Yerevan, 23.December.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Թուրքական նկրտումները բախվում են ավելի խոշոր խաղացողների շահերին

ANALYSIS

Հունիսի 12-ին հայ-ադրբեջանական բախումները Տավուշում շատ մեծ միջազգային արձագանք ունեցան։ Ադրբեջանական կողմը, ռազմի դաշտում լուրջ անհաջողություններ ունենալով, փորձեց հակամարտության հարցը տեղափոխել նաև այլ հարթություններ։

Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով Ադրբեջանը սկսել է օգտագործել իր ողջ դիվանագիտական զինանոցը։ Դրանով էր պայմանավորված նաև Թուրքիայի՝ չափից ավելի ակտիվությունը և այդ երկրի պաշտոնական շրջանակների կողմից խիստ հակահայկական դիրքորոշումը։

Թուրքիային ձեռնտու է էսկալացիոն իրավիճակը Ադրբեջանի վրա իր ազդեցությունը մեծացնելու համար՝ հատկապես Նախիջևանի հատվածում։ Եվ դրանով է պայմանավորված, որ տևական ժամանակ է, ինչ խոսվում է, որ Թուրքիան Սոմալիից և Կատարից հետո մտադիր է իր երրորդ արտասահմանյան ռազմաբազան հիմնել Նախիջևանում։

Պետք է նկատել, որ ռազմավարական կարևոր նշանակություն ունեցող Նախիջևանը Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է անցել Մոսկվայի ու Կարսի պայմանագրերով, որոնցում Թուրքիան պայման էր դրել, որ այդ տարածքը հետագայում չպետք է անցնի երրորդ կողմին՝ նկատի ունենալով Հայաստանին։

Խնդիրն այն է, որ Նախիջևանը պատմական Հայաստանի մասն է եղել։ Այնտեղ մեծ զարգացում է ապրել հայկական մշակույթը, որի վառ ապացույցն են Ջուղայի հայկական գերեզմանոցի հազարավոր խաչքարերը և ոչ միայն։ Սակայն ներկայումս Նախիջևանը հայաթափված է և ապօրինաբար բռնակցված Ադրբեջանին։ 

Եվ Նախիջևանի բազմադարյա հայկական հետքը վերացնելու նպատակով է, որ Ադրբեջանը նախաձեռնել է հայկական մշակութային ժառանգության՝ Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացումը։

 

Նախիջևանը անկլավային տարածք է, որը բաժանված է Ադրբեջանի ընդհանուր սահմանից, և դրանով է պայմանավորված, որ Ադրբեջանն անընդհատ բարձրացնում է այն հարցը, թե ցանկանում է ցամաքային կապ ունենալ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ։

Սակայն թուրքական կողմը տարիներ շարունակ փորձում է օգտվել Նախիջևանի՝ անկլավային տարածք լինելու հանգամանքից ու այդ տարածքը, ինչքանով որ հնարավոր է, վերցնել իր վերահսկողության տակ։ Նախիջևանը Թուրքիայի համար կարող է դառնալ այն բանալին, որի միջոցով հնարավոր է հասնել տարածաշրջանային գերիշխանության։

Թերևս պատահական չէ, որ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը օրերս լրատվամիջոցների հետ զրույցում հայտարարեց, թե «Նախիջևանը Հայաստանի կողմից բռնազավթված է»։ Շատ վերլուծաբաններ կարծեցին, թե Էրդողանն ուղղակի շփոթել է և Արցախի փոխարեն Նախիջևան է ասել։

Հնարավոր է, որ Թուրքիայի նախագահը շփոթել է, բայց նա դրանով ակնարկել է այն, ինչ կա իրենց մտքում։ Մեծ հաշվով Թուրքիային ձեռնտու է, որ հայ-ադրբեջանական բախումները շարունակվեն ու ավելի մեծ մասշտաբ ստանան՝ ընդգրկելով նաև Նախիջևանի հատվածը, որի ժամանակ էլ թուրքական կողմը առիթը կօգտագործի հակամարտության մեջ ներգրավվելու համար ու դրանով հնարավորություն կստանա բարձրացնել այդ ինքնավար հանրապետության տարածքում ռազմաբազա տեղակայելու և մշտական զորք ունենալու հարցը։

Բայց այս հարցում Թուրքիայի շահերը բախվում են տարածաշրջանում մեծ ազդեցություն ունեցող երկու երկրների՝ Ռուսաստանի և Իրանի շահերի հետ։ Նախ՝ Ռուսաստանը, որը Հարավային Կովկասը համարում է իր շահերի տեսանկյունից գերակա գոտի, հակված է թույլ չտալ, որ Թուրքիայի ազդեցությունը տարածաշրջանում մեծանա իր ազդեցության հաշվին։

Իսկ Իրանի հետ սահմանակից Նախիջևանում թուրքական ներգրավվածության ավելացումը ոչ միայն փոխում է տարածաշրջանում հաստատված ուժերի հավասարակշռությունը, այլև մեծացնում է պանթուրքական վտանգը Իրանի համար, քանի որ այդ երկրում բազմամիլիոն թուրքախոս բնակչություն է ապրում, և Թուրքիան Նախիջևանից հետո կփորձի իր ազդեցությունը տարածել նաև այդ թուրքախոս շրջանների վրա։ Դրա համար էլ Իրանը հակակշռում է Թուրքիային և փորձում Նախիջևանում մեծացնել հենց իր ազդեցությունը։

Այնպես որ, հայկական կողմն այս իրավիճակում պետք է համագործակցի ռուսական և իրանական կողմերի հետ, որպեսզի թույլ չտա, որ Թուրքիան Նախիջևանի կողմից փորձի անկայունություն, բախումներ հրահրել ու փորձել դիվիդենտներ շահել իր համար այդ իրավիճակից։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Idram Junior Donated Books to SchoolsBig Christmas Market with Idram, IDBank and idplusUcom Supports Wildlife Monitoring in Ararat Region IDBank, Idram, and idplus at the Big Christmas MarketConverse Bank Deputy CEO and CFO, Grant Akopian, Elected to BACEE BoardThe Best Gifts for New Year for Your Loved OnesUcom and SunChild NGO Install a Solar Plant in Alaverdi Kindergarten Converse Bank has been included in the list of Confirming Banks of the EBRD TFPIn 2024, Ucom Expands and Modernizes Fixed and Mobile Networks, Launches 5G in 8 More Cities, Covering a Total of 28 Cities. Acba bank to Allocate $50 Million for MSME Development Team Telecom Armenia Presents Sustainability-Linked Bonds to Prospective Investors at an Official EventConverse Bank and IFC join forces to support the growth of SMEs in Armenia4.479.792 AMD to Armenia Tree Project. the next beneficiary is Children of the regions NGO Ameriabank Presents EventHub.am: a Streamlined and User-Friendly Ticketing SolutionUcraft Introduces a New Solution for Businesses: The UC ERP Platform Ucom Announces a New Year's Deal for Those Who Join the Fixed Line AraratBank Presents the Final Part of "The Will to Get Back on Your Feet Again" Film SeriesIDMerch: IDBank’s New LoanUcom Announces New Year's Promotion for HONOR X7c Smartphones Converse Bank has become an official signatory of the UN Principles for Responsible BankingKindergarten in Artashavan Powered by Solar Energy Thanks to Ucom and SunChild Ameriabank named the Bank of the Year 2024 in Armenia by The Banker MagazineIDBank donated 10,000,000 AMD to the 27th "For You, Armenia!" Telethon “The Will to Get Back on Your Feet Again” ։ A Film Series Funded by AraratBank EasyPay has joined Idram's open QR infrastructureAmeriabank Named Armenia’s Best Bank for Real Estate by Euromoney Ardshinbank Donates 120 Million AMD to the Hayastan All-Armenian FundIdram is now available on Wildberries!80% Discount on IDBank’s Travel Card Services for Black Friday! Instant idcoin ahead of Black Friday Ucom and SunChild NGO Install Solar Plant in Malishka Community Shop at Yerevan Mall and pay with Idram for a chance to win gifts Unibank to Issue Subordinated Bonds for the First Time in Armenia How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping TipsIDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.Ucom’s 5G network launched in 11 new cities UPay has joined Idram's Open QR infrastructureA Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBankThe Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit Saving together: IDBank and IdramARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATIONAndron Participates in the Tomorrow Mobility World Congress 2024: Driving Innovation in E-MobilityAcba bank and American Express Expand Collaboration in ArmeniaThe Silicon Mountains technology summit to be held with the support of Ucom Evocabank became the first bank to join Idram’s open QR infrastructure25% Off on RIA Money Transfers to Ukraine at AraratBank Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music ConcertAraratBank Stands with My Forest Armenia to establish Charles Aznavour Forest