Աբաշիձեի արձագանքը կոշտ չէր՝ Հայաստանը շտապեց. «Փաստ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ 15 Հուլիս, 2017 9:14

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Մեր հյուրն է Վրաստանի հարցերով փորձագետ Ալիկ Էրոյանցը:

– Մի քանի օր առաջ Պրահայում ավարտվեցին ռուս–վրացական բանակցությունները: Կողմերը պայմանավորվել են 2011 թ. Տրանսպորտային միջանցքների մասին համաձայնագրի շուրջ: Նախ, ի՞նչ է ենթադրում այդ համաձայնագիրը և կոնկրետ ի՞նչ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել:

– Ռուսաստանի՝ Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանն անդամակցելուն համաձայնություն տալու դիմաց Վրաստանը պահանջել էր, որպեսզի Ռուսաստանն ու Վրաստանը շվեյցարական կողմի հետ համատեղ համաձայնագիր կնքեն՝ Հարավային Օսիայի ու Աբխազիայի տարածքով բեռնափոխադրումներ իրականացնելու վերաբերյալ: Արդեն 6 տարի է՝ այդ բանակցությունները ձգձգվում են: Այս անգամ Աբաշիձեն հայտնել է, որ շվեյցարական ընկերության հետ միասին ռուսական կողմը պատրաստվում է պրակտիկ գործընթացի փուլ տեղափոխել երկու կողմերի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունները: Դրանից հետո միայն հնարավոր կլինի խոսել եռակողմ համաձայնությունների մասին:

Իմիջիայլոց, Աբաշիձեի այս հայտարարությունից հետո հայկական լրատվամիջոցները տեղեկություն տարածեցին, թե կարճ ժամանակ հետո Հայաստանը նույնպես օգտվելու է ստեղծված հնարավորությունից: Սակայն իրականում այդ պայմանագիրը նախատեսում է երկկողմ համագործակցություն, կոնկրետ այս դեպքում՝ Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև: Նախատեսված չէ, որ բեռնափոխադրումներն իրականացվեն նաև տրանզիտային ձևաչափով, այսինքն, այդ բեռները Վրաստանի տարածքից տեղափոխվեն, դիցուք, Հայաստան: Այլ հարց է, որ երբ հետագայում այս երկու կողմերը համաձայնության գան և կյանքի կոչվի 2011–ի ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, այն է՝ բեռնափոխադրումների մոնիտորինգ և վերահսկում, որի պրակտիկ գործընթացը պետք է իրականացնի հենց շվեյցարական կողմը, ապա դրանից հետո միայն կարող է հնարավորություն ստեղծվել տրանզիտային ձևաչափի ներդրման և դրան Հայաստանի հնարավոր մասնակցության համար: Այսօրվա դրությամբ նման հարց չի քննարկվում: Քննարկվում է միայն Ռուսաստանի ու Վրաստանի միջև առևտրային բեռնափոխադրումներ իրականացնելու հարցը:

– Իսկ կա՞ խոսք աբխազական երկաթուղու վերաբացման մասին:

– Ոչ, աբխազական երկաթուղու մասին խոսք ընդհանրապես չկա: Խոսքը միայն ցամաքային, այսինքն՝ ավտոտրանսպորտային բեռնափոխադրումների մասին է: Վրացական կողմը բազմիցս հայտարարել է, որ աբխազական երկաթուղու բացման հարց չի քննարկվել: Թեև 2013–ին հունվարին, երբ նախկին վարչապետ Բիձինա Իվանաշվիլին գտնվում էր Երևանում, հայտարարեց, որ աբխազական երկաթուղին պետք է վերաբացվի: Դրանից հետո նման հայտարարություններ մի քանի անգամ էլի հնչեցին: Բայց հետագայում խոսակցությունները դադարեցին: Այսօր պաշտոնական Թբիլիսին հայտարարում է, որ նման գործընթաց չկա, նման բանակցություններ, քննարկումներ չկան:

– Իսկ Աբաշիձեի բավականին կոշտ պատասխանը ՀՀ տրանսպորտի նախարարին ինչո՞վ էր պայմանավորված:

– Աբաշիձեն բավականին փորձառու և հմուտ դիվանագետ է: Ինչ վերաբերում է նրա պատասխանին, ես որևէ կոշտություն չեմ նկատել: Եթե նայենք վրացական սկզբնաղբյուրները, ապա նա ուղղակի նշել է, որ այս փուլում նման հարց չի քննարկվում: Բայց դա չի նշանակում, որ հետագայում դրա հնարավորությունը չի կարող լինել: Դեռ պետք է հաղթահարվի այս փուլը, երբ երկու կողմերի միջև կմեկնարկի բեռնափոխադրումների գործընթացը: Դրանից հետո արդեն կարող է քննարկվել տրանզիտային մասը:

– Այսինքն, հայկական կողմը պարզապես շտապեց արձագանքել:

– Ռուսական ու վրացական կողմը փուլ առ փուլ գնում են հարցի կարգավորմանը: Ուղղակի մենք պետք է հասկանանք նաև, որ ռուս–վրացական հարաբերություններն այն մակարդակի չեն ու այնպիսին չեն, որ կարողանանք վստահորեն որևէ բան պնդել: Ինչ–որ մի փուլում կարող է առաջանալ այնպիսի լարվածություն, որ բոլոր գործընթացներն ընդհանրապես դադարեն: Ու տարիներ պետք լինեն դրանք վերականգնելու համար:

– Աբաշիձե–Կարասին բանակցությունների արդյունքում ձեռք բերված այս վերջին պայմանավորվածությունները կարծես թե նաև բացասական արձագանքներ են առաջացրել վրացական կողմում:

– Բացասականը կապված է քաղաքական մասի հետ՝ պայմանավորված Հարավային Օսիայի ու Աբխազիայի մասնակցությամբ: Իսկ որ սահմանները պետք է բացվեն, ճանապարհները գործեն ու բեռնափոխադրումներ իրականացվեն, իհարկե, ոչ մեկին էլ վնաս չէ:

– Իսկ կարելի՞ է այդ պայմանավորվածությունները համարել վերջնական:

– Վերջնական համարել չեմ կարող: Կարող եմ դատել պաշտոնական հայտարարություններից: Ի դեպ, վրացական կողմը մեկ քայլ առաջ է ասում կամ հայտարարում: Բայց, ամեն դեպքում, եթե նայենք վերջին շրջանի զարգացումները, այո, գործընթացները տանում են դրան: