Երևան, 23.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Գնաճային ճնշումները պահպանվում են. իսկ ո՞ւր են այդ բոլոր աննախադեպ ցուցանիշներն ու հոսքերը». «Փաստ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Լիլիա Ամիրխանյանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք հուլիսի 1-ից կենսաթոշակների, նպաստների բարձրացմանը, խոսել հունիսին արձանագրված գնանկման միտումների ու ազդեցության մասին։

«Հաշվի առնելով այն սոցիալական ծանր իրավիճակը, որն արդեն ավելի քան 2 տարի կա, եկամտի ցանկացած ավելացում դրական է, բայց, այդուհանդերձ, չենք կարող օբյեկտիվ չլինել ու չասել, որ իրականում սոցիալական խնդիր առանձնապես չի լուծվելու։ Գուցե որոշակիորեն ինչ-որ չնչին հարցեր լուծվեն, բայց սոցիալական խնդիր չի լուծվելու։ Այս առումով բավական է դիտարկել հուլիսի 1-ից բարձրացված նվազագույն կենսաթոշակի չափը և նվազագույն պարենային զամբյուղի արժեքը։ Թեպետ այդ բարձրացման արդյունքում նվազագույն կենսաթոշակը մոտեցել է նվազագույն պարենային զամբյուղի արժեքին, բայց դեռ ամբողջությամբ չի ծածկում կենսապահովման անհրաժեշտ ծախսերը»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշել է փորձագետը՝ շեշտելով, որ այլ խնդիր ևս կա։

«Հասկանալի է, որ մարդու բարեկեցիկ կյանքի ու նվազագույն կենսապահովման կարիքների համար նվազագույն կենսաթոշակի և նվազագույն պարենային զամբյուղի՝ միմյանց համարժեք լինելը բավարար չէ։ Առօրյայում հարակից այլ ծախսեր կան։ Գնահատելու համար՝ արդյոք եկամուտների աճը առաջանցիկ է գնաճից, իշխանության կողմից համեմատությունը սպառողական գների ինդեքսի ցուցանիշով և եկամուտների միջինացված աճով է իրականացվում։ Բայց երբ խոսում ենք սպառողական գների ինդեքսի մասին, միշտ պետք է հիշել, որ խոսքը միջինացված ցուցանիշի մասին է, որի ներքո, օրինակ՝ բանջարեղենի գները 40 և ավելի տոկոսով են աճել, մսամթերքինը՝ 10 և ավելի տոկոսով։ Շուրջ մեկ տարվա ընթացքում հացաբուլկեղենի և ձավարեղենի շուկայում գնի երկնիշ աճ է գրանցվել։ Առաջին անհրաժեշտության մյուս ապրանքների դեպքում ևս գները բարձրացել են, և, հետևաբար, այս տեսանկյունից առաջանցիկ եկամուտների աճի համարժեքության մասին խոսք լինել չի կարող»,-ասաց Լ. Ամիրխանյանը։

Կենսաթոշակների, նպաստների բարձրացումների ֆոնին փորձագետը դրական հանգամանք առանձնացրեց. «Խոսքը վերջին բարձրացումների և գնաճային ճնշումների որոշակի նվազման զուգադիպության մասին է։ Այս հանգամանքը մի փոքր մեծացնում է բարձրացումների նշանակությունը, բայց այստեղ ևս ռիսկեր կան։ Մասնավորապես, գնաճի առումով մենք դեռ չենք գտնվում այնպիսի փուլում, երբ կարող ենք վստահ լինել, որ երկու և ավելի տարի տևած շարունակական գնաճային միջավայրն արդեն թուլացել է, գնում ենք հակառակ ուղղությամբ, կա անկման միտում։ Այսօր գնանկում կա, բայց դեռ չունենք վստահություն, որ այն կշարունակվի։ Հակառակը՝ մեր տնտեսությունում և տնտեսության շուրջ տեղի ունեցող զարգացումները հաշվի առնելով՝ լրացուցիչ գնաճային ճնշումների մարտահրավերները դեռ պահպանվում են։ Մասնավորապես, ծառայությունների գները դեռ բարձր մակարդակում են։ Բացի այդ, նաև համախառն պահանջարկի գեներացիայի կանխատեսելիությունն է բավականին բարձր, այսինքն՝ արտաքին գործոններով պայմանավորված՝ լրացուցիչ պահանջարկի ձևավորում, ինչն ածանցյալ կերպով նաև գնաճի վրա է անդրադառնում»։

Մեր զրուցակցի դիտարկմամբ՝ մյուս գործոնը դրամի արժևորումն է։ «Դրամը դեռևս ամրապնդված է, ինչը թեպետ երկակի ազդեցություն է ունենում, բայց, այնուամենայնիվ, նաև գնաճային լրացուցիչ ճնշում կարող է առաջացնել։ Ընդհանուր առմամբ, բոլոր այն գործոնները, որոնք 2022-ին սրեցին գնաճային ճնշումները, այսօր գուցե որոշակիորեն մեղմվել են, բայց չեն չեզոքացել, դրանք՝ որպես մարտահրավեր ու ռիսկ, դեռ պահպանվում են։ Պետք է հաշվի առնել, որ այս շրջանը մի շարք ապրանքների, այդ թվում՝ միրգ-բանջարեղենի առումով համեմատաբար մատչելի է։ Երկու ամիս անց ավելի ցուրտ եղանակային շրջան է լինելու, և, ելնելով սեզոնային առանձնահատկություններից, կարծես, գնաճային ճնշումներ դեռ սպասվում են»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ այս տեսանկյունից ևս սոցիալական խնդիրներն առանձնապես չեն լուծվելու։

Անդրադառնալով իրավիճակի հնարավոր լուծումներին՝ նա շեշտեց. «Մի կողմից՝ հանրության շրջանում անընդհատ եկամուտներն ավելացնելու օբյեկտիվ պահանջ է առաջանում, մյուս կողմից՝ կա նաև խնդրի հակառակ կողմը՝ պետություն, պետական ռեսուրսներ, միջոցներ։ Ես քաղաքական կամքն ու կառավարման որակները մի կողմ եմ թողնում, որովհետև եթե այս իշխանության պարագայում դա քննարկենք, ո՛չ որևէ առաջարկով ենք հանդես գալու, ո՛չ էլ որևէ գործողություն ենք ակնկալելու իրենցից։Մեծ հաշվով, անում են այն, ինչ ուզում են։ Մինչդեռ միջազգային պրակտիկայում օրինակելի մի մոդել կա՝ եկամուտների ինդեքսացիան։ Այս մասին արդեն ավելի քան 2 տարի է՝ բարձրաձայնում ենք. այն պահից, երբ հասկանալի էր, որ գործ ունենք երկարաժամկետ գնաճային իրավիճակի հետ, գործողություններ ու քայլեր պետք է դիտարկվեին։ Եկամուտների ինդեքսացիան այն գործողությունն է, որն իրականացվում է կառավարությունների կողմից՝ ինչ-որ իրավիճակներում մարդկանց եկամուտների կորստի փոխհատուցումն ապահովելու համար։ Գնաճն ամենատարածված իրավիճակներից է, որի ժամանակ միջազգային պրակտիկայում կիրառվում է եկամուտների ինդեքսացիան։ Գնաճի պարագայում մարդկանց եկամուտները նվազում են, և այդ վնասի փոխհատուցման համար տարբեր երկրներում կիրառվում է ինդեքսացիայի գործիքակազմը»։

Հայաստանի պարագայում, փորձագետի խոսքով, չունենալով օրենսդրական հիմքեր, որպես այդպիսին, ինդեքսավորման ինստիտուցիոնալ տեսակը չի կիրառվում։ «Մեզ մոտ նվազագույն աշխատավարձը, կենսաթոշակները պարբերաբար բարձրացվել են, ինչը գուցե ինչ-որ տեղ կարող ենք որպես մասնակի ինդեքսավորման տեսակ ընկալել։ Այդուհանդերձ, եթե այն լինի ինստիտուցիոնալ գործիքակազմով, յուրաքանչյուր անգամ գնաճային որոշակի շեմի հասնելու դեպքում այն կիրառելու ակնկալիք կլինի։ Մինչդեռ 2022-ին, երբ գնաճն առաջանցիկ էր, ինդեքսավորման պրակտիկան չկիրառվեց։ Առնվազն իրավունք կար ենթադրելու, որ կիրառվում էին միայն իրավիճակային լուծումներ, օրինակ՝ որոշ քաղաքական գործընթացներին ընդառաջ»,-հավելեց նա։

Իսկ թե ինչպես է ստացվում, որ կառավարությունը «պատմական ռեկորդներ» է արձանագրում, բայց կենսաթոշակներն ու նպաստները չնչին են բարձրանում, Լիլիա Ամիրխանյանը նկատեց. «Սա, բնականաբար, խնդիր է, այստեղ հակասությունների բավականին մեծ փունջ կա։ Նույն հասարակության շրջանում հարց է առաջանում՝ «եթե մեզ մոտ ամեն ինչ այդքան լավ է, ապա նվազագույն կենսաթոշակը ինչո՞ւ բարձրացավ ընդամենը 3000 և ոչ թե, օրինակ՝ 30 հազար դրամով», ինչը միգուցե իր համար նշանակալի իրավիճակ կփոխեր։ Այս հարցադրման պատասխանը պետք է տրվի, բայց չի տրվում։ Ինչ-որ բացատրություններ ներկայացնելու փորձեր արվեցին, որոնք միջին վիճակագրական քաղաքացուն ոչինչ չեն տալիս։ Քաղաքացին գրեթե ամենօրյա ռեժիմով լսում է, թե՝ աննախադեպ ցուցանիշներ, ֆինանսական հոսքեր ունենք, փողի խնդիր չունենք և այլն»։

Վերոնշյալ հարցադրման պատասխանները, ըստ փորձագետի, իրականում մի քանիսն են. «Առաջին՝ գուցե չունենք աննախադեպ հոսքեր, որոնց մասին խոսում են, և բոլոր վիճակագրական ցուցանիշները գուցե մանիպուլ յացիա են։ Երկրորդ տարբերակով՝ գուցե ունենք այդ հոսքերը, բայց դրանք, գիտակցված, թե չգիտակցված, չեն ուղղվում համապատասխան ուղղություններ։ Երրորդ՝ չկա միջոցները արդյունավետ կառավարելու փորձ, ունակություն կամ կամք։ Իսկ միջին վիճակագրական քաղաքացու համար որևէ տարբերություն չկա՝ կամքի, ունակության, թե փորձի բացակայությունն է պատճառը, քանի որ եթե իշխանություն ես, սեփական հանրության նկատմամբ պատասխանատվություն ունես։ Մինչդեռ ամեն օրվա կտրվածքով ինչ-որ հայտարարություններ են արվում, բայց արդյունքն ընդամենը նվազագույն կենսաթոշակի, նպաստների չնչին բարձրացումն է, որն իրականում սոցիալական խնդիր առանձնապես չի լուծում»։

Մեր զրուցակցի խոսքով, ինդեքսացիայի գործընթացը ռիսկեր ունի, առաջինը պետության հնարավորությունների խնդիրն է. «Հակադարձելով՝ կարող են նշել, թե մեր պետությունը ինդեքսացիա իրականացնելու համապատասխան միջոցներ չունի։ Ու այստեղ բախվում ենք նույն խնդրին՝ այդ դեպքում ո՞ւր են բոլոր աննախադեպ ցուցանիշները, աննախադեպ հոսքերը, որոնց մասին խոսում էիք։ Մեր պարագայում եկամուտների գոնե մասնակի ինդեքսացիա իրականացնելու հնարավորությունը, կարծես, ունենք, որովհետև մեզ ասում են, որ ամեն ինչ աննախադեպ է»։

