոդել էր, որն Ադրբեջանը հետո շատ կազմակերպված օգտագործեց թե՛ Գանձակում, թե՛ Բաքվում և թե՛ Գարդմանքում: Ադրբեջանի իշխանությունները երեք խոշոր քաղաքներում ցեղասպանություն իրականացրեցին: Այսօր ոչ մի հարց լուծված չէ: Լինելով արտաքին կառավարման, արտաքին վերահսկողության դաշտում՝ մեր իշխանությունները չեն կարողանում կամք ցուցաբերել և ուղիղ խոսել ցեղասպանության մասին: 1990թ. փետրվարի 13-ին ՀԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը որոշում ընդունեց՝ Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի և Բաքվի տարածքում կատարվածը որակելով որպես ցեղասպանության շարունակություն: Բայց 3-րդ հանրապետությունը 2-րդ հանրապետության այդ հզոր քայլն այսօր չի օգտագործում:

Չի խոսվում ցեղասպանության մասին: Խոսվում է ջարդերի, տուժածների, մահացածների մասին: Չի խոսվում նաև փախստականների մասին: 660 հազարից ավելի հայ փախստականների իրավունքների մասին իշխանությունները բացառապես քար լռություն են պահպանում: Ի դեպ՝ մենք միշտ խոսում ենք 660 հազար հայերի մասին: Անցած տարվա նոյեմբերին Մութալիբովն իր հարցազրույցում ճշտում է մտցնում մեր թվի մեջ՝ նա փաստում է, որ 1988 թվականի նախօրեին Բաքվում ապրում էին 500 հազար հայեր: Այսինքն՝ ճիշտ կլինի, որ խոսենք ոչ թե 660, այլ 860 հազարից ավելի հայ փախստականների իրավունքներից:

-Ազգային ժողովը պատրաստվում է «Սումգայիթյան ոճրագործությունների 30-րդ տարելիցի մասին» հայտարարություն ընդունել: Չլուծված հարցերի համատեքստում հայտարարությունը որքանո՞վ է բավարարում:

-Թեև ունենք 1990թ. փետրվարի 13-ի Գերագույն խորհրդի որոշման փաստը, բայց այսօր նման «անատամ» փաստաթուղթ է ներկայացվում: Հայտարարության նախագիծը խայտառակություն է: Ասեմ ինչու: Հիմնավորումների մեջ մի քանի անգամ նշվում է ցեղասպանություն բառը, բայց դատապարտման մեջ պարզապես ոճրագործությունների մասին է խոսվում: Իսկ փախստական եզրույթը որևէ ձևով չի օգտագործվում: Ավելին՝ մեր քաղաքական իշխանության ներկայացուցիչներից ոմանք շատ մեծամտորեն ԱԺ-ում հայտարարեցին, որ չի կարելի Ադրբեջանի փաթեթը խառնել Թուրքիայի փաթեթի հետ: Սա ի՞նչ կարճամտություն է: Պարզ չէ, որ այն, ինչ սկսել են 1915 թվականից, նույնը 1988-1992 թ. շարունակեց Թուրքիայի քույր պետություն Ադրբեջանը: Ինչպես կարելի է պրոբլեմն այդքան նեղացնել և հայությանը կրկին դնել հարվածի տակ: Կներեք, բայց իրենք չեն հասկանում, որ այդ «լոպազ» հայտարարություններով վտանգում են հայության գոյությունը տարածաշրջանում: Պատահական չէ, որ այսօր Ալիևը հոխորտում ու ասում է, որ պետք է վերադառնան Երևան և դա իրենց ռազմավարությունն է: Իրենք այդ փաստաթղթով վկայում են, որ երկրի քաղաքական իշխանությունը գտնվում է բացառապես արտաքին կառավարման տակ:

- Ձեր գործընկերները քննարկումներից մեկի ժամանակ հարց բարձրացրեցին՝ նշելով, որ ՀՀ-ն պետք է միջազգային հետախուզում հայտարարի ադրբեջանցի բարձրաստիճան պաշտոնյաների նկատմամբ, որոնք իրենց գործունեությամբ վարել ու վարում են հայատյաց քաղաքականություն: Այդ հնարավորությունը տեսնո՞ւմ եք:

-Ես տեսնում եմ բոլոր հնարավորությունները, եթե, իհարկե, մեր քաղաքական դաշտը փորձի աշխատել: Մեզ մոտ անընդհատ տարատեսակ հարցեր են ծագում, թե ինչու ենք այս դաշտում անընդհատ տանուլ տալիս: Մենք տեսնում ենք անսկզբունքային, հատվածային կամ էլ ընդամենը ռեֆլեքսիվ պատասխաններ Ադրբեջանի որոշակի պահվածքի մասին: Մենք իշխանության ներկայացուցիչների հետ հանդիպումների ժամանակ հայտարարել ենք, որ մշակված ռազմավարություն չկա: Եթե լիներ ռազմավարություն՝ իշխանությունը կիմանար, թե ինչ քայլեր պետք է ձեռնարկել: Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի շուրջ ռազմավարություն չեն մշակել և չունեն, դրա համար էլ ԱԺ-ի բարձր ամբիոնից մեկը կարող է կանգնել ու որպես քաղաքական վերնախավ հայտարարել, թե Ադրբեջանի փաթեթը պետք չէ խառնել Թուրքիայի փաթեթի հետ: Նրանք երբեմն հայտարարում են, թե «դրսերում» ամեն ինչ գիտեն, բայց քանի որ խավիար շատ են սիրում, հակահայ գործունեություն են ծավալում: Այդպես չէ, դրսում մեր մասին ոչինչ չգիտեն:

Աննա Բադալյան

 

«ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն կատարողները հավաքագրվել են ԻՊ-ի «Խորասանի ձայն» տաջիկական ՏԳ ալիքի միջոցով Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Եղանակային վատ պայմանների պատճառով Վրաստանից Հայաստան տանող ճանապարհը փակ է Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոսներ Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ հինգշաբթի է. ժամերգությունից հետո կատարվում է ոտնլվայի արարողություն Սամվել Շահրամանյանը Le Figaro-ին ասել է՝ քանի հայ է մնացել օկուպացված Արցախում Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների Ռուբլին էժանացել է. փոխարժեքն՝ այս պահին «Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ»Հասարակության վրա փորձում է վախ ծախել. «Փաստ»Ուղարկում է մարդկանց հետ «խոսելու». «Փաստ»Ինչո՞ւ չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ. «Փաստ»Էլ ճանապարհ սարքելն ո՞ւմ է պետք. «Փաստ»Հրդեհ է բռնկվել Ադրբեջանի մետրոյի Նասիմի կայարանում (տեսանյութ)ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ Պլանային նորոգման աշխատանքներ իրականացնելու նպատակով լույս չի լինելու Սպասվում է 0․․․-1 աստիճան ցուրտ․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին