«Եթե իշխանությունը փորձում է իր դիրքերը պահել բռնի ուժ կիրառելով, դա ցույց է տալիս, որ արդեն լայն հանրային վստահություն չունի»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑԱյսօր քաղաքական ճգնաժամ կա, և այն մի քանի հարթություններ ունի: Այս համոզմանն է քաղաքագետ Ստեփան Դանիել յանը, որի խոսքով, առաջին հարթությունում գաղափարական ճգնաժամն է:
«2018 թվականին կյանքը պարզ էր. կար իշխանություն, որին մերժում էին. «թալանածը հետ ենք բերելու», «կոպեկ առ կոպեկ վերադարձնելու ենք ժողովրդին», «մերժում ենք Սերժ Սարգսյանին» և այլն: Այսինքն, բավականին պարզ գաղափարներ էին: Բայց երբ ներկայիս իշխանություններն արդեն իշխանություն ունեցան, կյանքը ցույց տվեց, որ պետական կառավարման առումով որևէ ծրագրային դրույթ գոյություն չունի: Եվ սա հենց գաղափարական ճգնաժամն է: Երկրորդն այն է, որ մենք այսօր խորհրդարանական ճգնաժամ ունենք: Ի՞նչ է նշանակում խորհրդարան:
Նշանակում է՝ հասարակության մեջ եղած քաղաքական տեսակետների բաշխում՝ խորհրդարանում, իրենց հարաբերակցությամբ: Նշվածի նպատակն այն է, որ քաղաքական պայքարը տեղի ունենա ոչ թե փողոցում, այլ ստանա քաղաքակիրթ բնույթ ու մնա խորհրդարանի ներսում:
Բայց ի՞նչ ունենք մենք:
Ունենք խորհրդարան, որը ձևավորվել է 2018 թվականի վերջին և այսօր չի արտահայտում հանրության մեջ եղած քաղաքական տեսակետները: Սա աննորմալ երևույթ է, որն ունենալու է բացասական հետևանքներ:
Նշվածի հետևանքով քաղաքական գործընթացները տեղի են ունենալու խորհրդարանից դուրս՝ փողոցում: Իսկ երրորդը վստահության ճգնաժամն է, որն իր հերթին արտահայտվում է մի քանի հարթությունների մեջ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետը՝ նշելով, որ նախ՝ վստահություն չկա քաղաքական ուժերի նկատմամբ:
«Այդ թվում է նաև իշխանությունը: Գործող իշխանության վստահության աստիճանը բավականին իջել է: Բացի դրանից, վստահության բացակայություն կա հասարակության տարբեր խմբերի միջև, որոշ դեպքերում՝ նաև թշնամություն:
Չորրորդ հարթությունը տնտեսական ճգնաժամն է, որը գոյություն ունի Հայաստանում և գնալով խորանալու է:
Իսկ հինգերորդ ճգնաժամն ընդհանրապես աշխարհում տիրող իրավիճակն է՝ սկսած աշխարհաքաղաքական տուրբուլենտություններով, վերջացրած միջազգային կառույցների հեղինակության անկումներով: Այս հիմնական ճգնաժամերը համընկել են»,-ասաց մեր զրուցակիցը:
Անդրադառնալով իշխանության վարքագծին ու խնդիրներին՝ Ս. Դանիել յանը նկատեց՝ շատ բարդ է ասել, թե այսօր իշխանությունն ինչ խնդիրներ ունի.