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Երևանը պատրաստ է հրաժարվել Բաքվի դեմ հայցերից, եթե կնքվի խաղաղության պայմանագիրը. Փաշինյան Սա տգիտությունից բացի նաև ստորություն է. Լեւոն Քոչարյանը՝ Փաշինյանի աղմկահարուց հայտարարության մասին Ես իմ բաժին աշխատանքը 100%-ով և մի բան էլ ավելի կանեմ, որ Խաղաղության պայմանագիրը կնքվի. Փաշինյան Բա որ մենք ասում ենք՝ «Արևմտյան Հայաստան», չե՞նք մտածում, որ դա էլ ինչ-որ մարդկանց գրգռում է. Փաշինյան Եթե մենք չենք կարողանում պայմանավորվել մեր միջավայրի հետ, ուրեմն մեզ պետք է սուպեր հովանավոր Ադրբեջանցին ասել է բառացի նույն միտքը, ինչ քիչ առաջ Փաշինյանը ասաց հարցազրույցում․ Հայկ ՄամիջանյանՄիանձնյա որոշում էր, SMS-ով, գրավոր տեքստով եմ հայտնել պաշտոններից ազատվելու խնդրանքի մասին. Փաշինյան Ներկայացվել է ՀՀ ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման 2024-2040 թթ․ ռազմավարությունը Էլեկտրոնային դեղատոմսեր էլ չկան․ դեղատներում հակաբիոտիկների ազատ վաճառք է Ինչի՞ մասին են նոր նշանակումները Օպերատիվ իրավիճակը՝ հանրապետությունում Շատերը հարկադրված լքելու են Հայաստանը, սա բարոյական պատասխանատվության հարց է. Լիլիթ Գալստյանը՝ ԼՂ-ից տեղահանվածների աջակցությունը նվազեցնելու որոշման մասին Վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարն ՀԾԿՀ աշխատակազմին է ներկայացրել նորընտիր նախագահին Հայտնի է՝ նախկին ակումբը որքան կվճարի Մբապեին 3 ոսկե, 3 արծաթե և 8 բրոնզե մեդալ՝ զինվորականների ըմբշամարտի աշխարհի 37-րդ առաջնությունից Փաշինյանը հող է նախապատրաստում իշխանությունը Աննա Հակոբյանին փոխանցելու համար, եթե դրսից ճնշումներ լինեն․ Հայկ Նահապետյան (տեսանյութ) Գեներալ Կարակաևը Պուտինի հետ խորհրդակցությունում. ռուսական «Орешник»-ն ի վիճակի է թիրախներ խոցել ամբողջ Եվրոպայում Ավտովթար՝ Երևան-Սևան մայրուղում․ բազմաթիվ մեքենաներ մնացել են խցանման մեջԱրամ Ա․Վեհափառ Հայրապետի հրավերով հոգեւոր դասի եւ քաղաքական կուսակցությունների մասնակցությամբբ նիստ է տեղի ունեցել Ես այդ խնդիրը լուծելու եմ կացնային ձևով. Փաշինյան Փողը մեծ չէ, բայց շատ խնդիրներ կարող է լուծել․ ԿԳՄՍՆ-ն չի տվել Ագրարայինի ուսանողների կրթաթոշակըՀայաստանը կարող է ավելի մեծ բաժին ունենալ կիսահաղորդիչների ոլորտում․ Siemens EDA-ի տնօրեն Ի՞նչ պահանջներ են ներկայացնում միմյանց նկատմամբ Լիբանանն ու Իսրայելը Փոխվարչապետը քննարկել է ԱԶԲ-ի հետ համատեղ Հայաստանում իրականացվող ծրագրերը Մինչև հունվարի 15-ը կարգելվի պիրոտեխնիկայի վաճառքը․ ՌԴ Կարեն Սարուխանյանը հրապարակել է իր նարկոթեստի արդյունքները Տանջանքով անասունը պահում ենք, ջրի գնով վաճառում. գյուղացիները՝ սպանդանոցային մորթի մասինՏեսախցիկն արձանագրել է BMW-ի և ջերմաքարշ գնացքի բախումը. պարզվել է մահացածի ինքնությունը, ով վաղը նշելու էր իր ծննդյան օրը. shamshyan.comԻնչպես չսնանկանալ Սև ուրբաթին. 5 օգտակար խորհուրդՔրիստինա Ագիլերան կարմիր գորգի վրա անճանաչելի տեսք է ունեցել Օզեմպիկի եւ դեմքի վերափոխման մասին լուրերի ֆոնին Արամ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները՝ Չինաստանի ազգային օպերային թատրոնում. միջազգային մրցույթի մանրամասները ՄԻՊ-ը Նիդերլանդների դեսպանի հետ հանդիպմանն անդրադարձել է Արցախից բռնի տեղահանված անձանց իրավունքների պաշտպանությանը Արփի Դավոյանը կնշանակվի ՊՎԾ պետՎթար Աշտարակ-Ապարան ճանապարհին․ վիրավnրներ կան Արցախում մնացած հայերը ադրբեջանական անձնագիր չեն ստացել «Արմավիր» ՔԿՀ բերված աղցաններում հայտնաբերվել է թմրամիջոց․ կին է ձերբակալվել Կարեն Խաչատրյանը` բրոնզե մեդալակիր Լուկաշենկոն պատմել է իր մտավախությունների մասին Սարգիս Գալստյանը մեղավոր է ճանաչվել ու դատապարտվել 18 տարվա ազատազրկման․ պահանջել էին ցմաh ազատազրկում Հաջիևը՝ հայերի Արցախ վերադառանալու մասին Ամիօ բանկի ավանդատուները կստանան Աբու Դաբի շքեղ ուղևորության հնարավորությունԵրևանում «Zil» բեռնատարը բախվել է ծառին, ապա բետոնե էլեկտրասյանը. Shamshyan Պուտինի «դաբրոյով» համաշխարհային պատերազմ է սկսվելո՞ւ ԶՊՄԿ-ն տարածաշրջանի ուշադրության կենտրոնում էԲերբոքն ու Բայրամովը քննարկել են Երևան-Բաքու կարգավորման գործընթացը Ադրբեջանը Հայաստանի հանձնած 4 գյուղում սահմանային ուղեկալներ կկառուցի Զելենսկին պարգևներից զրկել է Պուտինի ազգականին, պատրիարք Կիրիլին, Կիրկորովին և այլ «դավաճաններին» Մալթայում կայացել է ftNFT YoCerebrum Awards-ը. հայտնի են հաղթողներըԿյանքից անժամանակ հեռացել է կարատեի ֆեդերացիայի մարզիկ Մկրտիչ Ղազարյանը Բեռնատարն ընկել է Որոտան գետը. վարորդը` Իրանի 50–ամյա քաղաքացին, մահացել է. ՆԳՆ