Երևան, 02.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Հայաստանի տնտեսական խնդիրների դառնահամ բաղադրությունը. «Փաստ»

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայկական «տնտեսական հրաշքի» ժամանակաշրջանն ավարտվում է։ Եթե արտաքին պայմաններով թելադրված՝ Հայաստանի տնտեսությունը անցած տարի ու այս տարվա սկզբին երկնիշ թվով աճ էր արձանագրում, ապա նույն արտաքին պայմաններով էլ թելադրված՝ ներկայում խնդիրների առաջ է կանգնել։

Նախորդ տարի մեծ թվով ռուսաստանցիների՝ հիմնականում ՏՏ ոլորտի մասնագետների ժամանման ու նրանց հետ նաև կապիտալի ներհոսքի արդյունքում Հայաստանում տնտեսական վերելք նկատվեց։ Դրա հետ մեկտեղ Ռուսաստանի նկատմամբ սահմանված պատժամիջոցները շրջանցելու համար Հայաստանը դարձավ արևմտյան ապրանքներ՝ մասնավորապես մեքենաներ ու տեխնիկա ձեռք բերելու հիմնական ուղղություններից մեկը։ Բայց անցած տարվա երկրորդ կեսի և այս տարվա առաջին կեսի ակտիվ դրամական հոսքերից հետո դրսից Հայաստան ուղարկվող գումարները կտրուկ նվազում են։ Հատկապես պակասել են Ռուսաստանից դեպի Հայաստան դրամական փոխանցումների ծավալները, ինչը պայմանավորված է նաև նրանով, որ ռուբլու փոխարժեքն էականորեն նվազել է, իսկ դրամի փոխարժեքը՝ ամրապնդվել։ Ընդհանուր առմամբ, նվազել է ռուբլով փոխանցումների տեսակարար կշիռը։ Ռուսաստանի այն քաղաքացիների հոսքը, որոնք իրենց միջոցներով տեղափոխվում էին Հայաստան, արդեն կանգնել է։ Այլ կերպ ասած՝ երկարաժամկետ կտրվածքով Ռուսաստանից դեպի Հայաստան նոր ժամանողներ չկան, ովքեր իրենց հետ կարող են բերել մեծ քանակությամբ արտարժույթ։

Արդյունքում ստացվում է, որ դադարել է անցալ տարվանից սկսված ահռելի կապիտալի հոսքը դեպի Հայաստան, որը պայմանավորված էր մարդկանց տեղաշարժով։ Մյուս կողմից էլ՝ փոխանցումների նվազեցման համար պայմաններ է ստեղծել նաև պատժամիջոցային ռեժիմի վերահսկողությունը՝ փակելով արևմտյան տեխնոլոգիաները Հայաստանի միջոցով Ռուսաստանին տրամադրելու ճանապարհը։ Դրա համար էլ արևմտյան պատժամիջոցների տակ հայտնվելուց խուսափելու համար հայկական բանկերը չեն ընդունում այն փոխանցումները, որոնցով Ռուսաստանը կարող է Հայաստանից արևմտյան առաջատար տեխնոլոգիաներ ու սարքավորումներ ներկրել։ Միաժամանակ, արևմտյան երկրների պատժամիջոցային գործողությունների ճնշման տակ հայկական մի շարք բանկեր կասեցրել են ռուսական որոշ փոխանցումային համակարգերի սպասարկումը (օրինակ՝ Unistream, Мир)։

Ռուսաստանցիների ներհոսքի արդյունքում անցած տարվանից աշխուժացավ նաև անշարժ գույքի շուկան։ Մեծացավ պահանջարկը, վարձակալության ու բնակարանների գները կտրուկ աճեցին, իսկ շինարարության տեմպերը կտրուկ ավելացան։ Շինարարությունը շարունակում է տնտեսական քարշող ուժի դերակատարություն ունենալ նաև հիմա։ Բայց անշարժ գույքի շուկայի աճը սկսել է նմանվել ուռճացող պղպջակի, քանի որ արդեն իսկ այս ոլորտում գործարքների էական նվազում է նկատվում։ Եթե ռուսաստանցիների ներհոսքը դադարում է կամ նրանք սկսում են հեռանալ, ապա դա էականորեն ազդում է պահանջարկի վրա։ Իսկ այս հանգամանքը շինարարության ոլորտի համար մռայլ կանխատեսումների տեղիք է տալիս հատկապես հաջորդ տարվա տեսանկյունից, եթե գումարում ենք նաև այն հանգամանքը, որ 2025 թվականի հունվարի 1-ից մայրաքաղաքում եկամտահարկի վերադարձման նորմն այլևս չի գործելու։

Այս ամենի հետ մեկտեղ, պետք է հաշվի առնել, որ ՀՀ տնտեսությունը մի շարք մարտահրավերների առաջ է կանգնել։ Այդ մարտահրավերների շարքում անհնար է չնկատել ՀՀ պետական պարտքի սրընթաց աճը։ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունն արդեն «մասնագիտացել» է նորանոր պարտքեր ներգրավելու հարցում։ 2023 թվականի հուլիսի վերջի դրությամբ Հայաստանի պետական պարտքը կազմել է մոտ 11 մլրդ 352 մլն դոլար։ Երբ դրամը դոլարի նկատմամբ արժևորված է, պետական պարտքի այս ծավալը համեմատաբար հեշտ է սպասարկել, սակայն երբ դրամն արժեզրկվի, լուրջ խնդիրներ կունենանք այս տեսանկյունից՝ լրացուցիչ միջոցներ ուղղելով պարտքի սպասարկման համար։

Տնտեսության համար խոչընդոտող հանգամանք է նաև գնաճը։ Դրամի արժևորումը ենթադրում է, որ ներկրվող ապրանքները պետք է էժանանային, սակայն շարունակում են դրանք թանկ վաճառվել, քանի որ մի շարք ներկրողներ ու օլիգարխներ գերշահույթներ են ստանում։

Տարօրինակ է, որ չի նվազում նաև գազի գինը, քանի որ կապույտ վառելիքի մատակարարումը Հայաստանին հաշվարկվում է դոլարով, իսկ դոլարի փոխարժեքը դրամի նկատմամբ էականորեն նվազել է։ Դրա փոխարեն էականորեն աճում են բենզինի գները։ Իսկ եթե երկրում որոշ էներգակիրների գներն ավելանում են, ապա դա պայմաններ է ստեղծում գնաճային ճնշման ավելացման համար։ Ոլորտի պատասխանատուների այն պարզաբանումներն էլ, թե բենզինի գների բարձրացումը պայմանավորված է Ռուսաստանում այդ ապրանքի գների բարձրացմամբ, հիմնավոր չեն, քանի որ Հայաստանը կարող է բենզին ձեռք բերել նաև այլ երկրներից։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ե՞րբ տանը կլինեք ամանօրյա տոներին Լիանա Վանոյանը նոր տեսանյութ է հրապարակել՝ ցույց տալով վիրահատությունից հետո իր կազմվածքը Օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կնվազի «Ալաշկերտ»․ Հաստատում ենք մեր լիակատար աջակցությունը ՀՖՖ գործող ղեկավարությանը Բելառուսներն ապրում են դրախտում. Լուկաշենկո Սերբիայի Նովի Սադում Հայաստանը ներկայացել է իր տաղավարով Սիրուշոն ներկայացրել է նոր տիկնիկը՝ Huh-Hah երգի տեսահոլովակի կերպարով․ հայտնի է արժեքը (լուսանկարներ) Բուդապեշտում Արցախի Ծմակահող գյուղի երեխաները վատ հունգարերեն իմանալու պատճառով ծեծկռտուքի մեջ են ընկել. փաստաբան Ովքեր են 1000 խոշոր հարկատուների 2-րդ հնգյակում. ինչքան հարկ են վճարել Ավստրալիայում սատկել է անազատության մեջ գտնվող աշխարհի ամենամեծ կոկորդիլոսը Կադիրովը չեղարկել է Ուկրաինայի ԶՈՒ ծառայողներին գերի չվերցնելու հրամանը․ ո՞րն է պատճառը Վիճարկվում է Արցախի բնակչության կուտակած գումարները ՀՀ կուտակային համակարգ տեղափոխելու մեխանիզմը «Գազպրոմ Արմենիա»-ն 10 տարվա ընթացքում նախատեսում է 500 մլն դոլարի ներդրում կատարել «Մանչեսթեր Սիթին» պարտություն կրեց, «Լիվերպուլն» ու «Նոթինգեմը» հասան հաղթանակի (տեսանյութ) Աշակերտուհիները ծեծել են 12-ամյա աղջկան, սպառնացել էլեկտրաշոկով ու ստիպել ծնկի գալ. ՌԴ «Ասեցի քանի նիհարել եմ, ֆոտոշութ անեմ». Պոնչի նոր հրապարակումը Վեհափառը ընդունել է Հունաստանի հայոց թեմի և Կրետեի ուխտավոր հայորդիներին ԱՄՆ-ը առաջիկա օրերին ռազմավարական ռմբակոծիչներ կտեղափոխի Եվրոպա Հրդեհ՝ Սյունիքում․ հրշեջներին հաջողվեց կանխել կրակի տարածումը դեպի անտառ Իսրայելն ի վիճակի չէ հաշվարկել Իրանի պատասխան գործողությունները. ԻՀՊԿ ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավորները արցախցիների կենսաթոշակների հարցով ՍԴ են դիմել 13 երկիր ստացել է ԲՐԻԿՍ-ի գործընկերոջ կարգավիճակ Հանրապետությունում առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանը կնվազի Ջուլիետա Ավանեսյանը՝ ծանրամարտի Մ20 Եվրոպայի չեմպիոն Հայաստան գազի արտահանումն Ադրբեջանի համար տնտեսապես իրագործելի չէ. փորձագետ Ռուսաստանը Թուրքիային անհայտ վիրուսի վերաբերյալ հարցում է ուղարկել ռուս տուրիստների բողոքների հետ կապված Լուկաշենկոն կարծում է, որ բելառուսները դրախտում են ապրում Հայաստանի համար ամենակարևորը՝ սենյակում երրորդ ուժ ներկա չլինի իր շահերով «Սուրբ Հովհաննես» կոչվող մատուռի մոտակայքում քաղաքացին ընկել, վնասել է ոտքը Ատոմային էներգետիկայի ոլորտում ի՞նչ լուծումներ կարող են հարմար լինել Հայաստանին. փորձագետների ​​խորհուրդները Երկինք տանող աստիճան սուր զգացողությունների սիրահարների համար Սյունիքում բախվել են «ՄԱԶ» բեռնատարն ու «Լադա»-ն, նոր մանրամասներ վիրավnրների հանգեցրած խոշոր վթարից․ Shamshyan Հայաստան կժամանի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին․ ինչո՞ւ Խորագիր. Արարատի ուրացումը, հայկական կարուսել, թավշյա ԳՇ, Գյուղակադեմիայի ողբը, Աննա ՍաշիկովնանԵրևանի մի դպրոցում սակրավորները մարտական նռնակներ են վնասազերծել. Shamshyan «Ծակ Գնդակ» ակցիա են իրականացրել Հանրապետական մարզադաշտում․ պահանջել են ՀՖՖ նախագահի հրաժարականը (տեսանյութ) Նոյեմբերի 4-ին Հայաստանի մեծ մասը կհոսանքազրկվի Երեւանում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան Դեկտեմբերի 26-ից հունվարի 12-ը Երևանից Բաթումի ուղիղ չվերթներ կիրականացվեն․ մանրամասներ Պապոյանի և Անահիտ Ավանեսյանի մասնակցությամբ կայացել է բաց քննարկում առողջապահական զբոսաշրջության զարգացման վերաբերյալ Մի շարք բարեփոխումներ ենք իրականացրել «Շտապբուժօգնություն» ՓԲԸ-ում. ԱվինյանՎթար՝ Սիսիան-Աղիտու ավտոճանապարհին․ տուժածները հոսպիտալացվել են Հովիկ Աղազարյանին ու Անդրանիկ Քոչարյանին դուրս են դնելու ՔՊ-ից Փաշինյանական վարչախումբը ռեպրեսիաների նոր ալիք է սկսել Արարատ Միրզոյանը դարձել է թուրքական ԶԼՄ-ների աստղը Պատերազմը չէր սկսվի, եթե ...Վթար՝ Կոտայքի մարզում«ԳՈՅ» թատրոնը կվերսկսի իր բնականոն աշխատանքըՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են Տեղի է ունեցել Գագիկ Ծառուկյանի և Կաթողիկոս Արամ Առաջինի հեռախոսազրույցը