Սադամ Հուսեյնի ուժն ու թուլությունը. Իրաքի վերջին առաջնորդի թարգմանչի բացառիկ հարցազրույցը EADaily-ին
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆPast.am-ը՝ հղում անելով EADaily-ին, ներկայացնում է Իրաքի նախկին նախագահ Սադամ Հուսեյնի թարգմանչի բացառիկ հարցազրույցը:
Մուհամմեդ Քարիմը (EADaily-ի զրուցակցի անունը փոխվել է նրա խնդրանքով) Հուսեյնի ադմինիստրացիայում սկսել է աշխատել 1992-ից: Մինչ այդ նա պրոֆեսիոնալ թարգմանական աշխատանքով էր զղաղվում, աշխատել է Իրաքի պետկառույցներում:
«Բացի ինձնից՝ Սադամ Հուսեյնի ադմինիստրացիայում աշխատում էր 32 թարգմանիչ, որոնցից 22-ը շիաներ էին: Կառավարությունում կային բազմաթիվ քրիստոնյաներ ու քրդեր: Սադամը երբեք չէր առանձնացնում մարդկանց ըստ նրանց դավանանքի կամ էթնիկ պատկանելության: Նա մեծ մարդ էր, նա ազգի հայրն էր ...
Սադամի ժամանակ մենք բոլորս իրաքցիներ էինք, իսկ հիմա՝ սուննիներ, շիաներ, քրիստոնյաներ ու քրդեր: Ամերիկան միասնական ամբողջությունը մասնատեց մանր կտորների, ու մենք մորթում ու սպանում ենք միմյանց՝ անհասկանալի է, թե ինչի համար», ասում է Իրաքի նախկին նախագահ Սադամ Հուսեյնի թարգմանիչը, ում հետ լրագրողը կարողացել է զրուցել Թբիլիսիում:
Նրա խոսքով՝ ամերիկացիները հիանալի գիտեին, որ քիմիական զենք մենք չունենք, սակայն նրանց հարկավոր էր իրաքյան նավթը ու վերահսկողության սահմանումը Մերձավոր արևելքում:
«Ինձ թվում է՝ եթե ԽՍՀՄ-ը չփլուզվեր, ամերիկացիները չէին համարձակվի գալ Իրաք: Սակայն մենք կորցրինք ԽՍՀՄ-ը, ու դա դարձավ ողբերգություն մեր տարածաշրջանի համար: ԱՄՆ-ը Աֆղանստանում աճեցրեց ահաբեկիչների Խորհրդային Միության դեմ պայքարելու համար, ու երբ խորհրդային զինվորը լքեց այդ հողը, աֆղան մոջահեդները իրենց զենքը ուղղեցին Իրաքին: Դա Ամերիկայի պլանն էր, ու հենց այդ պատճառով այդքան շատ են ԴԱԻՇ-ի զինյալները՝ աֆղանական պատերազմի վետերանները, որոնք այսօր քայլ առ քայլ ոչնչացնում են իմ երկիրը»,- ասում է թարգմանիչը:
«Մի անգամ ինձ զանգեցին ու ասացին, թե չե՞մ ցանկանա արդյոք աշխատել թարգմանիչ նախագահի մոտ: Այդ ժամանակ ես մոտ 30 տարեկան էր, ես երիտասարդ էի ու ինձ համար մեծ պատիվ էր աշխատել Սադամի ադմինիստրացիայում: Սադամը շատ զգուշավոր մարդ էր: Մենք երբեք չգիտեինք նախապես, թե նա որտեղ է անցկացնելու հանդիպումները արտասահմանցի հյուրերի հետ: Նա նստավայրեր ուներ ամբողջ երկրում ու ամեն քաղաքում: Մեզ զանգում էին հանդիպումից մի քանի ժամ առաջ ու խնդրում նախապատրաստվել: Հետո գալիս էր վարորդը ու տանում նստավայր:
Հիշում եմ առաջին հանդիպումը: Դա 1994 թվականն էր: Ես սարսափելի հուզվում էի, վախենում էի, որ չեմ կարողանա ճիշտ ամեն ինչ թարգմանել, սակայն ես շատ երջանիկ էի դեմ առ դեմ հանդիպել նման մարդու: Հանդիպման ավարտից հետո Սադամը սեղմեց ձեռքս ու կատակով ասաց. «Ներեցեք մեզ, մենք ձեզ հոգնեցրինք»: Նա շատ բարի էր մեզ հետ՝ ամեն հանդիպումից հետո նախագահի անունից մեզ նվերներ էին ուղարկում: Դա կարող էր լինել թանկարժեք կոստյում կամ ինչ-որ այլ արժեքավոր իր, սակայն ավելի հաճախ՝ գումար էր: Մենք երջանիկ էինք, ոչ միայն ես, այլև ողջ իրաքցիները:Մենք ապրում էինք անվտանգ, մենք բարեկեցիկ էինք ապրում, Սադամը տալիս էր մեզ հողեր, տներ, հոգ էր տանում մեր մասին այնպես, ինչպես հայրը իր երեխաներին: Մերձավոր Արևելքում նրան հավասար առաջնորդներ չկային...
Մերձավոր Արևելքի օրենքը սահմանում է՝ սպառնալիք մի′ ստեղծիր իշխանության համար ու կապրես: Նա բռնապետ չէր, սակայն նա ուներ բազմաթիվ թշնամիներ ու ստիպված էր գործել դաժան ու վճռական»,- ասում է թարգմանիչը:
Հարցին՝ արդյո՞ք Սադամը քիմիական զենք է օգտագործել իրաքցի քրդերի դեմ, վերջինս տալիս է հետևյալ պատասխանը.
«Դուք նկատի ունեք Խալաբջա՞ն (1988թ. մարտին Իրաքի Խալաբջա քաղաքում քրդերի դեմ կիրառվեց քիմիական զենք): Դա Իրանի ձեռքի գործն է ու դա ապացուցված փաստ է: Եթե Սադամը սպանել է քրդերին, ապա միայն ռազմական գործողությունների ընթացքում: Ես կպատմեմ մի պատմություն, որի մասին ոչ ոք չգիտի: Ես չեմ հիշում հստակ տարին, սակայն մի անգամ իրաքյան հետախուզությունը հայտնեց Սադամին, որ իրենք ունեն հնարավորություն չեզոքացնելու իրաքյան քրդերի ղեկավար Մասուդ Բարզանիին: Զինվորականները հայտնեցին Սադամին, որ կարող են թույն լցնել Բարզանիի թեյի մեջ, ու նա մի քանի ամսից կմահանա, սակայն նա պատասխանեց, որ նման վարքագիծը չի սազում տղամարդուն, ու որ եթե ինքը ցանկանա նրան սպանել, կսպանի առանց խորամանկությունների: Հիրավի, նա մեծ մարդ էր:
Սադամը ընկերություն էր անում Ֆիդել Կաստրոյի հետ, ով նրան միշտ Կուբայից սիգարներ էր ուղարկում, սակայն նա սիրում էր նաև ամերիկյանները:
Մի անգամ նրան հարցրին. «Դու ծխո՞ւմ ես մեր թշնամիների սիգարները», ինչին նա պատասխանեց՝ այո, սակայն դրանք ծխում եմ իրաքյան կրակով:
Նա շատ էր սիրում կատակել ու երբեք վատ բառ չէր օգտագործում: Ես 12 տարի եմ աշխատել նրա հետ ու չեմ հիշում ոչ մի անգամ, որ նա բարձրացներ իր ձայնը: Նա ուժեղ, հավասարակշռված մարդ էր: Սադամը շատ կրթված էր, շատ էր կարդում, հասկանում էր գրեթե ամեն թեմայից՝ նրա հետ կարելի էր խոսել բժշկության, գյուղատնտեսության ու պատմության մասին: Նա ամեն ինչ գիտեր: Նա երազում էր դառնալ այնպիսի հզոր ղեկավար, ինչպիսին եղել է Սալահադ-Դինն ու Նաբուգոդոնոսորը»:
Մուհամմեդի խոսքով՝ հենց Հուսեյնի քաղաքական հավակնությունները պատճառ դարձան, որ ԱՄՆ-ը որոշի հեռացնել նրան: Նա նշում է, որ Վաշինգտոնը դեռ 1990-ականներին էր սկսել Իրաքի թուլացման քաղաքականությունը:
«Հնարավոր է՝ Սադամը քաղաքականության հարցերում ոչ միշտ էր ճիշտ, նա երբեք ուրիշի, իր խորհրդականների կարծիքը չէր լսում: Նա միաձայն որոշումներ էր կայացնում, քանի որ կամային մարդ էր: Սակայն մենք չէինք սպասում, որ Քուվեյթ ներխուժումը նման հետևանքներ կունենա: Սադամը միայն ցանկանում էր պատժել նրանց, ինչպես հայրն է պատժում իր մեղավոր որդուն: Նրա մյուս սխալը ԱՄՆ-ին վստահելն էր»,- պատմում է Կարիմը:
«Նրանք մեզ մոտ ծաղիկներո՞վ եկան: Ոչ, նրանք եկան ռումբերով: Այդ Սադամը, որին անվանում էին բռնապետ, չհարձակվեց Ամերիկայի վրա: Ամերիկացիները հատեցին հազարավոր կիլոմետրեր՝ իմ երկիրը ոչնչացնելու համար: Սադամը պատրաստ էր պատերազմի, սակայն ինչ կարող էինք մենք անել: Երբ Բաղդադն ընկավ, Իրաքը գլխատվեց: Մենք նմանվեցինք առանց հոր մնացած որբերի: Եթե խնդիրը Սադամն էր, ինչու՞ ուղարկեցին տասնյակ հազարավոր զինվորների մեկ մարդու ոչնչացնելու համար: Ինչպե՞ս կարելի է ոչնչացնել մի ամբողջ երկիր ու հարյուր հազարավոր մարդկանց: Մի՞թե դա դեմոկրատիա է», հարցնում է թարգմանիչը:
Սադամ Հուսեյնը Բաղդադից փախավ 2003թ. ապրիլին, 7 ամիս անց նրան ամերիկացիները բռնեցին ու 2006թ. դեկտեմբերի 30-ին Իրաքի գերագույն դատարանի որոշմամբ կախաղան հանեցին:
Անձամբ Մուհամմեդ Կարիմը 2004թ. մատնության զոհ դարձավ: Նա բանտարկվեց մեկուկես տարով, ազատվելուց հետո նա տեղափոխվել է մերձավորարևելյան երկրներից մեկը, ապա՝ Վրաստան: Այնտեղ նա հիմնել է իր բիզնեսը: