Երբ ձախողում ես արտաքին քաղաքականությունը․«Փաստ»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Արցախյան պատերազմում կրած ծանրագույն պարտության, տարածքային, մարդկային և նյութական կորուստների հարցը դեռևս երկար ժամանակ առանձին քննարկման և վերլուծության առարկա կմնա ինչպես հանրության շրջանում, այնպես էլ փորձագիտական մակարդակով։ Մեզ համար կարևոր է նաև արձանագրումներ անել աշխարհաքաղաքական տեղաշարժերի մասով, թե ինչ ռիսկեր են ի հայտ գալիս մեզ համար և իրավիճակից բխող ինչ քայլեր է անհրաժեշտ ձեռնարկել։
Նկատի ունենանք, որ այս պատերազմում Թուրքիան ոչ միայն անվերապահ աջակցություն էր ցուցաբերում ադրբեջանական կողմին, այլև անմիջականորեն մասնակցում էր ռազմական գործողություններին ահաբեկիչների, զինվորականների և սպառազինության տեսքով։ Եվ չնայած Թուրքիային չհաջողվեց մասնակցություն ունենալ հրադադարի մասին եռակողմ հայտարարության ստորագրմանը, սակայն Անկարան կարողացավ ամրագրել իր ներկայությունը հակամարտության գոտում։ Նոյեմբերի 17-ին Թուրքիայի խորհրդարանը հավանություն տվեց Ադրբեջան զորք ուղարկելու մասին նախագահ Էրդողանի որոշմանը։
Ճիշտ է՝ Թուրքիան խաղաղապահ առաքելություն չի իրականացնելու հակամարտության գոտում, բայց թուրքական զինվորականներն Ադրբեջանում ծառայություն են կատարելու Ռուսաստանի հետ համատեղ ստեղծվելիք՝ հրադադարի մշտադիտարկման կենտրոնում: Այնուամենայնիվ, Անկարայի մտադրությունները սրանով չեն ավարտվում, թուրքական կողմը ցանկություն ունի կարճ ժամանակ անց մշտական կտրվածքով մեծ ներկայություն ունենալ Ադրբեջանում ռազմական բազա ունենալու տեսքով և մշտադիտարկման կենտրոնը դրա ճանապարհին առաջին քայլն է։
Փաստացի Թուրքիայի դիրքերը գնալով ամրապնդվում են Հարավային Կովկասում, որը հայկական կողմի համար լուրջ ռիսկեր է առաջացնում։ Իսկ ինչպե՞ս ստացվեց, որ թուրքական կողմը ահաբեկիչներին Ադրբեջան արտահանելու և տարածաշրջանն ապակայունացնելու համար ոչ միայն պատժամիջոցների և ճնշումների չենթարկվեց, այլև կարողացավ հասնել իր հիմնական նպատակներին։ Իհարկե, մենք այս հարցում կարող ենք մեղադրել միջազգային հանրությանը, որ բավարար ջանքեր չի գործադրել Թուրքիային զսպելու ուղղությամբ, սակայն հայկական կողմը ևս ունի իր լուրջ թերացումները, որոնք կապված են արտաքին քաղաքականության հետ։ Խնդիրն այն է, որ գործող իշխանություններն այդպես էլ ժամանակին չկարողացան քայլերի այնպիսի կոմբինացիա կիրառել, որը թույլ կտար չեզոքացնել Թուրքիայից եկող հիմնական սպառնալիքները։
Իսկ այդ քայլերի մեջ առաջին հերթին պետք է մտնեին ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների ընդլայնումը և խորացումը։ Կասկած չկա այն հարցում, որ Ռուսաստանը մեծ դերակատարություն կարող է ունենալ թուրքական ագրեսիվ նկրտումները տարածաշրջանում չեզոքացնելու ուղղությամբ։ Սակայն Փաշինյանի իշխանության ժամանակաշրջանում հայ-ռուսական հարաբերությունները շարունակում են աչքի ընկնել իրենց իներտությամբ և անորոշությամբ, ինչի դառը պտուղները մենք այսօր քաղում ենք։ Եվ պատահական չէ, որ արդեն վերլուծություններ են արվում, թե այս իշխանությունների մնալու պարագայում հայ-ռուսական փոխգործակցությունը ոչ միայն չի զարգանա, այլև երկրում կաճեն հակառուսական տրամադրությունները։ Թուրքիայից եկող սպառնալիքները և մեր երկրի առջև ծառացած արտաքին քաղաքական խնդիրները ակտիվ աշխատանք էին նախատեսում նաև աշխարհաքաղաքական մյուս դերակատարների՝ մասնավորապես ԱՄՆ-ի, ԵՄ-ի երկրների և Չինաստանի հետ։
Բայց մեր իշխանություններին այդպես էլ հենց սկզբից չհաջողվեց սերտ փոխգործակցության համապատասխան օրակարգ ձևավորել այս պետությունների հետ և նրանց ցույց տալ թուրքական քաղաքականության վտանգավորության մակարդակը տարածաշրջանում և դրանից դուրս ապակայունացում ստեղծելու տեսանկյունից։ Հատկապես ուշադրության է արժանի հակամարտության գոտում տեղի ունեցող իրադարձությունների հետ կապված Չինաստանի կրավորական կեցվածքը, քանի որ Չինաստանի Սինցզյան ինքնավար մարզում ապրող թյուրքական ծագում ունեցող ույղուրական համայնքի և պանթուրքական ծրագրերի պատճառով թուրք-չինական հարաբերությունները ավանդաբար լարված բնույթ են կրում։ Եվ այս հանգամանքը Փաշինյանի գլխավորած իշխանությունը չկարողացավ օգտագործել։
Ինչպես տեսնում ենք, արտաքին քաղաքական նմանատիպ հարցերի վրա կենտրոնանալու փոխարեն, մեր իշխանությունները ամենօրյա ռեժիմով զբաղված են էժանագին շոուներով և հանրության առանձին հատվածներին միմյանց դեմ լարելով։ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության ձախողման մասին է վկայում նաև արտգործնախարար Մնացականյանի հրաժարականը, թեպետ հանուն արդարության պետք է ասենք, որ այս դեպքում գործ ունենք պրիմիտիվագույն քայլի հետ՝ «քավության նոխազ» նշանակելու առումով: Իսկ ինչ վերաբերում է խորհրդարանական դիվանագիտությանը, ապա այդ մասով ընդհանրապես ասելիք չկա, ինչպես այս երկուսուկես տարիների ընթացքում այն բացարձակ պարապուրդի էր մատնված, այդպես էլ շարունակում է մնալ։
Արտակ Գալստյան
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Հովիկ Աբրահամյանը կապ չունի 5330 հա հողատարածքի վարձակալության հետ
Բեռլինը կործանիչներ է տեղակայում Լեհաստանում՝ ռուսական անօդաչու թռչող սարքերի ներխուժումից հետո
Կարագուլյանի և Թովմասյանի մասնակցությամբ «Անորան» դարձել Է Google-ի որոնման ամենանորաձև ֆիլմը
ՀՀ-ում կարմրուկի տեղական դեպքեր չեն գրանցվել 2024 թվականի սեպտեմբեր ամսից․ ՀՎԿԱԿ
«Առաջարկ Հայաստանին» նախագծի շրջանակներում երիտասարդների համար հայտարարված մրցույթի արդյունքներն ամփոփվել են․ Իվետա Տոնոյան
Արամ Ա Վեհափառ Հայրապետը կմեկնի Կիպրոս
Մրգաշատ գյուղում այրվել է անասնակեր
ԿԳՄՍ նախարարության պաշտոնական կայքում հրապարակված լուրը, ըստ որի՝ Հասմիկ Ավագյանն ընդունել է Յուրի Սաքունցին, սպորտային քաղաքականության անտեղյակության դասական օրինակ է
Դատարան են հանձնվել Զորականում անչափահասին առևանգած մեղադրյալների վերաբերյալ քրեական վարույթի նյութերը
«Ո՞նց կարելի էր ստանալ այսպիսի պլան և չընդգրկել բանակցություններում». ընդդիմությունը վստահ է՝ կարելի էր խուսափել պատերազմից
Արտառոց դեպք՝ Երևանում
Դպրոցներում վիրուսները գլուխ են բարձրացրել․ դասարանում 28 երեխայից 4 հոգի է դասի եկել
ԱրարատԲանկը մասնակցել է WEPs «Կանանց հզորացման սկզբունքները Հայաստանում» համաժողովին
Արմավիրի պարեկները հայտնաբերել են խարդախության մեղադրանքով հետախուզվողի
Յունիբանկի անժամկետ պարտատոմսերը ձեռք բերվեցին գրեթե մեկ օրում
«Զանգեզուրի միջանցքը» ռազմավարական նշանակություն ունի․ Թյուրքական պետությունների կազմակերպության ղեկավար
Սյունիքի կայուն զարգացումը շարունակում է մնալ առաջնահերթություններից․ Վահագն Խաչատուրյանը՝ Սյունիքի մարզպետին
10 հազար դոլար․ Երևանում անօրինական միգրացիա կազմակերպելու դեպք է բացահայտվել
Հայաստանում շրջանառվում են ռինովիրուսի, բոկավիրուսի, ադենովիրուսների, պարագրիպի հարուցիչները, կորոնավիրուսային հիվանդության հարուցիչներ, նաև գրիպի A տեսակի վիրուս. ԱՆ
Ինչի մասին է վկայում ձեռքի քորը
«Եթե ձեր ընտրած մասնագիտությունը թեկուզ աննկատ ծառայի մարդկանց, ձեր գործը կդառնա աղոթք». «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի»-ն փոխում է կրթության որակը
Դիվանագիտական նորմերի խախտում. Ռուսաստանից արձագանքել են Փաշինյանին
Մեսսին չի մասնակցի Ֆինալիսիմային․ արգենտինացին հանդես է եկել հայտարարությամբ
Ժողովրդի կամքը հիմա աննախադեպ կերպով ճնշվում է․ Մենուա Սողոմոնյան
Մեծ մենաշնորհները պետք է ազգայնացվեն, դրանք պատկանում են ժողովրդին․ Հրայր Կամենդատյան 
Եվրոպայի Հայկական Միությունների Ֆորումի Նախագահությունը նախաձեռնել է Հայ Առաքելական Եկեղեցու և Հայաստանում Քրիստոնեության պաշտպանության նախաձեռնող խումբ
42-ամյա կնոջը սպանողին գտել են․ ով է նա. մանրամասներ
Արշակ սրբազանը այս վարչախմբի պատվերով կալանավորված 4-րդ եպիսկոպոսն է. Մենուա Սողոմոնյան
Ադրբեջանը Եվրոպայում խաղաղասեր է ձևանում, բայց հակառակն է անում
Իշխանության` ամեն գնով պահպանումը ուղիղ ճանապարհ է դեպի բռնապետություն․ Հովհաննես Իշխանյան 
Ինչ է սպասվում դեկտեմբերի 10-13-ը. կարևոր
ԶՊՄԿ-ի համար ակնհայտ է, որ հանքարդյունաբերությունը, հակառակ տարածված միֆի, իրականում գիտահեն ճյուղ է. Արմեն Ստեփանյան
Փաշինյանական իշխանությունը նույնիսկ քրգործերն է փնթի կարում
Դեպի ուր է տանում քեզ ճակատագիրը. ընտրիր պատկերը
Սամվել Կարապետյանի ապօրինի կալանքի երկարաձգման դեմ մեր բողոքները վարույթ են ընդունվել. Արամ Վարդևանյան
Կանխել են քաղաքացու ինքնաuպանության փորձը Հաղթանակ կամրջից․ ինչ է հայտնի
Բոլոր քննիչները, դատավորները Աստծո անեծքին ու պատժին են արժանանալու, մղկտալու են ամբողջ կյանքում
Հայաստանի երրորդ գյուղում մարդիկ ոչ մի բանով չեն զբաղվում, իշխանությունն ասում է` Սերժ Սարգսյան, Ռոբերտ Քոչարյան. Նարեկ Կարապետյան (տեսանյութ)
Կենսաթոշակները 50%- ով պետք է բարձրանան. «Հայաքվեն» ստորագրահավաք է նախաձեռնում. ասուլիս
Հորոսկոպի 3 նշան, որոնց կայցելի դժբախտությունը այս տարվա վերջին
Փաշինյանի ձեռամբ ադրբեջանցի հատուկ ջոկատայինները, պատրաստված խմբերը գալու են ու շատ «խաղաղ» տեղավորվելու են Հայաստանում. ադրբեջանագետ
Եվրամիության արևային հզորությունները հինգ տարում կրկնապատկվելու են
Արշակ Սրբազանը կալանավորվեց 2 ամսով
Խաղաղության պատրանք․ Փաշինյանի խոստումներն ու մեր իրականությունը
Քաղբանտարկյալ տերմինը Արշակ սրբազանի նկատմամբ այնքան էլ կիրառելի չէ 
Մոսկվայում տեղի է ունեցել Արևելագիտության ինստիտուտի ուսանողական ինտելեկտուալ մրցույթ
Ռուսներին այլևս թույլ չեն տա մուտք գործել Վրաստան առանց այս փաստաթղթի
Ադրբեջանցիները վնաuել են Արցախում գտնվող 17-րդ դարի Սուրբ Ամենափրկիչ Վանքը
Վաշինգտոնյան հուշագրի իրական գինն ու Հայաստանի համար աճող վտանգները
Փաշինյանի իշխանությունն ուժեղացնում է ճնշումը եկեղեցու վրա
