Ереван, 22.Ноябрь.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


«Փոքր հիդ­րո­է­լեկտ­րա­կա­յան­նե­րից շա­տե­րը կա­ռուց­ված են բնու­թյան հա­տուկ պահ­պան­վող տա­րածք­նե­րում»

ИНТЕРВЬЮ

Վերջին մի քանի օրերի ընթացքում Հայաստանում առկա բնապահպանական խնդիրները մեկը մյուսի հետևից հիշեցնում են իրենց մասին: Կապանի փողոցներով հոսում են դեղնադարչնագույն գետակներ, որոնք Կավարտի չգործող հանքի հետևանքն են, Ամուլսարում կրքերը չեն հանդարտվում, շուտով կհրապարակվեն նաև միջազգային փորձաքննության արդյունքները, Արագած գյուղում բնակիչները բողոքում են, որ ոռոգման աղբյուր հանդիսացող Գեղարոտ գետի վրա գործող երկու փոքր ՀԷԿ-երի պատճառով ջուրը չի ինքնամաքրվում, այդ ջրով հնարավոր չէ ոռոգել գյուղատնտեսական հողատարածքները:

«Փաստի» հետ զրույցում «ԷկոԼուրի» փորձագետ Վիկտորյա Բուռնազյանը նախ անդրադառնում է այն հիմնական վնասներին, որոնք գետերը կրում են ՓՀԷԿ-երի պատճառով: «ՓՀԷԿ-երի (փոքր հիդրոէլեկտրակայան- խմբ.) շահագործումն առաջացրել է մի շարք խնդիրներ: Նախ՝ խախտվել է գետերի էկոլոգիական հավասարակշռությունը՝ բնապահպանական թողքի փոքր լինելու, հաճախ նաև այդ թողքը փոքր ՀԷԿերի կողմից չպահպանելու պատճառով: Շատ դեպքերում ՓՀԷԿ-երը կասկադային են, և գետերի մեծ մասը վերցնում են խողովակի մեջ` գետերի հուները թողնելով գրեթե չոր: ՀՀ կառավարությունը 2018 թվականի սկզբին փոփոխեց բնապահպանական թողքի սահմանման վերաբերյալ 2011 թվականի հունիսի 30-ի N 927-Ն որոշումը, որով բնապահպանական թողքի չափաքանակն ավելացվեց: Բայց թե որքանով է պահպանվում բնապահպանական թողքը, դժվար է ասել, քանի որ ՓՀԷԿ-երում չկա տեղադրված առցանց վերահսկողական համակարգ, որի միջոցով դրանց աշխատանքը և էկոլոգիական թողքը կվերահսկի լիազոր մարմինը: ՓՀԷԿերի շահագործման հետևանքով առաջացած մյուս խնդիրը գետային ձկնաշխարհի կորուստն է, որը պայմանավորված է բնապահպանական փոքր թողքով, դրա չպահպանմամբ, ձկնանցարանների ֆունկցիոնալ նշանակություն չունենալով և դրանց մուտքերի փակմամբ, որպեսզի ջուրն ուղղվի ՓՀԷԿ-ի խողովակաշար, ձկնապաշտպան ցանցերի բացակայությամբ, ինչի հետևանքով մանրաձուկը հայտնվում է խողովակաշարում և ոչնչանում ՓՀԷԿ-ի կայանում», - ասում է Բուռնազյանը՝ շեշտելով, որ բացի սրանից, կան ՓՀԷԿ-եր, որոնք կառուցված են բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում, անտառներում, ջրագոյացնող` մայր աղբյուրների վրա, որոնք խախտում են ինչպես բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պահպանման, այնպես էլ ջրաբանական ռեժիմները: 

Բուռնազյանը տեղեկացնում է՝ որ գետերն են առավելագույնս ծանրաբեռնված ՓՀԷԿերով: «Ծանրաբեռնված են Եղեգիս գետի Կարակայա վտակը, որի երկարության գումարային 67,76%-ը վերցված է խողովակի մեջ, Դալի գետի 62,55 %-ը, Եղեգիս գետի 51,46%-ը, Կարակայայի Այսաս վտակի 49,96%-ը, Լորաձորի 40,26%-ը: Հիմնվելով Ռուսաստանի բնապահպանական նորմատիվների վրա և ուսումնասիրելով մեր գետերի ծանրաբեռնվածությունը՝ բազմիցս հայտարարել ենք, որ այն գետերը, որոնց 40 տոկոսը հոսում է խողովակի մեջ, աղետալի վիճակում են: 2014-2018 թվականների ՄԱԶԾ/ ԳԷՀ (ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի գլոբալ էկոլոգիական հիմնադրամ- խմբ.) փոքր դրամաշնորհների ծրագրի աջակցությամբ մեր հ/կ-ի և բնապահպանության նախարարության համատեղ իրականացրած ՓՀԷԿ ոլորտի բարեփոխումներին ուղղված 2 ծրագրերի շնորհիվ մշակվեցին մի շարք առաջարկություններ, որոնցից մեկն էր՝ արգելել ՓՀԷԿ-երի կառուցումը ծանրաբեռնված գետերի վրա: Այդ առաջարկությունների հիման վրա մշակված ջրային օրենսգրքի փոփոխությունների նախագիծն այս տարի առաջին ընթերցմամբ ընդունվեց ԱԺ-ի կողմից», - տեղեկացնում է Վիկտորյա Բուռնազյանը:

Անդրադառնում ենք նաև ՓՀԷԿ-երի՝ գետերն ու խմելու ջուրն աղտոտելու ահազանգերին: «ՓՀԷԿ-երը ջուրը չեն աղտոտում, և ՓՀԷԿ-ից դուրս եկող ջուրը վնասակար չէ ոռոգման համար: Այլ խնդիր է, որ ՓՀԷԿ-երի շահագործման պատճառով առաջանա ոռոգման ջրի պակաս, կամ ՓՀԷԿ-ի կողմից ջրառից հետո գետի տարբեր հատվածներում բաց թողնվեն համայնքների կամ ձեռնարկությունների կեղտաջրերը, և ջրի սակավության պատճառով գետը չկարողանա ինքնամաքրվել: Խմելու ջրի հետ կապված եղել են ահազանգեր, որ դրա աղբյուրները ցամաքել են ՓՀԷԿ-երի շահագործման հետևանքով: Նման ահազանգեր ունեցել ենք հատկապես Սիսիանի շրջանից», - ընդգծում է փորձագետը:

Գործող ՓՀԷԿ-երի աշխատանքը վերահսկելու և դրանց բացասական ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու հետ կապված Բուռնազյանն արձանագրում է, որ իրենց փորձագիտական խումբը ՀՀ կառավարությանն առաջարկել է էկոանձնագրավորել ՓՀԷԿերը, որն իրենից ենթադրում էր դրանց ինքնավերահսկում: «ՓՀԷԿ-ը պետք է վարեր իր անձնագիրը՝ լրացնելով իր գործունեությանը վերաբերող տվյալները, հետևելով բնապահպանական նորմերի պահպանմանը: Առաջարկվում էր բարեխիղճ ՓՀԷԿ-երին տալ «կանաչ» էկոանձնագիր, որի դեպքում դրանք 5 տարով կազատվեին տեսչական ստուգումներից՝ որպես օրինակելի աշխատանքի խրախուսում: Սակայն այդ առաջարկությունը ՀՀ կառավարության կողմից դեռ արձագանք չի ստացել: Բացի դա, անհրաժեշտ է ստեղծել առցանց վերահսկման համակարգ, առցանց կապով տվյալներ հաղորդող ջրաչափեր տեղադրել ՓՀԷԿ-երի էկոլոգիական թողքերի կետերում, որպեսզի վերահսկողությունն ուժեղանա», - ընդգծում է մեր զրուցակիցը:

Հետաքրքրվում ենք ոլորտը կարգավորող օրենսդրության մասին: «Այս ոլորտի կարգավորման համար արդեն իսկ մշակվել են մի շարք օրենքներ և ենթաօրենսդրական ակտեր, որոշներն արդեն ընդունվել են՝ կապված էկոլոգիական թողքի, ՓՀԷԿ-երի կառուցման չափորոշիչների և արգելված գոտիների սահմանման հետ: Այժմ անհրաժեշտ է ապահովել այդ որոշումների կիրարկումը շոշափելի արդյունքի հասնելու համար», - եզրափակում է Վիկտորյա Բուռնազյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей АнпилоговАрмения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепитаМИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсамиБельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и БельгииМы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан ФиданАрмянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащихРоссия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частьюСМИ: В секторе Газа дети и женщины отравились консервами, оставленными израильскими военными Пашинян и Хофрайтер обсудили отношения Армения-Европейский Союз Азербайджан – Франция: В чем причины напряженности? Залужный: Началась Третья мировая война В США редкую серебряную монету 17 века продали за рекордную сумму В Китае обнаружено сверхкрупное месторождение золота на сумму около 83 млрд. долларов Вице-премьер подчеркнул важность деятельности компании Foster and Partners в Армении Никол Пашинян в ближайшие дни даст интервью В Армении выделили свыше 1 млрд драмов на ремонт и строительство школ и детсадов Министр: Россия нанесла экологический ущерб Украине на 71 млрд. долларов Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBankКурсы валют в Армении Захарова выступила с комментарием в связи с поступившим ей звонком в прямом эфире Романосу Петросяну все еще не предложили должность главы КГД Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигацииВ Армении сократят помощь для арцахских беженцевАрмянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине КрымаОванес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному боюПалата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лицАвантюризм кадровых движений: «Паст»Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. ПономаренкоКарине Кочар: Рубен Кочар сжигает славу своего отца, хочет запомниться в истории Трамп выдвинул кандидатуру юриста Мэтью Уитакера на пост постпреда США при НАТО В Тавушской области вновь зафиксировали леопарда Ушел из жизни известный армяно-грузинский художник Тенгиз Микоянц Ford сократит 4 000 рабочих мест в Европе 24News: Пашинян потребовал освободить здание Брюсова до весны 2025 года 62-летняя Деми Мур сияет молодостью на мероприятии Elle Women In Hollywood «Ноа» - «Арарат» - 4:0 (видео) Анна Акопян в Риме посетила больницу, в которой лечатся украинские дети В общеобразовательных заведениях Армении проводятся занятия для учителей Курсы валют в Армении Элинар Варданян: То, что у оппозиции действительно есть упущения, никто не может отрицать НС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и ИраномСМИ назвали возможные сроки начала переговоров России и Украины Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РАЕС направит в Грузию "политическую миссию"Компания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городахЧЕ: Результаты армянских шахматистов