Yerevan, 01.November.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Ճգնա­ժա­մա­յին կա­ռա­վար­ման նրբու­թյուն­նե­րը. մար­տահ­րա­վեր, որը կա­րող է հնա­րա­վո­րու­թյուն դառ­նալ

INTERVIEW

Ճգնաժամային կառավարումը կառավարման արտակարգ իրադրությունների ժամանակ մշակված հայեցակարգային մոտեցումն է, որը պահանջում է կոնկրետ խնդիրների դեպքում շատ ավելի արագ արձագանք, այդ իրավիճակի շատ ավելի խորը գնահատում՝ պատճառների ու նաև հնարավոր հետևանքների տեսանկյունից: Քաղաքագետ Էմիլ Օրդուխանյանի դիտարկումն է, որի հետ զրույցում խոսել ենք ճգնաժամային կառավարման անհրաժեշտության ու մի քանի կարևոր կետերի մասին, որոնցով պետք է առաջնորդվի օրվա իշխանությունը:

«Սովորաբար արտակարգ դրությունների ժամանակ պետություններն անցնում են ճգնաժամային կառավարման: Մեր հանրապետությունում մինչ այս էլ են հայտարարվել արտակարգ դրություններ, բայց դրանք մեծապես կապված են եղել քաղաքական խնդիրների հետ: Ներկայիս արտակարգ դրությունը, ըստ էության, առանցքայնորեն տարբերվում է նախորդներից: Այս դեպքում խոսքն առողջապահական խնդրի մասին է, որի առումով մենք ճգնաժամային կառավարման փորձ չենք ունեցել: 

Նման պարագայում նախ՝ շատ կարևոր է հաշվի առնել միջազգային լավագույն փորձերը՝ հասկանալու, թե նման իրավիճակներում կառավարություններն ինչպես են արձագանքում խնդիրներին: Հաշվի առնելով խնդրի առողջապահական բնույթը՝ յուրաքանչյուր ժամի իրավիճակը կարող է բացասական կամ դրական ուղեգծով փոփոխություններ կրել, և, ըստ էության, կառավարումն այս պարագայում պետք է բխի տվյալ իրավիճակի շատ ճշգրիտ գնահատմամբ: 

Սա իր հերթին նշանակում է նախ՝ խնդրի խորը ուսումնասիրություն, ինչպես նաև խնդրի իմաստավորում: Այսինքն, խնդիրը պետք է հանրությանը ներկայացվի շատ կոմպետենտ ձևով, և այդ գործառույթն իրականացնելու համար պետք է ընտրվի այնպիսի գործիչ, որը կկարողանա խնդիրը ներկայացնել ամբողջապես՝ անդրադառնալով ընթացքին, հաշվի առնելով նաև հնարավոր զարգացումները»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետը՝ բերելով մի շարք օրինակներ:

«Երբ հայտարարվեց արտակարգ դրության մասին, խանութներում մարդկային կուտակումներ էին առաջացել, ինչը կարող էր վտանգավոր լինել հենց խնդրի խորացման տեսանկյունից: Այսինքն, հայտարարությունը բերեց մի իրավիճակի, որն ավելի ուժեղացրեց ռիսկերը, որովհետև այս դեպքում պետք է բացառվեն կուտակումները: 

Բայց արտակարգ դրությանը հասարակությունն արձագանքեց շատ արագ գնումներ անելու վարքագծով, ինչի հետևանքով կուտակումներ առաջացան: Սա նշանակում է, որ առհասարակ ճգնաժամային կառավարման դեպքում շատ հստակ պետք է մշակվեն քայլերը, հասարակությունը պետք է իրազեկվի, թե ինչ և ինչպես պետք է իրականացնի»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը:

Անդրադառնալով միջազգային փորձին ու օրինակներին հետևելու հնարավորությանը՝ քաղաքագետը նշեց, որ կա հատկապես զարգացած երկրների փորձը:

«Տարիներ առաջ Աֆրիկայում տարածվեց «էբոլա» համաճարակը, ինչն առողջապահական խնդիր էր, և համավարակի վերափոխման միտումներ ցույց տվեց: Բայց խնդիրն այն է, որ յուրաքանչյուր հիվանդություն կամ վարակ որոշակի առանձնահատկություններ ունի: 