«Դրա համար նախ պետք է ասենք, թե այս իշխանությունն ի՞նչ նպատակներ ունի և դրանց հասնելու ընթացքում ի՞նչ խնդիրների առաջ է կանգնած: Հարցն այն է, որ իշխանության նպատակները մեզ համար անհասկանալի են՝ հստակ չեն, քաղաքական չեն: Մենք ընդամենը պոպուլիստական լոզունգներ, թշնամության կոչեր ենք լսում, ինչպես նաև «խլածը հետ բերելու» հայտարարություններ, որը պետության զարգացման ծրագիր չի կարող լինել:
Տեսնում ենք նաև ինչ-որ պատերազմներ դատական իշխանությունների, խորհրդարանում ընդդիմության ներկայացուցիչների հետ, մեկի առաջնորդին ծեծում են, մյուսին՝ փորձում բռնել: Ըստ էության, քանի որ չգիտենք, թե առհասարակ այս իշխանությունն ինչ է ուզում, խնդիրները շատ դժվար է բացահայտել:
Առերևույթ իշխանությունը մեկ խնդիր ունի՝ Նիկոլ Փաշինյանը պայքարում է իշխանությունը պահելու համար, և կյանքը ցույց է տալիս, որ դրա համար պատրաստ է ցանկացած քայլի գնալ: Հնարավոր է, որ այդ քայլերը գնալով ավելի բռնի դրսևորումներ ունենան: Եթե իշխանությունը փորձում է իր դիրքերը պահել բռնի ուժ կիրառելով, դա ցույց է տալիս, որ արդեն լայն հանրային վստահություն չունի, իսկ ծրագրերը, եթե, իհարկե, կան, համոզիչ չեն հանրության համար:
Ըստ այդմ՝ ստիպված գնում է բռնի ուժի կիրառմանը: Երբ իշխանությունը ցանկանում է իր իշխանությունը բռնի ուժով պահել ու չունի որևէ՝ թեկուզ վատ գաղափարախոսություն, որը կարող է համոզել հանրության առնվազն կեսին, դա արդեն իշխանության հոգեվարքի նշան է»:
Ստեփան Դանիել յանը շեշտեց՝ խնդիրն իշխանությունը պահելն է, սակայն իշխանություն պահելու տարբեր եղանակներ կարող են լինել. «Իշխանություն ասելով՝ նկատի ունենք մեկ անձի՝ Նիկոլ Փաշինյանին, իշխանության անունը Նիկոլ Փաշինյան է:
Իշխանությունն անուն-ազգանուն ունի Հայաստանում, ինչը նշանակում է, որ իշխանությունը ինստիտուտացված չէ, իշխանության ճյուղերը տարանջատված չեն, գոյություն ունի մեկ անձ, և ինքն է որոշումներ կայացնում, իսկ Նիկոլ Փաշինյանի խոսքերը և գործերը սթափ չեն: Այս առումով մի քիչ դժվար է գնահատել, թե ինչ աստիճանի սթափության քայլեր կարող է անել իշխանությունը:
Ըստ իս, մեծ հաշվով, քաղաքականությունը մեկն է. ոչ թե համախմբել հասարակությանը, այլ հասարակությանն ավելի թշնամական հատվածների բաժանել, մի հատվածին մյուս հատվածի դեմ հանել՝ նրանց հայտարարելով ազգի թշնամիներ, դավաճաններ և այլն:
Ի դեպ, նման ձևակերպումներ իշխանության ներկայացուցիչների կողմից շատ հաճախակի են լինում: Այլ միավորող գաղափար գոյություն չունի, իշխանությունը կարող է իր գոյությունը երկարաձգել այդ թշնամությունը խորացնելու միջոցով, ինչը և կատարվում է»:
Ստեփան Դանիել յանը հավելեց՝ Ն. Փաշինյանն այնպիսի լեգիտիմություն և գործողությունների ազատություն ուներ, որը կարող էր օգտագործել չափազանց լուրջ ռեֆորմների համար, համախմբել ազգին պոզիտիվ ծրագրերի շուրջ. «Ուներ ֆանտաստիկ հնարավորություններ, բայց չկար այն քաղաքական «բագաժը», գիտելիքները, ստեղծագործական միտքը՝ հասկանալու, թե ինչ է պետք անել, որոնք բացառիկ նշանակություն կունենային երկրի զարգացման համար:
Եվ կատարվեց այն, ինչ կատարվեց: Հիմա ժամանակը բաց է թողնված: Անընդհատ գաղափարներ են գցում՝ փորձելով հանրային տպավորություն ստեղծել, թե ինչ-որ բան են անում:
Զուտ ուշադրություն ստեղծելու մտքեր, որոնք վերջնարդյունքի չեն հասնում: Անգամ «թալանածը հետ բերելու» առումով երկու տարվա ընթացքում ոչ մի դատական գործընթաց իր ավարտին չի հասել: Ընդհանուր առմամբ, այս ամբողջը զուտ PR է, որի ազդեցությունը գնալով, բնականաբար, թուլանում է»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
