Երևան, 22.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Պետությունը ոչ թե պետք է պարտքով փող տա, այլ ծախսերի մի մասն ուղղակի իր վրա վերցնի»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

Առկա ճգնաժամային իրավիճակում, երբ կա նաև հնարավոր տնտեսական հետևանքների որոշակի պատկեր, կառավարությունը շարունակում է տնտեսական ու սոցիալական փաթեթներ ներկայացնել: Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանի խոսքով, ընդհանուր առմամբ, աջակցության այն գործիքները, որոնք միտված են լինելու տնտեսական ճգնաժամային իրավիճակի գնահատմանը, միտված են տնտեսվարող սուբյեկտների համար որոշակի լրացուցիչ ռեսուրսներ ներգրավելու հասանելիությանը: 

«Դրանք հիմնականում փոխատվական, արտոնյալ միջոցներ են: Ավելի կոնկրետ՝ պարտքով միջոցների ձեռքբերմանն են ուղղված: Բավարա՞ր են, թե՞ ոչ, դժվար է ասել, որովհետև չկա համեմատության հիմքը: Այսինքն, հստակ ձևակերպված չէ նպատակադրումը, պարզ չէ ռազմավարությունը: 

Բացի այդ, դրված նպատակների մեջ որոշակի հակասություններ կան: Հաշվի առնելով նաև մեր այսօրվա ոչ ստանդարտ իրավիճակը, մարտահրավերները՝ կարող ենք ասել, որ թե՛ որոշումներում, թե՛ մի շարք ծրագրերում դրված նպատակի ու աջակցության բնույթի միջև խզում կա,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Թ. Ավետիսյանը:

Ընդգծելով, որ կառավարությունն առաջարկում է փաթեթներ, որտեղ իրական նպատակը տնտեսական գործունեության ակտիվացումն է, մեր զրուցակիցը միևնույն ժամանակ այլ խնդրի մասին շեշտեց. 

«Արտոնյալ վարկեր կամ տնտեսական գործունեության այլ գործիքներ են առաջարկվում: Այդուհանդերձ, երբ տնտեսվարողները վարկ են վերցնում, անկախ նրանից՝ այդ վարկն արտոնյալ է, թե ոչ, նշանակում է, որ նրանք պետք է մտածեն նաև այն մարելու մասին: Բազմաթիվ աջակցման գործիքներ կարող են լինել, բայց, ըստ էության, կառավարությունը գնացել է արտոնյալ պայմաններով վարկային ռեսուրսների, փոխատվական միջոցների հասանելիության հնարավորություն ստեղծելու ճանապարհով: 

Նպատակը պարզ է՝ անուղղակիորեն նպաստել, որ տնտեսվարող սուբյեկտները կարողանան իրենց հարկային և աշխատավարձային պարտավորությունները կատարել: Վերջնարդյունքում, սակայն, վարկային միջոցներն ուղղվելու են հարկերի վճարմանը և սոցիալական խնդիրների լուծմանը: Իրականում ստացվում է՝ պարտքով փող ենք տալիս, այսինքն, պետությունը նպաստում է, որ տնտեսվարողները էժան վարկային միջոցներ ստանան, որ դրանցով վճարեն հարկեր, մեղմեն աշխատավարձային պարտավորություններն ու սոցիալական խնդիրները: 

Բայց այս բանաձևի մեջ բիզնեսի շահը չկա, որովհետև բիզնեսի շահը պետք է արտացոլված լիներ շահույթով. շահույթին նպաստելու, տնտեսվարողների վնասները, ծախսերը կրճատելու հստակ ուղենիշը չի երևում: Այս պարագայում չի բացառվում, որ տնտեսվարողները կարող են գործունեությունը դադարեցնելու ճանապարհով գնալ, պարզապես չվճարել հարկերն ու աշխատանքից զանգվածային ազատումների դիմել: Այսպիսի այլընտրանքի դեպքում իրենք չեն ծախսում գումարներ, չեն վերցնում թեկուզև արտոնյալ վարկով տրված գումարները, չեն ստանձնում լրացուցիչ պարտավորություններ, պարտքեր չեն կուտակում ու վաղն էլ չեն պատրաստվում մարել այն պարտավորությունները, որոնք այսօրվա ծախսից են առաջանում»: 

Նա ընդգծեց՝ կարևոր է հասկանալ վերոնշյալը՝ գնահատելու համար նաև կառավարության ծրագրերը: «Իրականում կառավարության ծրագրերը մեկը մյուսից մի քիչ տարբեր են, բայց, մեծ հաշվով, կա՛մ վարկի տոկոսադրույքի սուբսիդավորում են, կա՛մ գործատուին միանվագ ինչ-որ աջակցության ձևեր, որոնք համարժեք չեն գործատուի կողմից ակնկալվող ծախսին: Իսկ եթե համարժեք չեն, ապա վնասը կրկին մնում է տնտեսական արդյունք ստեղծողների՝ գործատուի և աշխատողի ուսերին:

 Պետությունն այդ ծախսերն իր վրա վերցնելու ուղիղ մասնակցային դերը հնարավորինս փորձում է նվազեցնել՝ փոխարենն առաջարկելով փոխատվական ու արտոնյալ միջոցներ: Չեմ կարծում, որ սա կլուծի խնդիրը, հատկապես, երբ վիրուսով պայմանավորված այս իրավիճակը երկարաձգվի»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ նման դեպքում հնարավոր է ուղղակի գործունեության դադարեցումներ լինեն:

«Սա ամենավատ սցենարը կլինի, որի դեմն առնելու համար պետությունը պետք է իր ուղիղ մասնակցությունը բերի. «Կարճ ասած՝ պետությունը ոչ թե պետք է պարտքով փող տա, այլ ծախսերի մի մասն ուղղակի իր վրա վերցնի: Մասնավորապես, կա՛մ կարող է հարկային բեռը ժամանակավորապես նվազեցնել, կա՛մ փոխատվական միջոցներ տրամադրելու փոխարեն, օրինակ, աշխատավարձի վճարման հարցում իր ուղիղ աջակցությունը տրամադրել: 

Այս ճանապարհը ձեռնտու է նաև հենց պետության համար, քանի որ եթե տնտեսվարողները գործունեությունը դադարեցնելու կամ լուծարման որոշում կայացնեն, հարկեր չեն վճարվելու, իսկ աշխատանքից ազատվածների սոցիալական բեռը ևս կրելու է պետությունը: Օր առաջ պետք է կանխարգելել այս սցենարը՝ պետությունն իր ուղիղ մասնակցությունը պետք է ունենա, որպեսզի բեռը համարժեք կիսվի գործատուների, աշխատողների և պետության միջև»:  

Հարցին՝ վերոնշյալն իրականացնելու համար ի՞նչ ռեսուրսներ, մասնավորապես, ֆինանսական ի՞նչ հնարավորություններ ունենք, Թ. Ավետիսյանը պատասխանեց.

«Առհասարակ յուրաքանչյուր երկրի ունեցած ռեսուրսներն ու միջոցները սահմանափակ են լինում, մինչդեռ ծախսային ուղղությունները միշտ ավելի շատ են ու կան անսահմանափակ պահանջմունքներ: Սա՝ անկախ երկրի զարգացածության աստիճանից: 

Ինչ վերաբերում է մեզ, ապա 2018, 2019, 2020 թվականներից սկսած հարկային մուտքերը պերմանենտ աճել են: Հենց երեկ կառավարության նիստի ժամանակ վարչապետը նշեց, որ ընդհանուր հարկային մուտքերն այս տարվա առաջին եռամսյակի նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 8 տոկոսով: Այսինքն, մենք, բարեբախտաբար, հարկային մուտքերի ավելացում ունենք, ինչն աղբյուր է: Երկրորդ՝ սա ստանդարտ իրավիճակ չէ, և չենք կարող այս պարագայում մեզ մոտ «ընդունված» ձևով ասել՝ բերված ծրագիրը, գաղափարը լավն է, բայց միջոցներ դեռ չկան, երբ լինեն՝ կանդրադառնանք: 

Հիմա ճգնաժամային իրավիճակ է, և անորոշությունն այն աստիճանի է, որ որևէ մեկը չի կարող հստակ կանխատեսել՝ ո՞ր սցենարը կյանքի կկոչվի, ինչպիսի՞ հետևանքներ կունենանք, ու որքա՞ն սա կտևի: Այս պարագայում պետք է առաջնորդվել հետևյալ տրամաբանությամբ. խնդիրը ոչ թե հետևանքները վերացնելու, այլ կանխարգելման վրա պետք է դրվի: Օրինակ՝ չպետք է սպասել, տեսնել, թե քանի մարդ է ազատվում աշխատանքից, քանի ընտանիք է այդ պատճառով դառնում աղքատ, որ հետո նրանց աղքատության նպաստ տանք: Ծախսերն ամբողջությամբ պետք է կոնսոլիդացվեն ու ծառայեցվեն կանխարգելմանը: Կանխարգելման պարագայում նվազ կլինի թե՛ պետության բեռը, թե՛ տնտեսական ու սոցիալական հետևանքները: Սա շատ կարևոր է հատկապես սահմանափակ ռեսուրսների պարագայում: 

Երրորդ կարևոր հանգամանքն այն է, որ այս պահին եղած ռեսուրսները պետք է առավելագույն արդյունավետությամբ ծախսվեն: Չպետք է լինի որևէ ծրագիր, որում ձևակերպված նպատակն ու իրականացման մեխանիզմն իրարից տարբեր լինեն: Օրինակ՝ երբ աշխատանքը կորցրած մարդկանց միանվագ դրամական աջակցություն ես տալիս, դա խնդրի լուծում չէ: 

Նույն 100 հազար միանվագ դրամական աջակցությունը բավարար չի լինի անգամ երկու անձի մեկ ամսվա կենսապահովման նվազագույն զամբյուղի ձեռքբերման համար: Միանվագ աջակցությունը միանշանակ համարժեք չէ այս իրավիճակին: 

Այդ աջակցությունը պետք է շատ հստակ ու թիրախավորված խմբերին տրվի, ու պետք է լինի այնքան ժամանակ, քանի դեռ այս իրավիճակը հաղթահարված չէ: Մեծ հաշվով, երբ կան ոչ համարժեք ծրագրեր, հաշվի չի առնվել օբյեկտիվ իրավիճակը, կա ռիսկ, որ վերոնշյալ միջոցները պարզապես կփոշիանան»:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

18-ամյա աղջիկը որոնվում է որպես անհետ կորած Սպասվում են տեղումներ, նաև ձյան տեսքով․ ինչ եղանակ կլինի այս օրերին Հնդկաստանում արևային վահանակների տեղադրումը ռեկորդային է եղելՌուսական ուժերը հարվածներ են հասցրել ՍումիինՆարեկ Զեյնալյանը մանդատը վայր դնելու դիմումը ներկայացրել է ԱԺ նախագահին Շների վրա կրակած տղամարդը ներկայացել է ոստիկանություն Արդարության և հայրենասիրության ընկալումը պետք է սերմանել հենց դպրոցից․ Մհեր Ավետիսյան Ինչու պետք չէ սպասել Փրկիչ, այլ մեր վաղվա օրը կերտել ամենօրյա հետևողական աշխատանքով․ Ավետիք ՉալաբյանՆախատեսվում է անցկացնել պահեստազորայինների վարժական հավաքներՈրոնվում է տեսագրության մեջ պատկերված անձըԱրարատում կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի գործունեություն (լուսանկարներ) Փաշինյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Լիբանանի վարչապետին 12 մեդալ՝ Զինվորականների ըմբշամարտի աշխարհի 37-րդ առաջնությունում Գերմանիայի արտգործնախարարը Բաքվում քննադատել է ԱդրբեջանինՋուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Ի հակադրություն այս վարչախմբի պարտվողական օրակարգի` Հայաստանն ունի հստակ այլընտրանք. «Հայաքվե»Պուտինի ռազմաշունչ ելույթից հետո Ղազախստանի նախագահ Տոկաեւը հանձնարարական է տվել Երևանում բախվել են Ոստիկանության ակադեմիայի դասախոսի մոտոցիկլն ու «GAZel»-ը, մոտոցիկլավարը մաhացել է. Shamshyan Արկտիկական ցուրտ օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան. Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Քանի՞ կոպեկի արժեք ունի պահանջատեր, քննադատ ու հարցասեր լինելու մասին նախարարի ազատականութենաթաթախ հորդորը ուսանողներին․ Մենուա ՍողոմոնյանԱդրբեջանում չեն էլ թաքցնում, որ իրենց հիմնական թիրախը շարունակում է մնալ ՀՀ 3-րդ նախագահը․ Տիգրան Աբրահամյան Բաքվի համաժողովն անցկացվում է այս վարչախմբի ջանքերով․ Մենուա ՍողոմոնյանՏարադրամի փոխարժեքն՝ այսօրՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են Հանցագործ աշխարհը ճանաչող մարդ պետք է նշանակվեր, բայց եթե կին է, տրագեդիա չէ․ ՀՀ նախկին ոստիկանապետը՝ Արփինե Սարգսյանի մասին Մարտնչել Հայաստանի համար, նշանակում է մարտնչել 21-րդ դարի քաղաքակրթության համար. Ֆրանսիայի ԱԺ պատգամավոր Վոքիեն BMW-ն հայտնվել է երկաթգծերի վրա․ ի՞նչ է կատարվել Արմավիրում Զախարովան մեկնաբանել է ուղիղ եթերում ստացած զանգը 9 ամիս սպասեցի, ստացա զանգ ու հասկացա` վերջ. Մարիամ Ալեքսանյանը` չսիրելու, հիասթափության և Գոռի հետ հարաբերությունների մասին Թուրքիայում հայտնաբերվել է 5-րդ դարի քրիստոնեական կախոց սատանային խոցող Սողոմոն թագավորի պատկերով Լույս չի լինի․ հասցեներՄԱԿ-ը կոչ է արել շտապ քայլեր ձեռնարկել՝ կանխելու Ուկրաինայում հակամարտության սրումը Ինչ եղանակ կլինի առաջիկա օրերին․ սպասվում են նաև տեղումներ ԵՄ շուրջ 20 երկրներ պայմանավորվել են ուժեղացնել հակաօդային և հակահրթիռային պաշտպանությունը Պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը հետևել է Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության եզրափակիչ գոտեմարտերին Քննարկեցինք Արցախից հայերի զանգվածային բռնի տեղահանման, արցախահայության վերադարձի իրավունքի հարցեր. Թաթոյան Ուժը դրսում չի պատում, թիմի դեմ «առյուծ է խաղում», Փաշինյանը ուզում է ցույց տալ՝ խիզախ է. Հուսիկ Արա Ովքե՞ր ունեն մասնակի կենսաթոշակի իրավունք․ մանրամասներ Բիթքոյն թվային արժույթը կտրուկ թանկացել էՌուսաստանն ԱՄՆ-ին կամ այլ երկրների նախապես ծանուցում չի ուղարկել «Օրեշնիկ»-ի օգտագործման մասին․ Պեսկով Փաշինյանի ընտանիքին պատկանող թերթի տեղեկություններով՝ Փաշինյանը հարցազրույց կտա Վախենում ես՝ մի արա, անում ես՝ մի վախեցիր, իսկ եթե արել ես, մի ափսոսա․ Ռոմանոս ՊետրոսյանԲաց հարթակ. Կադրային փոփոխությունները նախընտրական PR չեն. ՀակոբյանԿարմիր կամուրջը վերականգնվում է․ Տիգրան Ավինյան Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության որոշ մրցանակակիրներ պարգևատրվել են Մանկապարտեզներում բացառվում է անառողջ և անորակ սնունդըԿառավարության նոր որոշումը պարադոքս է. ինչպե՞ս գոյատևեն արցախցիները 24 ժամ ջուր չի լինի․ հասցեներ են նշվել «Ի՞նչ նպատակով է Նիկոլը իր կաբինետը կանացի դարձնում, արդյոք դա ֆեմինիստական շարժում կարելի՞ է կոչել»․ Մարգարիտ ԵսայանԱրարատ Միրզոյանը և Արաղչին են հեռախոսով զրուցել․ ի՞նչ են քննարկել