«Մեզ մնացել է ամենակարևորը՝ արժանապատվությունը, որ կամաց-կամաց կորցնում ենք, հանուն դրա պետք է պայքարենք». «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ![«Մեզ մնացել է ամենակարևորը՝ արժանապատվությունը, որ կամաց-կամաց կորցնում ենք, հանուն դրա պետք է պայքարենք». «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/09-02-24/a007b357da3a350083527edcac15d86a.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցները մոտ հինգ ամիս է, ինչ Հայաստանում են: Եթե առաջին օրերին առաջնահերթ էր կացարանի, սննդի և հագուստի հարցը, ապա հիմա առաջ են գալիս այլ խնդիրներ ևս: Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր, «Արդարություն և վերադարձ» ՀԿ-ի նախագահ Մետաքսե Հակոբյանն ասում է՝ խնդիրները ոչ թե պակասել են, այլ տասնապատկվել:
«Խնդիրներն ավելին են, քան կարելի էր պատկերացնել: Մարդիկ բախվեցին այլ խնդիրների՝ սկսած բնակվարձերից, որոնք չեն կարողանում վճարել: Մարտից դադարեցվելու է 40 պլ յուս 10 հազար դրամների տրամադրումը: Նույնիսկ գյուղական համայնքներում տուն վարձելու համար սա բավարար գումար չէ: Մյուս կողմից՝ աշխատանք գտնելն է անհնար, հատկապես մարզերում և գյուղերում մարդիկ աշխատելու հնարավորություն չունեն, որովհետև չունեն հնարավորություն անասնապահությամբ կամ հողագործությամբ զբաղվելու, քանի որ իրենց տներում չեն: Շատերն այլևս իրենց մասնագիտությամբ աշխատանք չեն փնտրում, բայց, միևնույնն է, աշխատանք գտնելը համարյա թե անհնարին է շատերի համար: Պետական հիմնարկներում աշխատելու հետ կապված՝ բոլորս գիտենք, թե որքան խոչընդոտներ կան: Սոցիալական խնդիրները ոչ թե պակասում են, այլ ավելի են խորանում և անլուծելի դառնում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Հակոբյանը:
Պարբերաբար կարելի է հանդիպել նաև հրապարակումների, որ Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցները բախվում են տարաբնույթ խոչընդոտների, երբ դիմում են այս կամ այն պետական գերատեսչությանը՝ հերթեր են, անճշտություններ և այլն: Մեր զրուցակիցը նշում է, որ այս հարցում ունի անձնական փորձ, բացի դա, իրեն օրվա կտրվածքով տասնյակ քաղաքացիներ են դիմում նույն խնդիրներով:
«Օրինակ՝ տարբեր են անձնագրային կետերում ի հայտ եկող խնդիրները: Օրերս զրուցում էի քաղաքացու հետ, որը չի կարողանում իր ծնողին Աբովյան քաղաքում հաշվառել, հետևաբար՝ վերջինս չի կարողանում իր կենսաթոշակը ստանալ: Պատճառը կուտակումներն են: Նա հիմա գրանցվել է, բայց այս պահին մոտ 5000-ի հասնող հերթ կա: Եթե անձնագրայինում օրը 30 հոգու սպասարկեն, պատկերացրեք, թե երբ է քաղաքացին հաշվառվելու: Կան անձնագրային բաժանմունքներ, որտեղ մեկի փոխարեն երկու պատուհան է գործում, շաբաթ օրերն էլ են աշխատում, բայց դա էլի բավարար չէ խնդիրը լուծելու համար: Անընդհատ որոշումներ են փոխվում, մարդիկ խուսափում են նաև հաշվառվելուց: Քաղաքացիներն ինձ դիմում են, որ ժամանակին Հայաստանի Հանրապետության գրանցում են ունեցել, հիմա իրենց ստիպում են անձնագրերը փոխել, 070 կոդով անձնագրում հաշվառումն այլևս չեն անում, ինչպես նոյեմբերին էին անում: Սոցապ նախարարության հետ խնդիրներն անասելի շատ են: Փորձում եմ երկու ընտանիքի հետ կապված հարց լուծել, որն ուղղակի չի ստացվում:
Ընտանիքներից մեկը 2008 թ.-ից ապրել է Արցախում, բայց երեխաների գրանցումն Արցախում կատարել են 2021 թ.-ին: Երեխաները 2021 թ.-ից հաշվառված են Արցախում: Հիմա երեխաները դրամական աջակցություն չեն ստանում, քանի որ ծրագիրն ասում է, որ իրենց գրանցումը Հայաստանի Հանրապետությունում է, բայց փաստացի իրենք Արցախում են գրանցված եղել, փաստաթղթերով էլ է այդպես: Մյուսը ութ հոգանոց ընտանիք է, որը 2020 թ.-ին բռնի տեղահանվել է Հադրութից, մեկ տարի ապրել են Հայաստանում, 2021 թ.ին վերադարձել են Արցախ, 2023 թ.-ին՝ բռնի տեղահանվել Արցախից: Այդ ընտանիքն առհասարակ ո՛չ 100, ո՛չ 50 հազարական դրամական օգնությունները չի ստացել: Պատասխանն էլ այդ մարդկանց ամեն անգամ շատ կոպիտ է՝ չեք ապրել Արցախում, մեր բազայում այդպես է ցույց տալիս, և վերջ: Որևէ կարգավորում այդ առումով չի արվում, չգիտես, թե ում դիմել, որ բարձրացված հարցերին լուծում տրվեն: Քաղաքացին ներկայացնում է անհրաժեշտ փաստաթղթերը, այնտեղ կա փաստացի հաշվառումը, բայց կարող են ասել՝ դա մեզ հետաքրքիր չէ, ձեր անունը բազայում չկա: Չգիտեմ մի ընտանիք, որի բոլոր անդամներն աջակցություն են ստացել»,-ընդգծում է նա:
Իսկ շա՞տ են Հայաստանից մեկնող արցախցի մեր հայրենակիցները: «Ցավոք, շատ: Չեմ ուզում մեղադրել, բայց նաև չեմ հասկանում այդ ամենը: Գիտեմ բազմաթիվ ընտանիքներ, որոնք արցունքն աչքերին են մեկնում՝ այստեղ նորմալ վարձավճարով կացարան և աշխատանք չգտնելու պատճառով: Բայց, օրինակ՝ մեկնել են Ռուսաստան, այնտեղ անգամ հարազատներ չունենալով, ավելի էժան վճարով տուն են կարողացել գտնել, աշխատանք: Շատերը սկսել են մեկնել ԱՄՆ, Ֆրանսիա: Վերջերս օդանավակայանում տեսել եմ, թե որքան արցախցի ընտանիքներ էին մեկնում Հայաստանից: Շատերի մոտ կա նաև այն զգացումը, որ այստեղ իրենք ուղղակի ընդունված չեն: Մի առիթով ասել եմ՝ շատ ծանր է, երբ քո հայրենիքում քեզ անհայրենիք ես զգում: Այդ զգացումը երբեմն անտանելի է դառնում, և մարդիկ գերադասում են հայրենիքի համար լավ օրերին սպասել դրսից, բայց ուժ չեն գտնում իրենց մեջ ունենալ մասնակցություն, որ այդ լավ օրերը շուտ գան»,-հավելում է «Արդարություն և վերադարձ» ՀԿ-ի նախագահը:
Պարբերաբար նաև տեղեկություններ են հայտնվում, թե ցուցակագրում են մարդկանց, որոնք կցանկանան վերադառնալ Արցախ: Մի կողմից՝ սա խանգարում է Հայաստանում հաստատված մեր հայրենակիցներին, որոնք, այսպես թե այնպես, մտովի Արցախում են, մյուս կողմից՝ սկսում ես հակվել դեպի դավադրապաշտական տեսությունները: «Չգիտեմ, թե ովքեր են նմանատիպ լուրերի հեղինակները, բայց դրանք ժողովրդի մեջ շատ արագ տարածում են գտնում: Նույնիսկ շրջանառվում է, որ ես ցուցակներ եմ կազմում, բազմաթիվ մարդիկ էին ինձ զանգահարում: Անկեղծ ասած, անակնկալի եմ եկել: Հստակ ասել եմ, թե մեր վերադարձն ինչ պայմաններով պետք է լինի, հիմա չի կարող ուղղակի նման բան լինել: Մարդկանց զգացմունքների հետ են խաղում, շատերն անելանելի վիճակում գտնվելով՝ չեն էլ գիտակցում, թե ինչ է նշանակում հիմա խոսել Արցախ վերադառնալու մասին: Արցախ վերադառնալը բոլորիս ամենագլխավոր նպատակն է, բայց դրա համար պետք է աշխատանք տանենք, ստանանք մեր պահանջների կատարումը, հետո նոր միայն հնարավոր կլինի Արցախ վերադառնալը: Կա՛մ սրանք հատուկ կազմակերպված գործողություններ են, կա՛մ նպատակ ունեն հասարակությանը հանգստացնել, որպեսզի ըմբոստություն տեղի չունենա, հայրենիքի պահանջը մեղմ լինի, մարդիկ հույսով սպասեն, որ տեսեք՝ վերադառնալու ենք, եկեք հանգիստ սպասենք: Սա կարող է տարբեր նպատակներով արվել, բայց, ամեն դեպքում, նպատակը լավը չէ»,-ասում է մեր զրուցակիցը:
Իլհամ Ալիևը Ստեփանակերտում է քվեարկում, սա հերթական հարվածն է գիտակից բոլոր մարդկանց, մյուս կողմից՝ մեր հայրենակիցները շարունակում են մնալ Բաքվի բանտերում: «Տեղի է ունենում արժանապատվության ոչնչացում: Հետևյալն է տեղի ունենում՝ չխոսել, մոռանալ կամ տարբեր պատճառներով արդարացումներ գտնել չպայքարելու համար, բայց նաև գիտակցել, որ մի ամբողջ հաղթանակած պետության՝ թե՛ Հայաստանի Հանրապետության, թե՛ Արցախի Հանրապետության ռազմաքաղաքական էլիտան գերեվարված է, և նրանց առաջադրված են անօրեն մեղադրանքներ, որոնք որևէ առնչություն չունեն, չեն կարող ունենալ այդ անձանց հետ: Սկսած իշխանությունից և վերջացրած քաղաքական շատ ուժերով ու նաև մարդկանցով՝ չեն խոսում այս թեմաների մասին: Իմ գործընկերը՝ պարոն Դավիթ Իշխանյանը, որն այսօր գերեվարված է, եթե հնարավորություն ունենար մեզ ուղերձ հղելու, նախ՝ ամոթանք կտար, երկրորդը՝ կոչ կաներ պայքարելու, կանգ չառնելու:
Իրականում մեզ մի բան է մնացել, և սա ամեն օր ու ժամ ենք կորցնում, մեզ մնացել է ամենակարևորը՝ արժանապատվությունը, որ կամացկամաց կորցնում ենք: Հանուն դրա պետք է պայքարենք: Խոսում ենք 30 տարվա ընթացքում մեր զոհերի մասին, Եղբայրական պանթեոնի ու Եռաբլուրի մասին, բայց չենք խոսում, որ դա մեր արժանապատվությունն է՝ գոնե իրավունք ունենալ այդ շիրմաքարերին ծաղիկ խոնարհել: Հիմա կորցնում ենք դա, եզակիներն են մնացել, որոնք գոնե փորձում են ինչ-որ բան անել այս համատարած քաոսի մեջ: Նրանք քարկոծվում են, ճնշումների ենթարկվում, դառնում քաղբանտարկյալներ, նրանց վրա խարան է դրվում: Բայց ջուրը կարողանում է կաթիլ առ կաթիլ քար ծակել: Կա այդ տեսակը, որը հետ չի կանգնելու, չի ընկրկելու, ինչ ճնշումներ էլ լինեն և, ի վերջո, ապառաժ կլինի, թե քար, կծակվի այդ կաթիլներից: Լավատես եմ այն առումով, որ չի կարող լինել պայքար, որն անարդյունք կմնա»,-եզրափակում է Մետաքսե Հակոբյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](banners/ideal.gif?v=1)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/52662a794a2b491888d069f4cab39344.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/28f423ee2c1861558612218487754f6c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/a52f747cb845d29374f9ad304ee22d9b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/4827036dab0bb998a05ee6fb4bc05134.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/9aa930ceb8872a7a0b8822cd70574097.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/65318cff71aa03989cbf08ca4283ddb4.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/9982709357ffe7520af53f2e2d7c415d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/97643c02f2d193c04d3f3be5acf2fb67.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/81c17860b42c1ed30bca00bd7b1a8a5b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/49394887448626fc9fb9f6e22cb50cda.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/d42574730fc48a5397b3cf4eaff766d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/39c91349370c2496e7ad2c38ada31fe8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/19-12-24/fb5bc08dbb42fba762dd2116a08682b6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/6883c1f01f5fa2d84f4c4bb85b75354a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/64fc177680bb825d4bdabf6defe76d47.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/bee7ea24cf8a80fe78d4acfa87cb0f0c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/26c2d83a077fb49e40ff53dd55678ef0.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/7d5140bd856bfa3a00a3603888c44c1a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/79471d3984880d31c941e3985b87e8f6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/dca6b592c65345fec0b880ced25dbaed.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/3f6e95f705336a13f6cc94b2aeb9593d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/0df52241999c221a79e732d275a1fe0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/d7a4ed5e2a0d746d0c7accddcabc709b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/7d577005cca47b5b1c9ef3b02847e7de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/42fbcc5b11e69c77e9af526474602e2c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/944392e5eca046bb71b1d93b7ad0705e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/4c6c23d4741bfcbe2d48b87d269a8e4f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/4a7352066bb52dbd9a2e19a75a1cea30.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/ccc71871b6831fc232db62cd4085d225.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/ca0830a0175c46e5381ef6e60444842b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/85543ccfcae2a593acf73bbb060c617d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/633da1b0b94d916a5ba5d8b494d69c46.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/94430e6c8c856419ae5784af6fe09eff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/34a2c2520fcf9e097b5af9fd8e3cee8b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/0b6804e9b8f4b47a894a146a7a44a68e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/2a5dba206975b0050fda48204fd5caf8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/96a9cdda1c61152ee78701c5c8e16112.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/5100278ca3be34970865b1a16c64c554.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/fed0a54cbe385e9951c1b344441646c9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/bd38f8300392be1db2c32aeea644544a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/02f7119ca8a61e85ffbdc6ecb3469184.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/d8dd44bbbf8f0ab3561753337c8c72b6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/6ebf6851fc0e4fce9c2b7bcb92c45e70.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/49ac1901ad57d3bd8b761dbe7227f53d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/2adba5f5ae79ec1bc3a4f60886abbd10.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/1f7e8c8d0a7db90f7df24b56b9754f26.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/3628e1313bd06d78c9e734c8ad7636d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/89da53e4309cfd0b41f864a4322530e7.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/520d10bdc2139815bc23bfdf69a81181.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/18-12-24/b91316a7c85c07875a1fca1cdecf076a.jpg&w=60&h=60)