Երևան, 25.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Սո­ցի­ա­լա­կան ճգնա­ժա­մը խո­րա­նա­լու է, հե­տև­անք­ներն ան­կան­խա­տե­սե­լի են. ին­չի՞ վրա է հույս դրել կա­ռա­վա­րու­թյու­նը»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

Տնտեսագետ Էդուարդ Պետրոսյանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք արտակարգ դրությունը կարանտինային ռեժիմով փոխարինելու տնտեսական հնարավոր հետևանքներին, հունվար-հուլիսին գրանցված մակրոտնտեսական ցուցանիշներին, խոսել նաև բյուջեի եկամուտների մասին: Անորոշություններով լի ներդրումային դաշտն ու բացասական միտումները Տնտեսագետը կարանտինի ռեժիմի առումով մի բացասական գործոն է առանձնացնում. «Մենք աշխարհում COVID-19-ի տարածման ցուցանիշներով արդեն բավականին մեծ բացասական համբավ ենք ձեռք բերել, ու եթե այդ իրողությանը գումարվի կարանտին տերմինը, կվանի տուրիստական հոսքերին, թեպետ ապագայում առանձնապես նման հոսքեր չէին էլ սպասվում:

Ինչ վերաբերում է ներդրումներին, ապա այստեղ այլ խնդիր կա. եթե անգամ կորոնավիրուսային իրավիճակը հաղթահարվի, ներդրումների մասով էական դրական դինամիկա չենք գրանցի: Մեր ներդրումային դաշտն է խնդիրը, որը լի է անորոշություններով, որոնք լուրջ բացասական հետևանք են թողնում: Որքան հնարավոր է՝ կառավարությունը բարդացրել է ներդրումային միջավայրը, ներդրումներ ներգրավելու ռազմավարություն ևս չկա: Իրավական դաշտը ևս հստակ չէ: Հաշվի առնենք վերջին շրջանում ընդունված մի շարք օրենքները, որոնք իրավական որոշակիության հետ կապված խնդիր ունեն»: Է. Պետրոսյանի խոսքով, վերոնշյալ տեսանկյունից կարևոր գործոն են նաև տնտեսական բացասական միտումները:

«Դրանք ավելի արագ են բացասական ուղղությամբ գնում, քան կանխատեսվում էր կառավարության կողմից: Որքան էլ կառավարության ներկայացուցիչները հայտարարեն հակաճգնաժամային փաթեթների արդյունավետության մասին, իրականում միտումները բացասական են, որոնք առաջիկայում պահպանվելու են՝ անկախ աշխարհում տիրող իրավիճակից: Մյուս գործոնն աշխարհում տեղի ունեցող տնտեսական գործընթացներն են, որոնք ազդում են նաև մեր տնտեսության վրա: Եթե մեր երկիրը շարունակի գտնվել համաճարակային բարդ իրավիճակում ու երկրում կարանտին հայտարարվի, մյուս երկրները կշարունակեն մեր քաղաքացիների նկատմամբ ավելի խիստ սահմանափակումներ կիրառել:

Դա իր հերթին կսահմանափակի այլ երկրներում գումար վաստակելու, տնտեսական արդյունք ստեղծելու հնարավորությունը, ինչի հետևանքով երկրում կշարունակեն տրանսֆերտներ չմտնել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց տնտեսագետը: Անկումները մեծ են, պնդումները՝ մանիպուլ յատիվ Անդրադառնալով հունվար-հուլիս ամիսների ցուցանիշներին ու այդ համատեքստում դիտարկելով մասնավորապես կառավարության ղեկավարի այն պնդումը, թե երկրում սոցիալական ճգնաժամ չկա, մեր զրուցակիցը նախ շեշտեց. «Դասական առումով մենք փաստացի ճգնաժամում ենք: Եթե ցանկացած միջին վիճակագրական քաղաքացու հարցնենք՝ ի՞նչ վիճակ է իր մոտ, միանշանակ կասի՝ ճգնաժամային: Կասի՝ եկամուտը նվազել է, ծախսերը չի հասցնում կատարել և դրանք կրճատել է:

Հասկանալու համար, թե ինչու են այդպես հպարտորեն պնդում ճգնաժամի բացակայության մասին, բացենք վերջին մի քանի ցուցանիշները՝ մինչ այդ ամրագրելով հետևյալը. ելնելով մեր տնտեսության առանձնահատկությունից, երբ տնտեսական իրական հատվածը տուժում է, այդ հագնամանքը մակրոտնտեսական ցուցանիշների վրա սահմանափակ անդրադարձ է ունենում: Այսինքն, մակրոտնտեսական ցուցանիշներն իրական պատկերը չեն արտացոլում: Հիմա փորձենք բացել, օրինակ՝ արտահանման ծավալի ցուցանիշը, որը պաշտոնական վիճակագրությամբ հունվարհուլիս ամիսներին նվազել է ընդամենը 6,4 տոկոսով: Առաջին հայացքից կատաստրոֆիկ ցուցանիշ չէ, բայց եկեք հասկանանք, թե իրականում արտահանման ծավալի «մեղմ անկումն» ինչի հետ է կապված:

Ըստ էության, արտահանման անկման տեմպերը կարողացել ենք զսպել մեր ընդերքն անխնա շահագործելու հաշվին: Իսկ եթե դիտարկենք արտահանման այլ ցուցանիշները, կտեսնենք, որ անգամներով ավելի անկում ենք ունեցել: Ստացվում է՝ պարզապես ընդերքը թալանել ենք, որ կարողանանք զսպել արտահանման անկումը»: Նա բերեց նաև առևտրաշրջանառության օրինակը՝ շեշտելով, որ նախորդ տարվա համեմատ այստեղ անկումը 11 տոկոս է, ինչն առաջին հայացքից կրկին կատաստրոֆիկ չէ: «Բայց եթե դիտարկենք մանրածախ շուկան, կտեսնենք, թե ինչ մեծ անկումներ կան: Եթե ուսումնասիրենք մանրածախ խանութների ցանցերը, որտեղից քաղաքացիները առաջին անրաժեշտության ապրանքներ ու սնունդ են գնում, կտեսնենք, որ ամեն ամիս առևտրի՝ անգամով ավելի անկում ենք ունեցել:

Բողոքի ակցիա իրականացնող հագուստ ներմուծողները իրականում նկարագրում էին պատկերը, ինչը կա նաև պարենի խանութներում: Մարդկանց գնողունակությունն առնվազն երեք անգամ ընկել է: Եթե ուսումնասիրենք, կտեսնենք, որ լուրջ անկում ունենք, ինչը վկայում է սոցիալական ճգնաժամի մասին:Մարդիկ իրենց առաջին անհրաժեշտության կարիքները չեն կարողանում հոգալ: Հիմա սա ճգնաժա՞մ է, թե՞ ոչ: Եթե նայում ենք ցուցանիշին, այն, այո, ոչ թե ճգնաժամային է, այլ բացասական: Բայց երբ դիտարկում ենք առևտրաշրջանառության կառուցվածքը, ակնհայտ է դառնում, որ երկրում սոցիալական վիճակը կտրուկ վատացել է: Այսօր հարյուրհազարավոր քաղաքացիներ անգործ են մնացել, 6-7 ամիս է՝ եկամուտ չունեն, աջակցություն ևս չկա, ի՞նչ պետք է լիներ հետևանքը:

Կառավարությունը նաև պնդում է, թե այսքան աշխատատեղ է վերականգնել, բայց չի խոսում օրավարձով աշխատողների, ինչպես նաև արտագնա աշխատողների մասին, որոնց մեծ մասն այս պահի դրությամբ Հայաստանում է ու եկամտի ոչ մի աղբյուր չունի: Եթե հաշվենք, ապա գործազուրկների թիվը կգերազանցի հարյուրհազարները: Սա փաստ է, իսկ այն պնդումները, թե գործազրկությունը քիչ է պակասել, մանուպուլ յատիվ են»,-ասաց նա:Խոսելով բյուջեի հարկային եկամուտների մասին՝ Է. Պետրոսյանը շեշտեց. «Հարկային մուտքերի նվազման ծավալներն այդքան մտահոգիչ չեն, որքան մտահոգիչ է դինամիկան: Օրինակ՝ ապրիլին հարկային մուտքերը նվազել են 9 տոկոսով, մայիսին՝ արդեն 20, հունիսին՝ 32:

Ու բացասական դինամիկան գնալով ավելանում է, ինչն իր պատճառներն ունի: Մինչ այս տարբեր փորձագետներ բազմիցս բարձրաձայնում էին այն մասին, որ բիզնեսի վիճակը գնալով ավելի է վատանալու, և կառավարությունը որևէ բան պետք է ձեռնարկի, հակառակ դեպքում բիզնեսները կկորցնենք կամ դրանք կսկսեն կրճատվել, սնանկանալ, փակվել և այլն: Այսօր արդեն այս իրավիճակն իրողություն է, ինչն ակնհայտ է դառնում հենց հարկային մուտքերից: Ցավալի է, որ այդ բացասական միտումը շարունակվելու է և ավելի է խորանալու: Եթե բիզնեսները մի քանի ամիս գոյատևելու ինչոր ռեսուրսներ ունեին, հիմա արդեն ուժերը սպառվում են: Աստված մի արասցե, եթե կորոնավիրուսի երկրորդ ալիք լինի, հետևանքներն արդեն կատաստրոֆիկ կլինեն»: Էդուարդ Պետրոսյանը հավելեց՝ պատահական չէ նաև այն, որ արդեն բանկերի խնդրի մասին է բարձրաձայնվում:

«ԿԲ նախագահն ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց, որ բանկային համակարգ մուտք չի արվել մոտ 100 մլրդ դրամ: Եվ եթե այս պարագայում վարկային արձակուրդներ ենք պահանջում, ապա դա հիմա տեխնիկապես ուղղակի անհնար է ապահովել: Դա կարելի էր ապահովել ապրիլին, մարտին, բայց այսօր բանկային համակարգն էլ է ուժասպառ լինում, ռեսուրսները մարում են ու գնալով, մեծ հաշվով, մեր վիճակն ավելի է բարդանում: Հաշվի առնենք նաև այն, որ պահուստային ֆոնդն ամբողջությամբ ծանրաբեռնված է, ինչպես հայտարարեց ֆինանսների նախարարը: Բացի այդ, պետական պարտքը մոտակա ժամանակներում կհատի 8 մլրդի շեմը և ՀՆԱ-պետական պարտք հարաբերակցությունում կգերազանցի 60 տոկոսը:

Ու եթե պետական պարտքը գերազանցում է ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը, կառավարման ռիսկերը կտրուկ բարձրանում են: Այս դեպքում նոր միջոցներ ներգրավելն էլ է խնդիր լինելու: Ընդհանուր առմամբ, կառավարության հակաճգնաժամային անարդյունք, չկշռադատված ծրագրերը, ռեսուրսի անիմաստ վատնումը, սահմանափակ սոցիալական ծրագրերն իրենց հետևանքն արդեն թողել են՝ մեր տնտեսությունը հետզհետե կորցնում է իր մրցունակությունը:

Հետևանքները, մեծ հաշվով, անկանխատեսելի են: Ինչի՞ վրա է հույս դրել կառավարությունը, եթե ոչինչ չի ձեռնարկվում՝ հետևանքն ինչպիսի՞ն պետք է լինի: Սոցիալական ճգնաժամը խորանալու է: Եվ խոսել այն մասին, թե սոցիալական ճգնաժամ չկա, մեղմ ասած, անլուրջ է: Անգամ այն երկրներում, որտեղ բարեհաջող հաղթահարում են COVID-19-ն ու դրա տնտեսական հետևանքները, չեն համարձակվում հայտարարել, թե ճգնաժամ չկա»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը:

«Ռոբերտ Աբաջյանի նման տղերք ենք տվել, ինչպե՞ս կարող եմ չծառայել»․ Արմեն Մինասյան94 տարեկանում մահացել է ԱՄՆ նախագահի նախկին թեկնածուն«Հըզբոլլահի» զինյալներն օրվա սկզբից ավելի քան 100 հրթիռ են արձակել Իսրայելի ուղղությամբՄենք կհասնենք կայունության․ Տիկնիզյանը՝ Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականի մասինԹբիլիսիում կարմիր ներկ են լցրել Չեխոսլովակիայում 1989 թվականի թավշյա հեղափոխությանը նվիրված պաստառների վրաՁյուն կտեղա. եղանակը նոյեմբերի 25-ից 29-ըԻ՞նչ գույներով զարդարել տոնածառը 2025 թվականին՝ Օձի տարումՈւկրաինական ԶՈւ-ն ԱԹՍ-ով հարվածել է ԴԺՀ-ի Սեմիգորյե գյուղին․ 22-ամյա խաղաղ բնակիչ է զոհվելԻրանը Ժնևում ծրագրում է միջուկային համաձայնագրի շուրջ բանակցություններ․ Kyodo«Բերթ» փոթորկի առաջացրած ջրհեղեղների հետևանքով Ուելսում երեք մարդ է զոհվել1 մլրդ դրամ կհատկացվի Երևանի ու մարզերի թատրոնների, համերգային դահլիճների համար գույք, տեխնիկա գնելու նպատակովՋուր չի լինի նոյեմբերի՝ 25, 26 և 27-ին տասնյակ հասցեներումԴեսպանը ասել է, թե ինչպես է Թուրքիան օգնել ՈւկրաինայինՆոյեմբերի 25-ին լույս չի լինելու մի շարք հասցեներումՀարավային Կորեայի կողմից Ուկրաինային զենք մատակարարելը կկործանի Սեուլի և Մոսկվայի հարաբերությունները․ Ռուսաստանի ԱԳՆԳեներալ Նորատ Տեր Գրիգորյանի հետ քննարկեցինք Մոսկվայում տեղի ունենալիք Ռուսաստան-Հայաստան հասարակական 2-րդ ֆորումի գործունեության մասին հարցեր. Մհեր ԱվետիսյանԷրդողանն ու Պուտինը հեռախոսազրույց են ունեցելԲա գայիք, մի ելույթ էլ դուք ունենայիք, մենակ խոսելով հո չի. Հասմիկ ՀակոբյանՎեհափառի օրհնությամբ Մայր Տաճարում քահանայական ձեռնադրության արժանացան վեց սարկավագներՇատ բան ունեմ պատմելու. Հենրիխ Մխիթարյանը գիրք է գրում«Նիվա»-ով երիտասարդները չեն կարողացել փախչել. ավտոմեքենայում և դրսում հայտնաբերվել է խոշոր չափի թմրամիջոցներՎարորդը վարորդական վկայական չի ունեցել, ավտոմեքենան էլ երեկ է գնել. ավտովթար՝ Արարատում. կան վիրավորներՀեծանիվը կամ մոպեդն առանց սաղավարտի կամ չկոճկված սաղավարտով վարելը կտուգանվի․ մի շարք նոր փոփոխություններ՝ նոյեմբերի 24-իցԻսրայելական հարվածների հետևանքով Գազայում զոհերի թիվը գերազանցել է 44,2 հազարըՍարատովի մարզում անհայտ անձը կրակ է բացել մարդկանց վրա Ռուսաստանի դաշնակից համարվող Հայաստանում երբ, դու խոսում ես Ռուսաստանի դեմ, վարկաբեկում ես հայ-ռուսական հարաբերությունները. Մհեր ԱվետիսյանՖրանսիայում Բրոնի համայնքապետարանի մոտ բացվել է Մեղրի քաղաքի պուրակըՈվ կկարողանա վերահսկել Կենտրոնական Ասիան, նա կտիրապետի ողջ աշխարհին. Ստեփան Դանիելյան«Օրեշնիկ» հրթիռի արձակումը ժամանակին և արդյունավետ պատասխան էր. Պեսկով Վրաստանի խորհրդարանում նոյեմբերի 25-ին անվտանգության դեղին մակարդակ է գործելուԵրևան-Մոսկվա տոմսերի գները կտրուկ նվազել են. ի՞նչ արժե այս պահին Արմավիրի մարզի Ջրարբի գյուղում այրվել է վագոն-տնակ ՌԴ-ն իրեն իրավունք է վերապահում կիրառել միջուկային զենք՝ ի պատասխան իր և իր դաշնակիցների դեմ միջուկային զենքի կիրառման Ողբերգական դեպք՝ Երևանում հայտնի գազալցակայաններից մեկում. 33-ամյա տղամարդը հիվանդանոցի ճանապարհին մահացել է3,7 բալ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել ՌԴ-ում Կանադայում արձանագրվել է կապիկի ծաղիկով վարակման առաջին դեպքը Սյունիքի մարզի պատվիրակությունն աշխատանքային այցն ավարտեց Բրոն քաղաքումՄահաբեր հրաձգություն Կիևի հյուրանոցներից մեկում. մեկ մարդ զոհվել է, երկուսը՝ վիրավորվել. կրակողը ձերբակալվել էԴավիթ Խուդաթյանը ընտրվել է ՔՊ Արմավիրի տարածքային կազմակերպության խորհրդի նախագահՍպասվում են տեղումներ, լեռնային շրջաններում` ձյան տեսքով. եղանակը կցրտի Ո՞ր օրերն են դեկտեմբերին համարվելու ոչ աշխատանքային Վթարային ջրանջատում Երևանում և Կոտայքի մարզում նոյեմբերի 25/26-ին 18+ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ․ Ծեծկռտուք, կրակոցներ՝ Երևանում․ ծայրահեղ ծանր վիճակում քաղաքացի կա Լվովյան փողոցում BMW-ի դուռը փակվել է, մեկ տարեկան երեխան մնացել է ներսում Խոշոր ավտովթար՝ Արագածոտնի մարզում. կա վիրավոր Ոստիկանության պաշտոնյայի մահվան նախնական վարկածը հանկարծամահությունն է. մանրամասներ ՀՀ ՊՆ-ն հաղորդագրություն է տարածելԵրկու տարեկան աղջիկը լուրջ այրվածքներ է ստացել ինքնաթորիչին դիպչելու հետևանքով, ապա հոսպիտալացվել ծանր վիճակում. ՌԴ Երևանում բախվել են թիվ 36 երթուղու ավտոբուսն ու բեռնատարըՇատ բան ունեմ պատմելու. Հենրիխ Մխիթարյանը գիրք է գրում