Եթե վերոնշյալ դեպքում ԱՄՆ-ն, եվրոպական երկրները կարողացան շատ լավ ճգնաժամային կառավարում իրականացնել, այդուհանդերձ, այսօրվա վարակի պարագայում սկզբնական շրջանում գրեթե բոլոր երկրներում այդքան էլ լուրջ վերաբերմունք չկար: Վարակի խիստ տարածումից հետո միայն պետություններն սկսեցին ավելի կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ը և եվրոպական երկրները»,նկատեց Է. Օրդուխանյանը:

Քաղաքագետը ճգնաժամային կառավարման արդյունավետության ապահովման մի քանի կետ առանձնացրեց. «Արդյունավետությունն ապահովելու համար նախևառաջ կառավարությունը պետք է կարողանա լիարժեքորեն վերահսկելի դարձնել իրավիճակը. արդյունավետությունն առաջին հերթին հենց այդ հանգամանքից է բխելու: Այսինքն, դեպքերի շուտ բացահայտում և կանխում. սա առաջին քայլն է, որը կառավարությունը պետք է անի: Երկրորդ՝ պետք է աշխատի վերահսկելի դարձնել մարդկային հոսքերը. խոսքն առևտրի, տրանսպորտի և բազմաթիվ նման խնդիրների մասին է, որոնք կարող են մարդկային կուտակումներ առաջացնել»:

Մինչ մյուս կետին անդրադառնալը՝ նա բերեց բանկոմատների օրինակը, որոնք նախօրեին չէին աշխատում. «Դրա հետևանքով մարդիկ դրամական միջոցները կանխիկացնելու խնդրի առաջ էին կանգնել: Բայց հարցն այն է, որ ճգնաժամը չի կարող այլ ճգնաժամ ստեղծել:

Օրինակ՝ եթե խրախուսվում են օնլայն գործարքները, բանկային համակարգն անթերի պետք է աշխատի: Մեծ հաշվով, անպատրաստ վիճակ, որպես այդպիսին, չպետք է լինի: Պատասխանատուները երկու-երեք քայլ առաջ պետք է փորձեն հասկանալ ու հաշվարկել դրանից բխող հետևանքները. օրինակ՝ արտակարգ դրությունը հայտարարվեց, ի՞նչ հետևանքներ դա կարող է բերել: Մյուս կարևոր կետը կանխատեսելիությունն է, որը պետք է բարձր մակարդակի վրա լինի, ըստ որի՝ մի քայլից հետո կհասկանան, թե այն հաջորդական ինչ քայլերի կարող է հանգեցնել»:

Մյուս կարևոր կետը, ըստ քաղաքագետի, այն բոլոր հնարավոր քայլերն են, որոնք կբացառեն խուճապը. «Դրա համար ընտրված խոսնակները հանրությանը հնարավորինս պարզ, մատչելի ու թափանցիկ ձևով պետք է ներկայացնեն իրավիճակը, որ մութ ու անհասկանալի հարցեր չմնան, որովհետև անհասկանալի հարցերն ինքնին ենթադրությունների տեղիք են տալիս: Հաջորդ կետը խնդրի լուծում/ հաղթահարումն է: Այս առումով նախ կարևոր է հետևել միջազգային փորձերին ու խնդրի հաղթահարման ճանապարհներին: Հաղթահարումն իր հերթին ենթադրում է թույլ չտալ վարակի տարածումը, և այս մասով կարևոր են կանխարգելիչ միջոցառումները: Իսկ հաջորդ քայլը, որը կբխի վերոնշյալից, սեփական փորձով այս ամենից «դասեր քաղելն» է, ինչպես նաև համապատասխան ճգնաժամային քաղաքականություններ մշակելը, որ եթե ապագայում կամ առաջիկայում նման դեպքեր լինեն, մենք կարողանանք շատ արագ դիմադրել դրան: Սկզբնական շրջանում փորձի բացակայությունը որոշակիորեն խորացրեց խնդիրը, թեպետ սա բնորոշ չէր միայն Հայաստանին»:

Նրա խոսքով, ճգնաժամային կառավարման առանձնահատկությունը պայմանավորվում է հենց ճգնաժամի բնույթով. «Պատերազմական վիճակի, բնական աղետի կամ, օրինակ՝ վարակի դեպքում ճգնաժամային կառավարումների սկզբունքները նույնական են, բայց դրանց հակազդելու գործողություններն են առանձնահատուկ, ինչը պետք է հաշվի առնել»:

Է. Օրդուխանյանի խոսքով, ստեղծված իրավիճակը կարելի է դիտել ոչ միայն որպես մարտահրավեր, այլև հնարավորություն:

«Այստեղ գոյություն ունի նաև հասարակության ինքնակազմակերպման հարցը: Յուրաքանչյուրը պետք է պատասխանատվություն ստանձնի իր գործողությունների համար: Այս առումով հասարակության համար որակական առաջընթաց ապահովելու համար հնարավորություն է բացվում: Այստեղ հասարակության, իշխանության ու առհասարակ բոլորի կոնսոլիդացման հարցն է: 

Վիրուսը չի հարցնում՝ իշխանական ես, թե ընդդիմադիր: Սա լուրջ մարտահրավեր է մեր քաղական համակարգի համար այն տեսանկյունից, թե որքանո՞վ կկարողանանք կոնսոլիդացվել խնդրի շուրջ, որքանո՞վ կկարողանանք հասարակությանն ինքնակազմակերպել, որ միասին հաղթահարենք իրավիճակը: Հենց նշվածի մեջ է վերոնշյալ հնարավորությունը: Առաջին պատասխանատուն քաղաքական իշխանությունն է, բայց հասարակությունն էլ է պատասխանատու իր գործողությունների համար»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Ucom launches 5G network across nine Armenian citiesLearn to save. World Savings Day with Idram JuniorAnother solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024 IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International TransfersIDBank participated in the HR Expo-24 conference Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at MatenadaranUcom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community The customer is always our top priority: IDBankThe October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia FundAmeriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System10% idcoin with IDBank Mastercard cardsUcom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of GiftsGeneral Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education CompetitionExperience comfortable traveling with IDBank premium cardsUcom has published the 2023 financial audit report UBPay has joined IAMTN Payments NetworkThe Armenian Conference Interpreters Association Celebrates the International Translation Day Old Yerevan: IDBank’s New Branch in an Exclusive FormatAraratBank and SIA: Ongoing Partnership for Social EntrepreneurshipUcom and SunChild NGO have installed a following solar power plant in Chakaten settlementUcom and Impact Hub Yerevan Launch the Ucom Fellowship Incubation ProgramArmenia hosts the most prestigious International CMC Conference and the "Constantinus" Award Ceremony Nokia and Team Telecom Armenia bring 25G PON commercial services to customers across Armenia The Power of One Dram to "Moonk" technoschool Ucom and SunChild NGO Bring Renewable Energy to Syunik's Borderline Regions Incredibly long: Rocket Line 0% now for 12 months Junius: A Financial Literacy Game in the Idram Junior App Around 100,000 households are making use of Team's Internet; 2nd quarter indicators New IDBank Branch in the City of HrazdanUcom Successfully Concludes uGeneration Summer Internship Program IDBank and Idram at the "Horizon" Camp: The Power of One Dram Converse Bank has joined the UN Global Compact Initiative Ucom Launches Special Promotion for Students Ahead of Academic Year IDBank, Idram and Impact Hub Launch the SIA Armenia Incubation Program Ucom General Director Ralph Yirikian Becomes First Guest Speaker at "Skills Lab" AMD 4 165 643 to SIA Armenia program: Aren Mehrabyan Foundation is the august beneficiary of The Power of One Dram Ucom, in Cooperation with SunChild NGO, Installs Solar Panels in Tsaghkavan AraratBank once again completes the bond placement ahead of scheduleEIB Global signs first direct loan agreement with an Armenian commercial bank Ucom Launches New Phase of Network Modernization in Armenia’s Regions Free statements and references from IDBank