«Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններն ամբողջությամբ կախված չեն ներքաղաքական գործընթացներից»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑԱրտաքին ու ներհայաստանյան խնդիրները միասին դիտարկելով է քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը բացատրում այն հնարավոր գործընթացները, որոնց մասին վերջերս շատ է խոսվում: Խոսքը մասնավորապես անցումային կամ ազգային համաձայնության կառավարություն ձևավորելու մասին է: «Այստեղ խնդիրը բազմաբևեռ է: Խոսքը թե՛ ներքաղաքական, թե՛ արտաքին քաղաքական մարտահրավերներին դիմակայելուն ուղղված իշխանության քայլերի մասին է:
Մեր՝ ներհայաստանյան մարտահրավերներից առաջնային խնդիրն այն է, որ իշխանություններն ուղղակիորեն տապալեցին հակաճգնաժամային ծրագրերը:
Ու այս առումով բացառություն չեն նաև սոցիալական ծրագրերը: Այս հանգամանքը մեծ դժգոհություն է առաջացնում հասարակության լայն շերտերի մոտ, քանի որ իշխանությունները չեն կարողացել իրականացնել իրենց խոստումները:
Երկրորդ հատվածն արտաքին քաղաքականությանն է վերաբերում: Խնդիրն արտաքին քաղաքական վտանգների նկատմամբ գործող իշխանությունների անպատրաստ լինելն է, ինչը բավականին բացահայտ է:
Օրինակ՝ մինչև հիմա ես, որպես ՀՀ քաղաքացի, իշխանության որևիցե ներկայացուցչի շուրթերից նորմալ պատասխան չեմ լսել Լավրովի հայտարարության վերաբերյալ՝ կապված Արցախյան հարցի լուծման հետ: Այս խնդիրների հանրագումարում թե՛ հասարակության մի մասի, թե՛ քաղաքական դաշտում գործող, այսպես ասած, ակտորների մոտ գործող իշխանությունների քայլերի նկատմամբ անվստահություն է հասունանում:
Վերոնշյալ հանգամանքները բերել են նրան, որ շատ քաղաքական ուժեր, այդ թվում՝ նախկինները, գտնում են, որ այս իշխանությունները չեն կարող երկիրն առաջ տանել»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշեց Գագիկ Համբարյանը:
Մյուս կողմից՝ քաղաքագետը մատնանշեց քաղաքական ուժերին խանգարող հիմնական բաղադրիչի մասին:
«Արտախորհրդարանական դաշտում գործող ուժերի դեպքում ևս գլխավոր խնդիրն էգոիզմն է:
Ամեն մեկը կարծում է, որ բոլորն իր շուրջը պետք է միավորվեն: Եվ այսպես է մտածում արտախորհրդարանական ուժերի լիդերների գրեթե 90 տոկոսը: Իսկ նման մոտեցման արդյունքն այն է, որ շատ դեպքերում նրանց բոլոր նախաձեռնությունները մնում են որպես նախաձեռնություն և դրանից այնկողմ չեն անցնում: Իսկ պատճառը հետևյալն է. հասարակությունը չի տեսնում, որ նույն ուժերն իրենց էգոն, մեկը մյուսի նկատմամբ ունեցած խնդիրները մի կողմ դնելու, միավորվելու և արդյունքի հասնելու ցանկություն ունեն:
Սա է պատճառը, որ շատ դեպքերում արտախորհրդարանական ուժերը տանուլ են տալիս թե՛ նախորդ, թե՛ այս իշխանությունների օրոք: Միևնույն ժամանակ, փաստ է, որ ՀՀ իշխանությունների թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին քաղաքական կոպիտ սխալները միավորվելու մեծ հնարավորություններ են տալիս նաև արտախորհրդարանական ուժերին»,-շեշտեց քաղաքագետը:
Անդրադառնալով իշխանական թիմի ներսում առկա գործընթացներին՝ Գագիկ Համբարյանը նախ ընդգծեց, որ գործող իշխանությունը բազմաբևեռ է:
«Գրեթե ունի այն նույնաբովանդակ տեսքը, որը ժամանակին ուներ ՀՀԿ-ն: Հաշվի առնելով բազմաբևեռ լինելու հանգամանքը՝ մեխանիկորեն թիմում առկա բոլոր բևեռները պայքարելու են նույն թիմում իրենց դիրքերն ավելի ուժեղացնելու համար:
Այստեղ խնդիրն այն է, թե նույն Նիկոլ Փաշինյանն ինչպիսի՞ հմտություն կունենա, որ այդ պայքարը շատ դեպքերում դուրս չգա ներթիմային պայքարի սահմաններից ու չհանրայնացվի:
Այդ պարագայում, իհարկե, հարված կհասցվի Նիկոլ Փաշինյանի վարկանիշին ու նրա, այսպես ասած, ուժեղ լիդերի իմիջին: Առհասարակ, ներթիմային պայքար ասվածը Հայաստանում բոլոր ժամանակներում էլ եղել է, բայց հենց այստեղ են երևում քաղաքական թիմի լիդերի հմտությունները, մասնավորապես, թե նա ինչպես է կարողանում կարգավորել իր թիմի ներսում գոյություն ունեցող բևեռների միջև առկա պայքարը, թույլ չտալ, որպեսզի դրանք հանրայնանան»,-ասաց նա:
Քաղաքագետը շեշտեց՝ վերոնշյալով է պայմանավորված այն հանգամանքը, որ արտախորհրդարանական ուժերի ուշադրության կենտրոնում նաև իշխանության ներթիմային հնարավոր խնդիրներն են:
«Հենց խնդիրն այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանին շատ դեպքերում չի հաջողվում քողարկել իր թիմի ներսում տարբեր բևեռների միջև գոյություն ունեցող հարցերը, ինչպես նաև պայքարը: Ու երբ թիմակից երկու պատգամավոր լրագրողների ու այլ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչների ներկայությամբ ԱԺ կուլիսներում ձեռնամարտի են բռնվում, իհարկե, դա անհետևանք չի մնում:
Այս ամենի հետևանքով թե՛ հասարակության, թե՛ քաղաքական դաշտում գործող այլ քաղաքական ուժերի մոտ հարց է առաջանում՝ Փաշինյանը, որը չի կարող իր թիմում գոյություն ունեցող խնդիրները կարգավորել, ինչպե՞ս կարող է մի ամբողջ երկիր ղեկավարել:
Ըստ նշվածի՝ գալիս են այն եզրահանգմանը, որ Հայաստանում կառավարման ճգնաժամ կա: Եվ, հետևաբար, ընդդիմադիր դաշտում գործող քաղաքական ուժերի ու գործիչների մոտ սկսում է ձևավորվել մի շարժում ստեղծելու ցանկություն, որի միջոցով կկարողանան հասնել իշխանության»,-նկատեց Գ. Համբարյանը:
Քաղաքագետի խոսքով, հետհեղափոխական շրջան ապրող երկրներում ընդդիմադիր դաշտում գործող ուժերը մի խնդիր ունեն. «Բոլոր նման երկրներում իրենց սխալները բարձրաձայնած ուժերին իշխանությունները փորձում են պիտակավորել՝ նրանց անվանելով, օրինակ, «նախկինների մնացորդներ»:
Այդպիսով փորձում են կեղծ օրակարգեր ձևավորել՝ հասարակությանը շեղելով իրական խնդիրներից ու չեզոքացնելով քաղաքական քննադատներին: Երբ ինչ-որ քաղաքական ուժեր արդարացիորեն բարձրաձայնում են հետհեղափոխական իշխանությունների սխալներն ու բացթողումները, հետհեղափոխական էյֆորիայի տակ մնացած հասարակության մի հատվածի համար նրանք թիրախ են դառնում:
Հայաստանի ներկայիս իշխանությունները բավականին երկար ժամանակ, այդ թվում՝ հիմա, այդ տակտիկան են կիրառում: Բավականին տևական ժամանակ, մի քանի անգամ դառնալով հետապնդումների զոհ, ընդդիմադիրները ինչ-որ փուլում ավելի պասիվ էին գործում: Փոխարենը քաղաքական դաշտում ավելի ակտիվ էին հասարակական գործիչները, նաև նրանք, ովքեր նախորդ իշխանությունների հետ նախկինում ինչ-որ ձևաչափով համագործակցել էին»:
Հիմա, սակայն, ըստ Համբարյանի, չկա նախկին պասիվ փուլը:
«Հիմա բավականին մեծ ակտիվացում կա, ինչը պայմանավորված է իշխանությունների բացթողումների, սխալների հետ: Դա կապված է նաև հասարակության մի մասի՝ հետհեղափոխական թմբիրից դուրս գալու հետ:
Երկու տարին այդքան էլ քիչ ժամանակ չէ հասկանալու, որ կերակրվել են կեղծ ու սին հույսերով: Ասում են՝ «տարիներ շարունակ երկիրը քանդվել է, այս իշխանություններն ինչպե՞ս կարող են երկու տարվա մեջ ինչ-որ քայլեր ձեռնարկել»: Սրան զուգահեռ, երկու տարի առաջ շատ մեծ հավատով լցված քաղաքացին նկատում է, որ այսօրվա պաշտոնյաներից շատերի սոցիալական վիճակը կտրուկ բարելավվել է, իսկ ինքը, այնուամենայնիվ, պետք է սպասի:
Ընդհանուր առմամբ, կեղծ թվերը, խոստումները, իրադարձությունների վերաբերյալ կեղծ հայտարարությունները հասարակության մի շերտի աչքերը բացեցին, ու նրանք սկսեցին դժգոհել: Այդ դժգոհությունից էլ օգտվում են քաղաքական դաշտում գործող ուժերը, որով և պայմանավորված է նրանց ակտիվությունը»,-հավելեց քաղաքագետը:
Ամփոփելով՝ նա ընդգծեց. «Այնուամենայնիվ, Հայաստանում տեղի ունեցող գործընթացների վրա ազդեցություն ունեն տարածաշրջանում մեծ հետաքրքրություն ունեցող աշխարհի խոշորագույն տերությունների դիրքորոշումները: Այս համատեքստում հաշվի առնենք Ռուսաստանի հետ Հայաստանի գործող իշխանությունների հարաբերությունները, որոնք բավականին լարված են, ինչը ոչ ոք չի կարող հերքել:
Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններն ամբողջությամբ կախված չեն ներքաղաքական գործընթացներից: Այստեղ նաև շատ կարևոր է, թե ի՞նչ գործընթացներ կան Հայաստանից դուրս և ի՞նչ համաձայնություններ են ձեռք բերվում այդ գործընթացների վերջնարդյունքում»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
