«Փաշինյանի հայտարարությունները վտանգում են Արցախի ապագան». Աննա Գրիգորյան
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆPast.am-ի հարցազրույցը ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանի հետ:
-Տիկին Գրիգորյան, Նիկոլ Փաշինյանն իր դեկտեմբերի 24-ի ասուլիսի ժամանակ և սոցցանցերում կատարած գրառումներով կրկին անդրադարձավ Արցախյան հակամարտության կարգավորման գործընթացի բանակցային դետալներին, ինչը բավական բուռն քննարկումների առիթ դարձավ: Ի՞նչ նպատակ էին հետապնդում այս հայտարարությունները և ինչպե՞ս կարող են ազդել հետագա բանակցությունների վրա:
-Այս հայտարարությունները խնդրահարույց ու վտանգավոր են: Խնդիրը ոչ միայն այն է, որ դրանք խեղված, խիստ ադրբեջանական տեսանկյունից են ներկայացնում բանակցային գործընթացն ու դրա բովանդակությունը, այլև առաջին հերթին վտանգում են Արցախի ապագան: Այս հայտարարություններով Նիկոլ Փաշինյանը մեծագույն հարված է հասցնում հետագա հնարավոր բանակցային գործընթացին: Ցանկացած նման հայտարարություն օգտագործվելու է Հայաստանի և Արցախի դեմ, և մենք ստիպված ենք լինելու նախ հաղթահարել այս ամենի հետևանքները, հետո միայն մտածել առաջ շարժվելու մասին:
Մեկ-մեկ տպավորություն է ստեղծվում, որ Փաշինյանն իսկապես բանակցային գործընթացի պատմությանն ու բովանդակությանը Ալիևի պատմելով է ծանոթացել: Նույն «մադրիդյան սկզբունքների» այն մեկնաբանությունը, որն ասուլիսի ժամանակ և իր գրառումներում ներկայացնում էր Փաշինյանը, ոչ թե փաստաթղթում գրվածն է, այլ գրվածի ադրբեջանական այնպիսի մեկնաբանությունը, որն ադրբեջանական բանակցողները միջնորդների ներկայությամբ անգամ չէին բարձրաձայնի: Բացեք 2009 թ. Լ՛Աքվիլայի և Մուսկոկայի հայտարարությունները և համեմատեք:
Իսկ նպատակը շատ պարզ է՝ Փաշինյանը փորձում է իրականացնել իր վաղեմի երազանքը, որը նրան չհաջողվեց լիարժեք կյանքի կոչել 44-օրյա պատերազմի ժամանակ՝ ազատվել Արցախից և Արցախյան հիմնախնդրից: Ինչպես իր ասուլիսի ժամանակ նշեց երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, նա փորձում է Արցախյան խնդիրը «ռուսների գրպանը գցել»: Այլ կերպ այս քաղաքականությունն ընդհանրապես և հայտարարությունները մասնավորապես դժվար է մեկնաբանել:
-Ինչո՞վ էր պայմանավորված, ըստ Ձեզ, Արցախի նման արձագանքը՝ նախագահի հայտարարություն, ԱԺ հայտարարություն:
- Արայիկ Հարությունյանի հայտարարությունը մեկնաբանելը տեղին չէ, քանի որ ինչ հայտարարություններ էլ այսօր նա անի, ոչ ոք չի մոռացել և չի մոռանալու, թե ինչպես էր աջակցում Փաշինյանին Արցախի սուբյեկտայնության զրոյացման և Արցախը մեծագույն արկածախնդրության մեջ ներքաշելու հարցում՝ քայքայելով տարիների ընթացքում դժվարությամբ կուտակված դիվանագիտական ու քաղաքական կապիտալը: Խոսքն այստեղ թե՛ աշխարհի հետ Արցախի հարաբերությունների, թե՛ բանակցային գործընթացում Արցախի գործոնի նշանակության մասին է: Համոզված եմ, որ նա ևս օրենքի ողջ խստությամբ կրելու է պատիժն իր գործողությունների և հանցավոր անգործության համար:
Ինչ վերաբերում է Արցախի ԱԺ հայտարարությանը, ապա այն շատ կարևոր եմ համարում՝ ցույց տվող, որ Արցախը չի կարող համակերպվել իր ապագան հարցականի տակ դնող, վտանգող այս քաղաքականության հետ: Եվ ամենակարևորը հայտարարության մեջ հղումն էր 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ի անկախության հռչակագրին: Սա կարևոր է Արցախի կարգավիճակի, Արցախի միջազգային ընկալման, այդ թվում՝ օկուպացված տարածքների վերադարձի պահանջի տեսանկյունից:
Հիշենք, որ Փաշինյանը գերազանցեց նույնիսկ Ադրբեջանի ամենաառավելապաշտական ակնկալիքները՝ ԼՂՀ-ի փոխարեն խոսելով ԼՂԻՄ-ի մասին և անգամ այդ դեպքում հարցականի տակ դնելով ԼՂԻՄ միավորի ամբողջականության վերականգնման հարցը:
Եվ ընդհանրապես, ուշադրություն դարձրեք՝ մարդը, ով երկար ժամանակ հպարտանում էր Ադրբեջանի ժողովրդի, Արցախի ժողովրդի և Հայաստանի ժողովրդի համար ընդունելի լուծում գտնելու իր ձգտմամբ, այսօր արդեն խոսում է միայն Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար ինչ-որ «ձեռնտու մոդել» գտնելու մասին: Քայլ քայլ Արցախը և Արցախին առնչվող հարցերը փորձ է արվում դուրս թողնել օրակարգից, ազատվել Արցախից:
-Ասուլիսի ժամանակ խոսվեց նաև դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացի, ենթակառուցվածքների վերականգնման մասին: Փաշինյանն ասաց, որ չկարգավորված հարցերի լուծման, մոտեցումների մոտարկման հնարավորություն է տեսել: Ի՞նչ ակնկալել այս գործընթացից, ո՞րը կարող է լինել այդ հնարավորությունը:
-Ցավոք, արդեն սեփական աչքերով տեսել ենք, թե ինչ հետևանքներ են ունենում Փաշինյանի տեսած հնարավորությունները: Իսկ վերջին հայտարարությունները նոր մտավախությունների տեղիք տվեցին:
Ըստ էության, Փաշինյանն առաջին ազդակները տվեց, որ դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացներն առնչվելու են նաև Տավուշի մարզին՝ հնարավոր տարածքային կորուստներով: Սյունիքի ներկայիս վիճակն արդեն հուշում է, թե ինչ աղետալի կարող են լինել այդ զարգացումները:
Նույնը վերաբերում է ենթակառուցվածքների խնդրին: Նա գրեթե բառացի ասաց, որ մոտ ապագայում ավտոմոբիլային ճանապարհ է տրամադրվելու Սյունիքով, որը կապելու է Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները Նախիջևանին, քննարկվում է ուղեկցվող փոխադրումների տարբերակները և այլն: Հաշվի առնելով ընդամենը մի քանի օր առաջ Ալիևի հայտարարությունները Բրյուսելում, իսկ հետո նաև Հադրութում՝ ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը չի պատրաստվում նահանջել իր վերջնագրային քաղաքականությունից: Այդ պարագայում կարելի է պատկերացնել, թե ինչ մարտահրավերներ ու խնդիրներ են մեր երկրի ու ժողովրդի համար ստեղծելու այդ լուծումները, որ տեսնում է Փաշինյանը:
Արսեն Սահակյան