Երևան, 06.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Անգրագիտության ֆոնի վրա չպետք է լուսավոր կետեր լինեն, դրանք խանգարում են». ինչո՞ւ են թիրախավորվում նվիրյալները. «Փաստ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Վերջին շրջանում թիրախավորվում են բժիշկներ, որոնք մեծ ավանդ են ունեցել երկրի առողջապահական համակարգում, որոնց աշխատանքն անգնահատելի է: Պրոֆեսոր Արմեն Չարչյան, Տավուշի մարզի Աչաջուր համայնքի բժշկական կենտրոնի տնօրեն Կորյուն Վարդապետյան: Ճնշումների հիմքում, ըստ էության, ընդդիմադիր քաղաքական հայացքներն են: Նախօրեին էլ տեղեկություն տարածվեց, որ անվանի պլաստիկ վիրաբույժ Արտավազդ Սահակյանին են ստիպել լքել այն կլինիկան, որն անձամբ է հիմնադրել ու ղեկավարում: Թեմայի և առողջապահական համակարգի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացների մասին զրուցել ենք համաճարակաբան Էդուարդ Հովհաննիսյանի և թերապևտ-սրտաբան Լամարա Մանուկյանի հետ: Է. Հովհաննիսյանը նկատում է՝ վերոնշյալն ավելի վաղ սկսված ծրագրի մի մաս է ընդամենը: «Այլակարծության դեմ ռեպրեսիաներն արդեն բավականին երկար ժամանակ են կիրառվում: Երբ Արսեն Թորոսյանը դարձավ նախարար, բոլոր մասնագետների դեմ ռեպրեսիաներ սկսվեցին: Արդեն հիմա հասկանալի է դառնում, որ սա ոչ թե ինչ-որ մեկ մարդու մոտեցում կամ վատ բնավորության արդյունք է, այլ հստակ ծրագիր: Ինչքան լավ մասնագետ կար, բոլորի դեմ, ըստ էության, որոշակի ճնշումներ սկսվեցին»,-ասաց Է. Հովհաննիսյանը՝ հիշեցնելով նաև ՁԻԱՀ-ի կենտրոնի պատմությունը:

«Ցանկացած մարդ, մասնագետ, որն այլ կարծիքի է, միանգամից պետական մեքենան նրա նկատմամբ ամբողջ ուժով ռեպրեսիաների է անցնում: Հիմա այդ ամենը պարզապես ավելի ցայտուն ու երևացող բնույթ ստացավ: Փաստորեն, նվիրյալ մարդկանց հանում են առողջապահությունից, որ, երևի, առողջապահություն չունենանք: Փոքր գյուղի՝ Աչաջուրի օրինակով եմ ասում: Եթե այնտեղ նորմալ բժշկություն չլինի, ծննդատուն էլ չի լինի: Հիմա արդեն բժիշկ էլ չկա: Ուրեմն, գյուղը, մանավանդ՝ սահմանամերձ, սկսելու է կամաց-կամաց դատարկվել: Նույնը դիտարկենք ավելի մեծ՝ Հայաստանի չափերով: Եթե «գլխատում» ես քո բժշկությունը, եթե լավագույն մասնագետներին սկսում ես ճնշել, ուրեմն՝ բժշկությունը չի զարգանալու և հետընթաց է լինելու, իսկ նման երկրում մարդիկ չեն ցանկանա ապրել: Սա նման է մի ծրագրի, որի հիմքում կրկին արտագաղթը խթանելն է: Այդ նույն մասնագետները եթե հոգնեն պայքարելուց, կարող է թողնեն ու հեռանան: Մեր բժիշկները ցանկացած երկրում առողջապահության համակարգի առաջին տեղերում կլինեն: Այս մարդկանց չի կարելի ձեռք տալ, ինչպես մեր մյուս վիրաբույժներին, որոնք հսկայական դպրոցներ են ստեղծել»,-ասաց Է. Հովհաննիսյանը:

Թերապևտ-սրտաբան Լամարա Մանուկյանը հիշեցնում է՝ բժիշկը քաղաքական մարդ չէ, ցանկացած դեպքում բժիշկն անհատ է, և նրա գործունեության առանցքում միշտ բուժական գործն է: «Այս կառավարության օրոք վերջին 3 տարվա ընթացքում մեկը մյուսի հետևից մեծ թվով բժիշկներ թիրախավորվեցին, ինչը ֆանտաստիկա էր: Կորոնավիրուսի ամենաթեժ պահին հեռացվեց Մհեր Դավիդյանցը, որն ամիսներով չէր տեսել երեխային ու տուն չէր գնացել: Ես ինքս այս ամենի զոհն եմ դարձել: Հեռացվեցի թիվ 2 բուժմիավորումից՝ արցախցիներին ու ՀՀ մեր հայրենակիցներին անվճար հեռավար բուժօգնություն տրամադրելու համար: Այդ ծանր օրերին, որպես թերապևտների ասոցիացիայի նախագահ, տան պայմաններում մարդկանց անվճար օգնելու պարտավորություն էի ստանձնել, հետո պարզվեց՝ սխալ եմ արել, պետք է վճարովի անեի, ու արդյունքում ազատվեցի աշխատանքից: Սա նորմալ չէ: Ես ականատես եմ եղել, թե ինչպես է Արմեն Չարչյանը չքնելով՝ մեր մեծ թվով զինվորներին օր ու գիշեր վիրահատում՝ իր շաքարային դիաբետով ու ստենդավորված սրտով:Շնորհակալություն պետք չէ, բայց մի՞թե չի կարելի մարդկանց ուղղակի գնահատել: Լավ, գոնե վատություն չունել: Սա աննորմալ երևույթ է, նման բաներ գոյություն չեն ունեցել: Իսկ Արտավազդ Սահակյանը հերոս է, կերպար է բժշկության մեջ, նա մարդ է, որի առաջ պետք է խոնարհվել և որից պետք է անընդհատ սովորել»,-նշեց Լ. Մանուկյանը՝ նշելով, որ այս ամենն, ի վերջո, միջազգային մեծ արձագանք է ստանում:

«Մեր միջազգային գործընկերներն ուղղակի այլայլված են: Ինձ անգամ հորդորեցին թողնել Հայաստանն ու հայրենասիրությունը և հրավիրեցին իրենց երկիր, ինչն, իհարկե, չկարողացա անել: Երբ այս կառավարությունը 3 տարի առաջ սկսեց ձևավորվել, մի սարսափելի բան կար: Ոչ մի ոլորտում վաստակավոր մասնագետներ չհայտնվեցին: Ոչ մի նախարար խոր գիտելիքների տեր մեկը չեղավ: Մենք այնպիսի բժիշկներ ունենք, բայց նախարար դարձավ մեկը, ով ոչ մի օր սպիտակ խալաթ չէր հագել և թրծված չէր բժշկության մեջ: Մեկը, ով հիվանդի անկողնու առաջ չի դողացել, չի հասկացել՝ ինչ է նշանակում կորցնել, ու ոնց պետք է փրկի հիվանդին: Երբ հարցրի՝ ինչ չափանիշներով է Թորոսյանը նշանակվել, ասացին՝ Փաշինյանի հետ փողոց է փակել: Պատասխանից այլայլվեցի: Դրանից հետո ավելի վատ եղավ՝ եկավ մարդ, որն ընդհանրապես առնչություն չուներ ոլորտի հետ: Մենք բոլոր ոլորտներում մասնագետներ չունեցանք: Վարչապետի մտերիմները ղեկավարեցին, արդյունքում շատ բացեր ու բողոքներ ունեցանք, երկիրը սկսեց պառակտվել»,-ասաց Լ. Մանուկյանը:

Լամարա Մանուկյանն ու Էդուարդ Հովհաննիսյանը կարծում են, որ ճնշումները շարունակական ու ավելի շատ են լինելու: «Ինձ զարմացրել է այն, որ բժշկական համայնքն իներտ է: Ոչ բոլորն են դեռ պատկերացնում, որ բոլորին են հասնելու: Տարբեր տեղերից ճնշումներ են գործադրում, ու շատ մարդիկ իրենց աշխատասենյակներում նստած՝ կարծում են, թե իրենք միշտ այդպես իրենց սիրելի աշխատանքով են զբաղվելու: Բայց նույնիսկ լավագույններին են հասնում, ու սա շատ ավելի վատ ձևով է շարունակվելու, եթե մենք մեզ չկարողանանք պաշտպանել: Ընդդիմադիր հայացքը բժշկի մոտ որտեղի՞ց պետք է առաջանա, որը երբեք չի զբաղվել քաղաքականությամբ: Իհարկե, այն ժամանակ, երբ կազմաքանդվում է առողջապահական այն համակարգը, որում աշխատում է: Սա չպետք է դիտարկենք զուտ անձերի ու նրանց նկատմամբ զուտ քաղաքական հայացքների հետապնդման համատեքստում:

Իսկ այդ քաղաքական հայացքները կոնկրետ համակարգի փրկության ցանկության վրա են հիմնված: Իսկ թե ինչո՞ւ են քանդում առողջապահական համակարգը, հարցը գլոբալ պետք է հասկանալ: Իսկ ինչո՞ւ է քանդվում մեր պաշտպանության համակարգը, ինչո՞ւ են քանդվում այլ համակարգերը: Առողջապահությանը պետք չէ նայել զուտ բուժման տեսանկյունից, առողջապահությունն ազգային անվտանգության շատ լուրջ տարր է: Մենք տեսանք, թե ինչպես են երկրների տնտեսությունները մի պանդեմայից քանդվում: Առողջապահությունն ազգային անվտանգության լուրջ գործոն է, և եթե հիմա այն հետևողականորեն քանդվում է տարբեր ուղղություններով, դա մտահոգվելու առիթ պետք է լինի»,-նշեց համաճարակաբանը:

Լամարա Մանուկյանի կարծիքով, համակարգը վաղուց է քանդված: «Հիմա մնում է այդ համակարգում լույս արձակող մարդկանց վրա էլ ջուր լցնեն, նրանց էլ մարեն ու վերջ: Արդյունքում կհասնենք այն ոլորտների մակարդակին, որոնցում բացառապես դիլետանտություն է: Առողջապահական ոլորտի անվանի բժիշկները թիրախավորվում են, որովհետև անգրագիտության ֆոնի վրա չպետք է լուսավոր կետ լինի: Այդ լուսավոր կետերը պետք է վերանան, որովհետև խանգարում են»,-ասաց Լ.Մանուկյանը:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Գիտնականները պարզել են, թե որ խորհրդանիշներն են ազդել աշխարհի հնագույն գրի համակարգի վրա Հայաստանից Իրան էլեկտրաէներգիայի մատակարարումները գերազանցել են միջին տարեկան ցուցանիշները Իրանում կորել է ուսանողուհին, որը մերկացել է ի նշան հիջաբի դեմ բողոքի․ ինչպե՞ս են հազարավոր կանայք փորձում փրկել նրան մահից Խաղաղության պայմանագրի նախագծի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի պատասխան առաջարկներն այսօր ստացվել են․ ԱԳՆ «Քաոսի Աստված» աստղակերպը 2029 թվականին Երկրագնդի կողքով թռչելիս կարող է փոխակերպվել. գիտնականներ ԱՄՆ բոլոր նահանգներում մեկնարկել է նախագահական ընտրությունների քվեարկությունը Արարատի մարզում «Mercedes»-ը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և հայտնվել դաշտում․ կա տուժած Ռոնալդուի 908-րդ գոլը (տեսանյութ) Բաքվի հորինած պահանջների հերթական զավեշտը՝ «Գոյչա-Զանգեզուրի Հանրապետությունը» Ուկրաինան ատոմակայա՞նն է ցանկացել գրավել․ ՌԴ ՊՆ-ն հայտարարություն է տարածել Իննամյա աղջիկը կոտրել է ողնաշարը՝ առևտրի կենտրոնում ցատկելով բատուտի վրա․ ՌԴ Լույս չի լինելու․ հասցեներ Օդի ջերմաստիճանը զգալի կնվազի Ջուր հավաքեք․ 24 ժամ ջուր չի լինելու ՍԱՏՄ ղեկավարը հրաժարական է  տվել. ո՞վ կնշանակվի այդ պաշտոնումԵրկիաշարժ է գրանցվել ՌԴ-ում. շրջան են մեկնել օպերատիվ խմբեր Իսրայելի պաշտպանության նախարարը պաշտոնանկ է արվել Սասունիկ գյուղում մահվան ելքով վրաերթ է տեղի ունեցելՔՊ-ականի ու ԱԺ-ի մեքենան վթարային իրավիճակում են հայտնվել ՀՀ նախագահն ու Սաուդյան Արաբիայի արքայազնը քննարկել են համագործակցության խորացման հնարավորությունները Սալոմե Զուրաբիշվիլին փորձում է ներսից պայթեցնել ՎրաստանըԻ՞նչ իրավիճակ է Լարսում«Նոան» մեկնել է Լոնդոն․ կմրցի «Չելսիի» հետ 16-ամյա պատանին վիճաբանության ժամանակ դանակահարել էր 46-ամյա տղամարդուն. նա ձերբակալվել է Վահագն Խաչատուրյանն ընդունել է Ֆրանսիայի Ալֆորվիլ քաղաքի քաղաքապետ Լյուկ Կարվունասի գլխավորած պատվիրակությանը Վթար՝ Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհին. տուժածները հոսպիտալացվել են բժշկական կենտրոն Հայտնի էկոակտիվիստ Գրետա Թունբերգը հրաժարվել է մեկնել Բաքու՝ COP-29-ին, Արցախում էթնիկ զտումների պատճառովԱղոթք` հանուն ապօրինաբար պահվող հայ պատանդների ազատ արձակմանՈւկրաինան ցանկացել է գրավել Կուրսկի ատոմակայանը, հարձակումը կանխվել է․ ՌԴ ՊՆ Սատանովսկին պատասխանել է ՌԴ-ի հասցեին Իրանի քննադատությանը՝ այսպես կոչված Զանգեզուրի միջանցքի խնդրի առնչությամբ Արշակ Կարապետյանի շնորհավորական ուղերձը Հետախույզի օրվա կապակցությամբԹուրքիայի նավթավերամշակման գործարանում պայթյուն է որոտացել. կան տուժածներ Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների ազատ արձակումը մեծապես կօգնի Երևանի և Բաքվի հաշտեցմանը․ Գուրգեն Արսենյան Հայտնի են դպրոցականների ձմեռային արձակուրդների օրերը Որոնվում է տեսագրության մեջ երևացող անձը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունեց Ֆրանսիայի Ալֆորվիլ քաղաքից ժամանած պատվիրակությանը Ապարանում անհետ կորած որոնվող 31-ամյա տղամարդուն գտել են մահացած ՆԳ նախարարության գլխավոր քարտուղարն ընդունել է Համաշխարհային բանկի պատվիրակությանը Պաշտպանելու ենք մեր խախտված իրավունքները․ «Գոյ» թատրոն Մոսկվան ամեն ինչ անում է Բաքվի և Երևանի հարաբերությունների կարգավորման համար. Պուտին Ադրբեջանն ամբողջությամբ ոչնչացրել է Հադրութի շրջանի Մոխրենես գյուղը Վերին Լարս տանող ճանապարհին մերկասառույց է. պարբերաբար ձյուն է տեղում 4-րդ դասարանցիների մեջ վիճաբանություն է ծագել եւ փորձել են նեղացնել արցախցի երեխայի՝ նրան անվանելով «քոչվոր», «անհայրենիք»․ «Իրավունք» Արագածոտնի մարզում «Opel»-ը մխրճվել է «MAN» մակնիշի բեռնատարի քարշակի մեջ. կան տուժածներ«Ապաքաղաքականացված կրթական համակարգ». Ալլա Փոյռազյան Անցած տարի ՀՀ-ում արձանագրվել է թոքի քաղցկեղի 903 նոր դեպք. ԱՆ Ներկայացնում ենք «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի Ավիացիոն անվտանգության ծառայությունը. տեսանյութ«Բոլոր աղջիկներն ինձ սիրահարված էին, բոլոր թատրոններից ինձ հրավիրում էին, այդ շրջանում աստղային հիվանդությամբ էի տшռшպում». Դավիթ Թադևոսյան Կապան խոշորացված համայնքի Արծվանիկ բնակավայրը տարածաշրջանի ծաղկող գյուղերից է. տեսանյութ Ucom-ը Ինտերնետ կառավարման հայաստանյան 9-րդ համաժողովի պլատինե գործընկերն է