Ճանճեր, ուտիճներ, կապիկներ, շներ, կատուներ. կենդանիներ, որոնք թռել են տիեզերք . «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Հենց սկզբից ասենք, որ Երկիր մոլորակից առաջին տիեզերք թռած կենդանին եղել է դրոզոֆիլ ճանճը: 1946 թվականին ամերիկյան V2 հրթիռով մի քանի դրոզոֆիլ ճանճեր են ուղարկվել տիեզերք: Նպատակն այն էր, որ փորձարկեն մեծ բարձրությունների և ռադիացիայի ազդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա: Ճանճերը հետ են վերադարձել անվնաս: Ընդհանրապես, դրոզոֆիլ ճանճերը լաբորատորիաների սիրելիներն են: Ինչպես և մարդիկ, նրանք գիշերը քնում են, ենթարկվում են անզգայացման, արագ բազմանում են, և շատ հարմար է նրանց վրա փորձեր անել: Մարդկանց հայտնի հիվանդությունների երեք քառորդի գեները համապատասխանություններ ունեն դրոզոֆիլ ճանճի գենետիկ կոդի հետ: Բնական է, որ այդ կենդանին առաջինը պետք է լիներ տիեզերքում:

1948 թվականին ամերիկացիները փորձել են առաջին բարձր դասի կենդանին ուղարկել տիեզերք: Դա Ալբերտ-1 անունով կապիկն էր: Նա կարող էր դառնալ առաջին պրիմատ-տիեզերագնացը, բայց նրա հրթիռը անհրաժեշտ 100 կիլոմետր բարձրություն չի հավաքել, և կապիկը շնչահեղձ է եղել: Ավելի հաջող էր Ալբերտ-2 կապիկի թռիչքը 1949 թվականին: Նա հասել է տիեզերք մինչև 134 կիլոմետր բարձրության:

Ցավոք, վերադարձը հաջող չի ստացվել, վերադարձի կապսուլի պարաշյուտը չի բացվել, և Ալբերտ-2-ը սատկել է կապսուլի՝ գետնին ընկնելուց: Ամերիկացիներին միայն 1951 թվականին է հաջողվել տիեզերք թռցնել և ողջ առողջ հետ ստանալ պրիմատ-տիեզերագնացի: Դա Ալբերտ-6-ն էր: Նա սատկել է թռիչքից միայն երկու տարի անց: Իսկ ռուսներին դուր էր գալիս շների հետ աշխատել: Р-1В հրթիռով 1951 թվականին առաջին անգամ նրանք տիեզերք են ուղարկել Ցիգան և Դեզիկ անունով շներին: Թռիչքը տևել է 20 րոպե, շուն-տիեզերագնացները հաջողությամբ երկիր են վերադարձել, նրանց մոտ ոչ մի ֆիզոլոգիական շեղում չի արձանագրվել: Իհարկե, տիեզերք հասած շներից ամենահայտնին Լայկան է: Հարցն այն է, որ նա առաջին կենդանին է, որ տիեզերք է հասել և ապա պտտվել Երկիր մոլորակի շուրջ: Դա եղել է 1957 թվականին Спутник-2 տիեզերանավով: Դա մեծ հաջողություն էր:

Ցավոք, Լայկայի վերադարձ Երկիր չէր պլանավորվում և չէր նախատեսվում, չնայած պաշտոնական քարոզչությամբ ասվել էր, որ Լայկան վերադարձել է, ապա 7 օր անց նրան քնեցրել են՝ սպանել են: Իրականում թռիչքից 5-7 ժամ անց կապսուլի ջերմաստիճանը բարձրացել է 40 աստիճանից, և շունը սատկել է գերտաքացումից և սթրեսից: Իսկ ահա առաջին շուն-տիեզերագնացները, որոնք տիեզերք են հասել, պտտվել Երկրի շուրջ, ապա վերադարձել, եղել են հանրահայտ Բելկան և Ստրելկան: Դա եղել է 1960 թվականին՝ մարդ- տիեզերագնացի թռիչքից մեկ տարի առաջ:

Կատուները ևս անմասն չեն մնացել տիեզերքից: Երևում է՝ այս կենդանիներին էլ ֆրանսիացիներն են սիրում: Նրանք 1963 թվականին տիեզերք են ուղարկել Ֆելիսետտ անունով կատվին, որը հաջողությամբ հետ է վերադարձել Երկիր: 1968 թվականին ԽՍՀՄ-ը հեռավոր տիեզերք է ուղարկել կրիայի: Այդ կրիան առաջին կենդանին է, որ շրջանցել է նաև Լուսինն ու հաջողությամբ հետ վերադարձել: 2003 թվականին ամերիկյան «Կոլումբիա» տիեզերանավի վթարի ժամանակ միակ կենդանի մնացած արարածներն են եղել մի քանի կլոր նեմատոդ որդեր, որոնց գտել են տիեզերանավի լաբորատոր հատվածի մնացորդների մեջ:

2007 թվականին Фотон М-3 տիեզերական սարքով ռուսների՝ տիեզերք ուղարկված Նադեժդա անունով ուտիճը դարձել է առաջին կենդանի արարածը, որը բեղմնավորվել և սերունդ է տվել տիեզերքում: Հաջողությամբ Երկիր վերադառնալուց հետո Նադեժդան ևս 33 անգամ սերունդ է տվել:

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում