Ոչինչ էլ «փայլուն» չէ. խնդիրները լուծում ստանալու փոխարեն գնալով կուտակվում են
АНАЛИТИКАՀայաստանը, ունենալով ոչ նպաստավոր աշխարհաքաղաքական դիրք, պարտավոր է ակտիվ արտաքին քաղաքականություն վարել և տարբեր ուղղություններով զարգացնել հարաբերությունները գործընկեր պետությունների հետ։
Եվ այս հարցում Հայաստանի համար առաջնայիններից մեկը պետք է լինեն Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները։ Մեր երկիրը Ռուսաստանի հետ կապված է ինչպես տնտեսական, էներգետիկ, ռազմական, այնպես էլ քաղաքական և պատմական բազմաթիվ թելերով։
Էլ չենք խոսում այն մասին, որ Հայաստանը անդամակցում է այնպիսի խոշոր տարածաշրջանային կազմակերպությունների (ՀԱՊԿ, ԵԱՏՄ), որոնցում կենտրոնական դերակատարությունը ստանձնում է Ռուսաստանը։
Չնայած Հայաստանն ու Ռուսաստանը չունեն ընդհանուր ցամաքային սահման, սակայն այդ հանգամանքը չի կարող խոչընդոտ դառնալ երկկողմ հարաբերությունների էլ ավելի խորացման համար։
Իհարկե, Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների առաջընթացը չի նշանակում, թե փոխհամագործակցության խորացումը պետք է տեղի ունենա այլ գործընկերների հաշվին, և ոչ էլ այլ երկրների հետ հարաբերությունների զարգացումը պետք է տեղի ունենա հայ-ռուսական գործընկերության հաշվին։
Եվ արտաքին քաղաքականության ասպարեզում հավասարակշռություն ապահովելու համար Հայաստանից մեծ ջանքեր և աշխատանք է պահանջվում, սակայն վերջին երկու տարվա ընթացքում տեղի ունեցած զարգացումները ցույց տվեցին, որ Հայաստանի կողմից վարվող արտաքին քաղաքական օրակարգում հետևողական հետընթաց է նշմարվում։
Նիկոլ Փաշինյանը վարչապետի պաշտոնը ստանձնելուց հետո հայտարարեց, թե Հայաստանի արտաքին քաղաքականության կուրսի փոփոխություն չի լինելու և որդեգրեց նախկինից եկող արտաքին քաղաքական օրակարգը, սակայն այս ոլորտում ավելի շատ խնդիրներ են կուտակվել, քան լուծվել են։
Ամենախնդրահարույց հարցերից մեկն էլ վերաբերում է հենց Ռուսաստանի հետ հարաբերություններին։
Փաշինյանի իշխանության սկզբից էլ հայ-ռուսական հարաբերություններում անվստահության տարրեր ի հայտ եկան՝ չնայած ՀՀ վարչապետը փորձում է հանրության մոտ այն տպավորությունը ստեղծել, թե այդ հարաբերությունները փայլուն են և զարգացում են ապրում։
Նախ՝ Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում առաջացած անվստահությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ տարիներ շարունակ հակառուսական քաղաքական ուղեգիծ ընտրած անձինք, այդ թվում՝ «սորոսական» կոչվածները, մեր պետական համակարգում առանցքային պաշտոններ ստացան և նրանցից շատերը պաշտոնավարում են նաև այսօր։
Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում մյուս պրոբլեմատիկ խնդիրը առնչվում է ռուսական ընկերությունների շուրջ հարուցված քրեական գործերին, երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի շուրջ տեղի ունեցող դատական-քաղաքական պրոցեսներին, որոնց հետ կապված ռուսաստանյան ղեկավարության կողմից ժամանակ առ ժամանակ սկզբից՝ դիվանագիտական, իսկ հիմա արդեն առավել բացահայտ քաղաքական մեսիջներ են փոխանցվում հայկական կողմին։
Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի հետ գործընկերության տնտեսական բաղադրիչին, ապա հիմա էլ այս ուղղությամբ են խնդիրներ ծագում՝ կապված մաքսանենգ ծխախոտի սկանդալների հետ։
Սրա հետ մեկտեղ կարևոր է հաշվի առնել, որ գազի գինը Ռուսաստանի ռազմավարական դաշնակից Հայաստանի համար թանկանում է, և ՀԾԿՀ-ի առաջարկած սակագներով բնական գազի գնաճը կկազմի 4,5 տոկոս, ռուսական ընկերության առաջարկած 11 տոկոսի թանկացման փոխարեն։
Եվ այս թանկացումն ուշագրավ է այն համատեքստում (անկախ սպառումների ծավալից), որ բանակցությունների արդյունքում «Գազպրոմ» ընկերությունը համաձայնել է Վրաստանին, որի հետ Ռուսաստանն այնքան էլ հարթ հարաբերություններ չունի, մատակարարվող գազի գինն իջեցնել մոտ 15 տոկոսով։
Ու այս իրադարձությունների ֆոնին իշխանությունների տարբեր արդարացումներն անտեղի են, ինչպես, օրինակ՝ արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի՝ վերջերս արած այն հայտարարությունը, թե ունենք տարբեր հարցեր՝ ՀՀ-ի կողմից, ՌԴ-ի կողմից, և դրանից ամեն անգամ դարձնել դրամա, ճիշտ չէ, դրանք հարաբերություններ են, որ պարտադիր չէ, որ սկսվեն ու ավարտվեն կենացներով։
Իհարկե, չենք ասում, որ միշտ հարաբերություններում պետք է կենացներ հնչեն, պարզապես անհրաժեշտ է, որ իշխանությունները ջայլամային քաղաքականության փոխարեն հարկ համարեն փոխգործակցությանը նոր բովանդակություն և առաջընթաց հաղորդել
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