Ամենամեծ ցանկության դեպքում էլ Կարեն Կարապետյանը չի կարող քանդել վաշխառուական համակարգը

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ 17 Նոյեմբեր, 2016 18:05

Past.am-ի հյուրն է մշակութաբան Վարդան Ջալոյանը:

– Պարոն Ջալոյան, ինչ կատարվում է այսօր երկրում, Ձեզ հույս ներշնչո՞ւմ է, որ կառողջանա մեր պետական համակարգը:

– Այն, ինչ փորձում է անել կառավարությունը, ենթարկվում է լուրջ քննադատության իր մակերեսային բնույթի պատճառով: Եվ եղած միջոցառումներն ու նախաձեռնություններն ավելի հաճախ վրդովմունք են առաջացնում, քան ընդունվում են:

Օրինակ, ես չեմ կարծում, որ մեր երկրում կարող են լինել լուրջ փոփոխություններ` հենվելով հենց Տիգրան Ջրբաշյանի վերլուծությունների վրա, ով Հայաստանի լավագույն ինտելեկտուալներից է, նաև փայլուն տնտեսագետ է: Ես շատ ճիշտ եմ գնահատում նրա վերլուծությունը Կարեն Կարապետյանի քաղաքականության մասին: Եզրակացությունն արվում է` ելնելով Հայաստանի տնտեսական–ֆինանսական առկա վիճակից:

Բանն այն է, որ մեր երկրի տնտեսական և ֆինանսական խաղացողները չեն փոխելու իրենց վարքի կանոնները: Իսկ այդ կանոններն ամփոփված են ստեղծված վաշխառուական համակարգի մեջ: Հիշո՞ւմ եք, թե 1995 թվականին ինչ իրավիճակ էր երկրում. բոլորը վաշխառությամբ էին զբաղվում. տոկոսով փող էին տալիս իրար, փող էին վերցնում: Այսօր ևս իրավիճակն այդպիսին է. արտադրություն չկա երկրում, միայն վարկեր ենք վերցնում ու տոկոսով փող ենք տալիս–փող ենք առնում: Մեկ արտահայտությամբ մեր ունեցածը հետևյալն է` զրոյական տնտեսություն ու վարկային–բուրգային համակարգ:

Իսկ այս համակարգը քանդելու համար հարկավոր են խիստ ռադիկալ քայլեր: Եվ քանի որ իշխանության մեջ գտնվողները ոչ թե քաղաքական գործիչներ են, այլ հենց վաշխառուներ, որոնց եկամուտը գալիս է վաշխառությունից, ոչ մի մտադրություն էլ չեն ունենա փոխվելու:

– Իսկ նրանք վաշխառու են միայն իրենց գործունեությա՞մբ, թե վաշխառու են նաև հոգեբանորեն:

– Վաշխառությունը ընդհանրապես կապված է ոչ արտադրական գործունեության հետ: Արտադրական գործունեությունը պահանջում է տաղանդ: Քանի որ մեր քաղաքական ղեկավարությունն անտաղանդ է, միայն տոկոսով փող են տալիս: Եթե նրանց գլխում ինչ–որ իդեաներ լինեն, այլ հարց է: Բայց վաշխառուն ընդհանրապես իդեա չունի, եթե նայենք փիլիսոփայական տեսակետից:

– Իսկ նոր վարչապետն ու կառավարությունն ինչ–որ բաներ են փորձում անել, դա հուսադրող չէ՞:

– Ես նորից հղում անեմ Տիգրան Ջրբաշյանին: Բանն այն է, թե արդյո՞ք Կարեն Կարապետյանը գալիս է արտադրական ոլորտից: Բոլորս էլ գիտենք, որ Գազպրոմի գործունեությունը հիմնականում եղել է վաշխառուական: Եվ շատ շատերը թերագնահատում են Կարեն Կարապետյանին թեկուզ հենց այս պատճառով:

Ես կարծում եմ, որ խնդիրը ոչ թե Կարեն Կարապետյանի մեջ է, այլ քաղաքական գործիչների: Եթե քաղաքական գործիչները վաշխառուներ են և ոչ արտադրության մարդիկ, կցանկանան մնալ իշխանության մեջ նաև ընտրություններից հետո: Դրա համար էլ չկա փոփոխությունների հնարավորություն:

2007 թվականին վաշխառուներին կամ այսպես ասեմ` վարկեր տվողներին փրկեցին Կենտրոնական բանկի ռեզերվների հաշվին, ավտոմեքենաների ապահովագրության հաշվին, կուտակային կենսաթոշակային հիմնադրամ ստեղծելու հաշվին: Իսկ հիմա` այսօ՞ր ինչ պետք է հնարեն, որպեսզի փրկեն նրանց: Կա և հակադարձ հարցը` իսկ մի՞թե պետք է փրկել: Օրինակ, Իսպանիայում, երբ տեսան, որ վաշխառուական համակարգը ժողովրդին ուտում է, պարզապես փոխեցին այն: Մեր երկրում էլ է նույնը` վաշխառուական համակարգը ստիպում է մարդկանց զանգվածաբար արտագաղթել, բռնել օտար երկրների ճանապարհը:

– Նշանակում է բարեփոխումների վերաբերյալ այս խոսակցությունները խաբկա՞նք են իրականում:

– Որ իրենք միլիարդներ ունեն, այդ միլիարդներն իրենց համար խաբկանք չեն: Բանն այն է, որ մենք քաղաքական համակարգի վրա ճնշման շատ քիչ գործիքներ ունենք: Դրանք նվազագույնի են հասնում: Եթե գործիքները չկան, կամ այդքան քիչ են, ապա Կարեն Կարապետյանը ևս ամենամեծ ցանկության դեպքում չի կարող փոխել համակարգը:

– Ի՞նչ ճանապարհ է մնում. ճանապարհը հեղափոխությո՞ւնն է:

– Իհարկե, ոչ: Որովհետև հեղափոխությունը վրդովմունք է, ոչ թե հարցի լուծում:

– Իսկ լուծո՞ւմը որն է:

– Լուծումը պետք է լինի քաղաքական: Իսկ քաղաքական փոփոխությունը լինում է այն դեպքում, եթե ունես ճնշման քաղաքական լծակներ: Ինչպես ասացի, հիմա Հայաստանում այդ լծակները քիչ են: Այդ է պատճառը, որ մարդիկ տեռոր են անում: Իսկ դա հուսահատության արտահայտություն է ընդամենը, որը ոչ մի արդյունք չի տալիս: Մենք արդեն դա տեսել ենք:

Չգիտեմ հիմա: Եթե ես հանճար լինեի, գուցե կհնարեի քաղաքական ճնշման նման լծակներ: Իսկ հեղափոխությունը միշտ էլ տեռորիզմ է. այստեղ երկու կարծիք լինել չի կարող: Խնդիրն էլ հենց այդ է, թե ինչ հնարել, ինչպես հնարել որպեսզի կառավարող վաշխառուների ու ֆինանսիստների վրա ինչ–որ ձևով բանեցվի քաղաքական ճնշում: Կարող եմ պարզապես առաջարկել իսպանական տարբերակը, երբ մարդիկ ուղղակի ասացին` մենք ձեր վարկերը չենք վերադարձնի: