«Գիտատոնը» գիտության հանրայնացման, դրա կարևորության վերահաստատման ճանապարհներից մեկն է․ «Փաստ»
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Օրերս «Կենսաբանների հաջորդ սերունդ» գիտակրթական ծրագրի շրջանակում անցկացվեց «Գիտատոն» միջոցառումը։ Ծրագիրն իրականացնում էր «Կենսաբանների հայկական միություն» ՀԿ-ն Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ՝ ՄԱԶԾ Կոլբա Լաբի «Ապագան այսօր. Կանանց, երիտասարդների և երեխաների հզորացում հանուն Հայաստանում ժողովրդավարության ամրապնդման» ծրագրի շրջանակում: ՀԿ-ի համահիմնադիր, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Արսեն Գասպարյանը նշում է՝ մեր իրականության մեջ գիտության մասին խոսելիս շեշտադրումները հիմնականում բացասական են այն իմաստով, որ խոսվում է այն մասին, թե ամեն ինչ վատ է, ֆինանսավորում չկա:
«Մենք փորձում ենք հարցին այլ կողմից մոտենալ, մոտիվացնել բարձր դասարանների աշակերտներին և առաջին կուրսի ուսանողներին, որպեսզի նրանք «գնան» դեպի գիտություն, որ բացի այն վատից, որը կա, և դա չենք քննարկում, կան նաև ձեռքբերումներ, մարդիկ, որոնք գերազանց հետազոտություններ են իրականացնում, տանել և ցույց տալ այդ ձեռքբերումները և փորձել ստեղծել կրթություն-գիտություն կապը: Նպատակ ունեինք նաև ցույց տալ նրանց, թե ինչ հետազոտական հնարավորություններ կան Հայաստանում: Առաջին փուլով պատրաստել և ներկայացրել էինք հոլովակներ Հայաստանում գործող ամենատարբեր լաբորատորիաների մասին, պատմել, թե ինչ հետազոտություններ են դրանք իրականացնում, ինչպես են կահավորված: Այնուհետև հայտարարել էինք «Գիտատոնի» մասնակցության հայտերի ընդունում:
Դպրոցականները և ուսանողներն իրենց հայտերում ներկայացրել էին իրենց գիտահետազոտական գաղափարները, որոնց հիման վրա ընտրվել է երեսուն մասնակից՝ Հայաստանի գրեթե բոլոր մարզերից: Մեկ շաբաթվա ընթացքում իրականացվեց բուն միջոցառումը: Օրվա առաջին մասում մասնակիցները լսում էին թեմատիկ դասախոսություններ, որոնք ներկայացնում էին գիտնականները: Մասնակիցները բաժանված էին խմբերի, իսկ գիտնականները նրանց մենթորներն էին: Յուրաքանչյուր խումբ ընտրել էր մի գաղափար կենսաբժշկության, բնապահպանության, կենսատեխնոլոգիաների, մոլեկուլային կենսաբանության, գենային ճարտարագիտության ոլորտներում և ողջ շաբաթվա ընթացքում այն զարգացրել:
«Գիտատոնի» վերջում այն ներկայացրել են պրեզենտացիայի տեսքով: Նրանք սովորել են ինչպես զարգացնել գաղափարը, պրեզենտացիա պատրաստել, դասախոսությունների են մասնակցել, սովորել են, թե ինչպես պետք է դրամաշնորհ գրել, ինչ է գիտական հոդվածը: «Գիտատոնի» ամենակարևոր բաղադրիչներից մեկն այն էր, որ ամեն օր մասնակիցներն այցելել են լաբորատորիաներ և իրենց աչքով տեսել, թե ինչ է տեղի ունենում այնտեղ: Այսինքն՝ «Գիտատոնի» շրջանակներում գիտելիք ենք տվել, զարգացրել ենք հմտություններ և կապ ստեղծել գիտնականների հետ և ցույց տվել, թե ինչպես են գործում գիտական լաբորատորիաները: Ավարտին ընտրվել է երեք հաղթող գաղափար, որոնք նրանք մենթորների հետ պետք է շարունակեն զարգացնել՝ փորձեր իրականացնեն, հետազոտությունները խորացնեն, և սեպտեմբերին արդեն ներկայացնելու են իրենց հետազոտությունների արդյունքները: Այսինքն՝ սկզբից մինչև վերջ մասնակցին տանում ենք գիտական պրոցեսի միջով: Մեր նպատակն այն է, որ «Գիտատոնի» այս մոդելը մասշտաբային դառնա»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Գասպարյանը:
Խոսելով հետաքրքրության և մասնակիցների խանդավառության մասին՝ նա շեշտում է՝ ամեն ինչ ուղղակի ֆանտաստիկ էր: «Ոգևորված էին մենթորները, չկար սերունդների միջև կապի բացակայության խնդիր: Մասնակիցների և մենթորների միջև կապը շատ օրգանական էր, հասցրեցին իրար հետ կոնտակտներով փոխանակվել: Կարող եմ վստահաբար ասել, որ «Գիտատոնը» լուրջ ազդեցություն ունեցավ բոլոր մասնակիցների վրա: Տարբեր մարզերի, առաջին հայացքից իրար հետ կապ չունեցող երեխաների միջև կարողացանք կապ ստեղծել, նրանք արդեն այս տարիքից կկարողանան շփվել ու, վստահաբար, հետագայում էլ իրար հետ համագործակցելու առիթներ ունենալու են»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Ընդգծում է՝ այժմ իրենց խնդիրն է հասկանալ, թե ինչպես կարող են նույն ծրագիրն իրագործել հազարավոր մասնակիցների համար: «Սա պիլոտային ծրագիր էր, որը ստացվեց, իհարկե, կլինեն ավելացնելու և փոփոխելու կետեր, բայց այն կարող ենք հաջողված համարել: Հիմա՝ ինչպես այն դարձնել մասշտաբային: Նախ՝ դրա համար պետք է ֆինանսավորում: Երկու տարբերակ կա՝ կա՛մ պետք է պետությունը դա ֆինանսավորի, կա՛մ գուցե հասարակական կազմակերպությունները: Կարևոր չէ, որ մենք դա իրագործենք, կարևոր է, որ այս մոդելը վերցնեն և աշխատեցնեն: Մեր ժյուրիում գիտության կոմիտեի ներկայացուցիչներ կային: Իրենք տեսել են ընթացքը: Հիմա պետք է կարողանանք համոզել պետության ներկայացուցիչներին, որ դրա համար գումար նախատեսվի, օրինակ՝ եկող տարվա բյուջեով, կամ գտնենք դոնորներ, հիմնադրամներ, որ «Գիտատոնը» դառնա ամենամյա, լինի մարզային, հետո հանրապետական, ոլորտային ուղղվածության և այլն: Սա է գիտության հանրայնացման, դրա կարևորության վերահաստատման ճանապարհը»,-եզրափակում է Արսեն Գասպարյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում