Կարևորը էներգակիրներն են, մնացած ամեն ինչը երկրորդական է. «Փաստ»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Ուկրաինական պատերազմը համաշխարհային մակարդակով փոփոխությունների պատճառ է դարձել։ Խնդիրն այն է, որ Ռուսաստանը և Ուկրաինան առանցքային դերակատարություն ունեն համաշխարհային տնտեսության մեջ հումքի մատակարարման շղթաներում։ Իսկ Արևմուտք - Ռուսաստան դիմակայությունն իր հետ նոր ռիսկեր է ավելացնում։ Առաջին հերթին այն վերաբերում է Արևմուտքի կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ հայտարարված տնտեսական պատերազմին։ Ռուսաստանն ընդհանրապես ամենաշատ սանկցիաների ենթարկված պետությունն է։ Ռուսաստանի՝ Ուկրաինայի նկատմամբ ռազմական գործողությունների մեկնարկից հետո ավելի քան 11 հազար սահմանափակումներ են դրվել ռուս անհատների, ընկերությունների, ապրանքների և տեխնոլոգիաների նկատմամբ։
Թեև նման սահմանափակումների մեծ թիվը իսկապես տպավորիչ է, սակայն այդ «դժոխային պատժամիջոցները» մինչ այժմ այնքան դժոխքի չեն հասցրել Ռուսաստանին, ինչպես ի սկզբանե սպասվում էր: Իսկ երբ Ռուսաստանի արտարժութային պահուստների գրեթե կեսը՝ շուրջ 640 մլրդ դոլար, սառեցվեց, շատ էր խոսվում այն մասին, որ շուտով Ռուսաստանը դեֆոլտի մեջ է հայտնվելու և ընդունակ չի լինելու իր պարտքը սպասարկել, բայց դա այդպես էլ տեղի չունեցավ։ Բացի այդ, ընդհանուր առմամբ, ռուսական տնտեսության վերաբերյալ ապոկալիպտիկ կանխատեսումներն իրականություն չդարձան։ Իսկ ներկայում համեմատականության մեջ Ռուսաստանի տնտեսական դրությունն ավելի բարվոք է, քան Եվրոպական մի շարք երկրների, որոնք լուրջ տնտեսական դժվարությունների առաջ են կանգնել։
Պատճառն այն է, որ ներկա տնտեսական փոխկապակցվածության պայմաններում նույն Արևմուտքը հետևողական չէ իր կողմից սահմանված պատժամիջոցներին, կամ հատուկ դրանցում սողանցքներ է թողնվում՝ մի շարք ուղղություններով շարունակելով օգտվել ռուսական մատակարարումներից։ Օրինակ՝ մինչ այժմ Եվրոպան շարունակում է գազ գնել Ռուսաստանից՝ չնայած «Հյուսիսային հոսք» գազատարը լիովին դադարեցրել է աշխատանքը։ Որքան էլ զարմանալի թվա, բայց ռուսական գազի մատակարարումը շարունակվում է հենց Ուկրաինայի տարածքով։ Փաստացի ստացվում է, որ Ուկրաինայում ինտենսիվ ռազմական գործողությունները շարունակվում են, այդ երկիրն ավերակների է վերածվում, բայց Եվրոպան Ուկրաինայի տարածքով անխափան կերպով ռուսական գազ է ստանում։ Ու որևէ մեկի մտքով չի անցնում վնասել գազատարը, ինչպես եղավ «Հյուսիսային հոսքի» դեպքում։
Եվրոպացի պաշտոնյաները հայտարարում են, թե իրենց համար սկզբունքային հարց է, որ Ռուսաստանը չկարողանա ֆինանսավորել պատերազմը, և ամեն ինչ անելու են դրա համար, բայց մյուս կողմից էլ շարունակում են մեծ գումարներ վճարել Ռուսաստանին։ Չնայած պատերազմին և պատժամիջոցներին, որոշ ուղղություններով եվրոպական երկրներն անգամ մեծացնում են առևտուրը Ռուսաստանի հետ։ Մյուս կողմից էլ՝ եվրոպացիները միջնորդավորված կերպով են գնում ռուսական էներգակիրները, այն էլ՝ ավելի թանկ գներով, քան կարող էին ստանալ միանգամից Ռուսաստանից։ Օրինակ՝ Չինաստանը մեծ քանակությամբ հեղուկ գազ է գնում Ռուսաստանից, որը հետո վերավաճառում է եվրոպական երկրներին։ Իսկ Հնդկաստանը զեղչված գնով ռուսական նավթ է գնում, իսկ վերամշակումից հետո ավելի թանկ գնով վերավաճառում է Եվրոպայում։ Ու այս ամենով հանդերձ Եվրոպան ցանկանում է էներգակիրների մատակարարման համար Ռուսաստանին այլընտրանքներ գտնել։
Իսկ այդ ուղղություններից մեկն էլ Ադրբեջանն է, որի հետ ԵՄ-ն գազային համաձայնագիր է կնքել, ինչի համաձայն, Բաքուն պետք է կրկնապատկի դեպի Եվրոպա գազի մատակարարումները։ Իսկ ադրբեջանական գազի մատակարարումների ավելացման պայմաններում Ռուսաստանը մեծացնում է ռուսական գազի մատակարարումները դեպի Ադրբեջան։ Եվ ոչ մի երաշխիք չկա, որ նույն ռուսական գազը ադրբեջանականի անվան տակ չի հայտնվում եվրոպական շուկայում։ Բայց եվրոպացիները ոչ միայն լռում են այս մասին, այլև աչք են փակում Արցախի ու Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի իրագործած հանցագործությունների վրա։ Իսկ երկակի չափորոշիչների կիրառումն էլ ավելի է ոգևորում Բաքվին։
Ավելին, եվրոպացիներին շահագրգռելու համար Բաքվից և Անկարայից այնպիսի հայտարարություններ են հնչում, թե տարբեր էներգետիկ նախագծեր են անցնելու հենց, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքով»։ Իսկ այն, որ Ադրբեջանը հիմք է նախապատրաստում Հայաստանի նկատմամբ նոր ագրեսիայի, ցույց են տալիս նաև տարբեր լրատվամիջոցներում հրապարակվող կեղծ կամ խեղաթյուրված տեղեկությունները։ Դրանցից մեկն էլ այն մասին էր, թե իբր Ռուսաստանը Հայաստանի ձեռքով հարձակում է նախապատրաստում ադրբեջանական խողովակաշարերի վրա։ Այսպիսով, տեսնելով, որ գազի համար իր հանցագործությունները կարող են անտեսվել, Բաքուն ձգտում է Արևմուտքի աչքում լեգիտիմացնել իր նոր ագրեսիան։
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում