Ռուբեն Սաֆրաստյան. «Թուրքիան չի ստանձնի Ադրբեջանին ագրեսիայի մղող երկրի դերը»
POLITICSՌուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Թուրքիա այցի շրջանակներում պաշտոնապես կհայտարարվի Թուրքիայում կառուցվելիք ատոմակայանի շինարարության աշխատանքների մեկնարկի մասին: Թուրքիայում Ռուսաստանի մասնակցությամբ կառուցվող «Ակույու» ԱԷԿ-ում ռուսական ներդրումների ընդհանուր ծավալը կկազմի 22 միլիարդ դոլար։ Համաձայնագիրը պաշտոնական Մոսկվան և Անկարան ստորագրել են դեռևս 2010 թվականին, կառուցման աշխատանքները պետք է սկսվեն այս տարի:
Գնահատելով Թուրքիայի և ՌԴ-ի ներկայիս հարաբերությունները, այս ծրագրում զուտ տնտեսակա՞ն, թե, այնուամենայնիվ, քաղաքական ենթատեքստեր կան: Թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանի կարծիքով՝ քաղաքական նշանակությունը միանշանակ է:
«Թուրքիան, լինելով ՆԱՏՕ-ի անդամ, փաստորեն, ատոմակայանների շինարարությունը սկսում է Ռուսաստանի հետ գործարք կնքելով: Սա քաղաքական բավականին մեծ նշանակություն ունի: Մյուս կողմից, այս գործարքը վկայում է, որ ՌԴ-ի և Թուրքիայի հարաբերությունները համագործակցության առումով բավականին խորացել են, կամաց-կամաց ռազմավարական նշանակություն են ձեռք բերում: Նման մեծ գործարքով երկրները ոչ միայն տնտեսական, այլև քաղաքական առումով են իրար հետ կապվում: Ռուսաստանը շահագրգռված է թե՛ գործարքով, և թե՛ Թուրքիայի հետ համագործակցությունը խորացնելու առումով»,-Past.am-ի հետ զրույցում ասաց թուրքագետը:
Նրա խոսքով՝ այս գործարքը պետք է դիտարկել ոչ թե մեկուսի, այլ մի շարք այլ գործարքների շրջանակներում, որոնք նույնպես միլիարդների են հասնում. «Նկատի ունեմ «Թուրքական հոսք» նախագծի շուրջ գործարքը: Այն նախատեսում է նախ ռուսական գազը Սև ծովի հատակով հասցնել Թուրքիա, մյուս մասով էլ՝ Սև ծովի հատակի վրայով անցնող գազատարով ռուսական գազը հասցնել Եվրոպա: Եթե սրան էլ ավելացնենք C-400 հակաօդային համակարգերի առաքումը Թուրքիա, նշանակում է, որ երկու երկրների համագործակցությունը հետզհետե ռազմավարական նշանակություն է ստանում: Մյուս կողմից, իհարկե, սա չի նշանակում, որ Թուրիքան հրաժարվում է ՆԱՏՕ-ի անդամ, ինչպես նաև ԱՄՆ-ի և Արևմուտքի դաշնակիցը լինել: Ամբողջ հարցն այն է, որ Թուրքիան մեծ նշանակություն ունի ԱՄՆ-ի համար թե՛ իր աշխարհագրական դիրքի, թե՛ իր բանակի, և թե՛ այլ հանգամանքների առումով: Ամերիկացիներին դուր չի գալիս այս գործարքներից և ոչ մեկը, բայց նրանք ստիպված են համակերպվել Թուրքիայի հետ: Ես չեմ բացառում, որ ամերիկացիների կողմից որոշակի քայլեր կձեռնարկվեն և դրանք չեն լինի միայն հայտարարությունների մակարդակով: Նրանք ցույց կտան, որ դժգոհություն ունեն Թուրքիայի՝ իրենց դաշնակցի նման գործարքներից: Տեսնենք, թե ինչ ընթացք կլինի»:
Հարցին, թե տարածաշրջանում ի՞նչ ազդեցություն կունենա այս համագործակցությունը, Ռ. Սաֆրաստյանը պատասխանեց. «Թեև ՌԴ-ն, Թուրքիան և Իրանը Սիրիայի պարագայում շատ դեպքերում տարբեր մոտեցումներ ունեն, մենք տեսնում ենք, որ այդ հարցում Թուրքիա-Ռուսաստան-Իրան համագործակցության ձևաչափ է ստեղծվել: Այս ձևաչափն իր դրական ազդեցությունն ունեցավ Սիրիայի իրադրության վրա՝ հաջողվեց բավականին հաջողությունների հասնել «Իսլակամական պետության» դեմ պայքարում: Այստեղ ոչ միայն ՌԴ-Թուրքիա, այլև ՌԴ-Թուրքիա-Իրան համագործակցություն կա: Սա զարմանալի ձևաչափ է. երեք երկրներն էլ տարածաշրջանում ունեն իրարամերժ մոտեցումներ, բայց կարողացել են տվյալ հարցում մոտեցնել իրենց դիրքորոշումները: Այդ ձևաչափը դեռևս հաջողությամբ պահպանվում է, թեև չեմ կարող ասել, որ ապագայում ևս կպահպանվի, որովհետև, ինչպես նշեցի, շահերը շատ դեպքերում իրարամերժ են»:
Նա շեշտեց, որ Թուրքիան շատ լավ օգտվում է ՌԴ-ի հետ իր համագործակցությունից. «Եվ, ըստ էության, Ռուսաստանն աչքերը կոծկում է Թուրքիայի կողմից Սիրիայի նկատմամբ առկա ագրեսիայի նկատմամբ: Ինչպես, ցավոք սրտի, կոծկում են նաև ԱՄՆ-ն ու Արևմուտքը»:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանին ու մասնավորապես Արցախի խնդրին, Ռուբեն Սաֆրաստյանի խոսքով, այս համագործակցությունը հիմնականում ազդեցություն չի կարող ունենալ:
«Բացատրեմ՝ ինչո՞ւ: Նախ՝ Թուրքիան ներգրավված է սիրիական այս ամբողջ գործընթացում: Մյուս կողմից, ներգրավված լինելով ՌԴ-ի հետ նշված խոշոր ծրագրերի իրականացման աշխատանքներին, Թուրքիան չի խաղա և չի ստանձնի Ադրբեջանին ագրեսիայի մղող երկրի դերը: Համենայն դեպս, չի խաղա այդ դերն այն ժամանակահատվածում, երբ նաև Թուրքիա-ՌԴ- Իրան համագործակցությունն է շարունակվում: Այս առումով, եթե Ադրբեջանը խոշոր ագրեսիա ցուցաբերի Հայաստանի դեմ, այն պայմանավորված կլինի զուտ Ադրբեջանի իշխանությունների որոշումներով: Ես չեմ բացառում, որ Ադրբեջանում ընտրությունների նախօրեին տեղի իշխանությունները նման ագրեսիա կկազմակերպեն Արցախի դեմ»,-ընդգծեց թուրքագետը:
Աննա Բադալյան