Երևան, 25.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ադրբեջանում արտահերթ ընտրությունների հետին նպատակները․ «Փաստ»

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հաջորդ տարվա փետրվարի 7-ին Ադրբեջանում կկայանան արտահերթ նախագահական ընտրություններ։ Հերթական նախագահական ընտրությունները նախատեսված էին 2025 թվականի հոկտեմբերին։ Վերջին անգամ Ալիևը նույնպես արտահերթ ընտրությունների արդյունքում էր վերընտրվել՝ 2018 թվականի ապրիլի 7-ին՝ 7 տարի ժամանակով։ Պարզ է, որ Ալիևը վերընտրության խնդիր չունի և ամեն ինչ անելու է, որ իր բռնապետական իշխանությանը ոչ ոք մարտահրավեր չնետի։ Սակայն հարցն այն է, թե ի՞նչ մտադրություններ ունի, որոնք իրեն դրդել են գնալ արտահերթ նախագահական ընտրությունների։ Հենց այս հարցն է, որ հայկական մեդիա տիրույթում տարաբնույթ քննարկումների առարկա է դարձել։ Ներքաղաքական առումով պարզ է, որ Ալիևը ձգտելու է ցեմենտել ու դրոշմել իր անունը պատմության մեջ՝ որպես հաղթանակած երկրի ղեկավար՝ ձայների ահռելի տոկոս ստանալու միջոցով։

Պատահական չէ, որ իշխող «Նոր Ադրբեջան» կուսակցության փոխնախագահ Թաիր Բուդաղովը հայտարարում է. «Երկար տարիներ բոլորն ասում էին՝ ով ազատագրի Ղարաբաղը, նա կլինի մեր հավերժ նախագահը»։ Բայց այս ամենից հետո գալիս է գլխավոր հարցը. եթե Ալիևի հիմնական խնդիրը բարձր տոկոսով վերընտրվելն է, ապա 2025 թվականին էլ կարող էր թողնել ընտրությունները ու վերընտրվել։ Ուղղակի շուտ վերընտրվելն Ալիևին որոշակի շուտափույթ գործողությունների հնարավորություն է տալիս։ Իսկ դա կարող է տեղի ունենալ հասարակությանը նոր ագրեսիայի կամ էլ հաշտության պատրաստելու համար։ Բայց առավել հավանական է ագրեսիայի տարբերակը, քանի որ հաղթանակից հետո Ադրբեջանը նոր զիջումներ է ցանկանում կորզել հայկական կողմից։ Ուղղակի արտահերթ ընտրության միջոցով Ալիևը ցույց կտա, որ ադրբեջանական հասարակությունը կողմ է արտահայտվում խնդիրների՝ ուժի միջոցով լուծմանը։

Մյուս կողմից էլ՝ արտահերթ ընտրությունների անցկացմամբ հնարավորություն է ստանում լեգիտիմացնել Արցախի տարածքների օկուպացումը, քանի որ այդ վայրերում ևս ընտրատեղամասեր են բացվելու։ Եվ եթե միջազգային գործընկերները ճանաչելու են այդ ընտրությունների արդյունքները, ապա դա նշանակում է, որ ճանաչելու են նաև Արցախի օկուպացված տարածքներում տեղի ունեցած քվեարկությունը։ Իսկ ինչ վերաբերում է արտաքին գործոններին, ապա, ըստ երևույթին, Ալիևը շտապում է օգտվել առկա իրադրությունից, քանի դեռ միջազգային իրավիճակը չի փոխվել, ինչը կարող է դասավորվել նաև ոչ ի նպաստ Ադրբեջանի։ Իրադրության փոփոխության պայմաններում արդեն Ալիևը կարող է որոշակի դժվարություններ ունենալ վերընտրվելու հետ կապված։ Նախ՝ ժամանակի ընթացքում կարող են ակտիվանալ ու առարկայանալ խոսակցությունները, որ Ալիևը ռազմական հանցագործություններ է իրականացրել, մյուս կողմից էլ՝ հավանական են այս կապակցությամբ դատական գորընթացների մեկնարկը, մանավանդ որ Հայաստանը վավերացրել է Հռոմի ստատուտը և միացել է Միջազգային քրեական դատարանին։

Վերջապես մեծ է հավանականությունը, որ միջազգային դերակատարները 2025 թվականին կարող են միջամտել Ադրբեջանի նախագահական ընտրություններին։ Իսկ ներկա փուլում միջամտելու պոտենցիալ հնարավորություն ունեցող հիմնական խաղացողներն զբաղված են։ Օրինակ՝ Ռուսաստանը զբաղված է Ուկրաինայում ընթացող պատերազմով, իսկ ԱՄՆ-ի համար առաջնային է Ուկրաինային ու Իսրայելին տրամադրվող աջակցությունը, Իրանի ուշադրության կենտրոնում Իսրայել-Համաս հակամարտությունն է։ Եվրոպան էլ առայժմ քայլեր է ձեռնարկում Ռուսաստանից իր էներգետիկ կախվածությունը նվազեցնելու ուղղությամբ և ունի ադրբեջանական էներգակիրների կարիքը։ Իսկ իրադրության փոփոխության պայմաններում միջազգային խաղացողները վերընտրվելու համար որոշակի պայմաններ են դնելու Ալիևի առաջ։ Օրինակ՝ Ռուսաստանը փորձելու է Ադրբեջանին բերել իր դաշտ՝ ապահովելով այդ երկրի անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին ու ՀԱՊԿ-ին, իսկ Արևմուտքի նպատակների մեջ է մտնում Ռուսաստանին Ադրբեջանից դուրս մղելը և ժողովրդավարական համակարգ կառուցելը։

Արևմուտքը հնարավորություն ունի նաև աջակցել Ադրբեջանի ընդդիմադիր հատվածի ներկայացուցիչներին ու բարձրաձայնել նրանց իրավունքների խախտումների մասին։ Իսկ որպես ծայրահեղ տարբերակ՝ Արևմուտքից կարող են նույնիսկ պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի վարչակազմի նկատմամբ։ Ինչ վերաբերում է Իրանին, ապա այդ երկիրը կարող է հնարավորություն ունենալ ազդել Ադրբեջանի քաղաքական գործընթացների վրա՝ կրոնական գաղափարներ կրող հատվածին աջակցելու և իսլամական հեղափոխությունը տարածելու միջոցով։ Եվ, վերջապես, որքան էլ որ զարմանալի է, վտանգ կա նաև Թուրքիայից։ Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո Ադրբեջանում այնքան է ընդլայնվում թուրքական ազդեցությունը, որ Անկարայից կարող են որոշել Ադրբեջանում նախագահ դարձնել իրենց դրածոյին։

Շուտափույթ արտահերթ ընտրությունների գնալը Ադրբեջանին կարող է հնարավորություն տալ նաև օգտվել ուժային կենտրոններում ընտրական պրոցեսների ընձեռած պայմաններից, երբ այդ երկրներում հանրության ուշադրությունը թեկնածուների վրա է կենտրոնացած, ու այդ ֆոնին իրականացնել իր հանցագործությունների հերթական շարքը։ Իսկ հաջորդ տարի ընտրություններ են նախատեսվում, օրինակ՝ Ռուսաստանում և ԱՄՆում։ Եվ քանի դեռ այլ երկրների հանրության ուշադրությունը ընտրությունների վրա է կենտրոնացած, Ալիևը կարող է, մասնավորաբար, մեծ թափով ոչնչացնել Արցախի հայկական ժառանգությունը և մշակութային կոթողները։

Քննարկվում է նաև այնպիսի տարբերակ, որ Ադրբեջանում տեղի ունեցող արտահերթ ընտրություններից հետո արտահերթ ընտրություններ են տեղի ունենալու նաև Հայաստանում, առավել ևս՝ իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ իշխող քաղաքական թիմի ներկայացուցիչները պատրաստվում են նման գործընթացի։ Ու այս իրողությունը ներկա պահին նշյալ դիտանկյունից նայելու դեպքում կարող է տպավորություն առաջանալ, որ «թուղթ ստորագրելու» համար Հայաստանի ղեկավարությունից ու Ադրբեջանի նախագահից պահանջվում է «արագի մեջ» ժողովրդի մանդատը ստանալ:

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման գործերով վերադարձվել է 4 միլիարդ դրամի գույք ԱՄՆ-ում ինքնաթիռ է կործանվել, կան զոհեր Ես ու Ստելլան ի սկզբանե դեմ ենք եղել որդեգրությանը․ Էլիզ Մելիքյան Ի՞նչ նորություն կա «Դոմուսի» հրդեհի գործով Ըստ Ալիևի՝ նավթն ու գազն «Աստծո նվերն են». COP29-ն ավարտվեց նույնքան աղմուկով ու սկանդալային, որքան ընթացել էր «Զվարթնոցի» բեռնային համալիրի մոտ «Ford Transit» է այրվել․ Shamshyan Ի՞նչ կանի Հովիկ Աղազարյանը Հայտնել է, թե հարբած վիճակում ընկել է, վնասվել. պարզվել է՝ վեճի ժամանակ դանակահարել են Հայաստանը մերժում է ՀԱՊԿ-ին, Միրզոյանը չի մեկնի Աստանա․ պաշտոնական ՌԴ-ում գործարար Ռուբեն Թաթուլյանի (Ռոբսոն) նկատմամբ քրգործ է հարուցվել.նա կասկածվում է հանցավոր խմբավորում ստեղծելու մեջ Վճարի՛ր Իդրամով Երեւան մոլում եւ շահի՛ր նվերներ Հայաստանը չի մասնակցի նոյեմբերի 28-ին Աստանայում կայանալիք ՀԱՊԿ միջոցառումներինԲեռնատարն ընկել է գետը, վարորդը մահացել է Լեհաստանի նախագահը կժամանի Հայաստան Ուղիղ միացում. Լարված իրավիճակ՝ Վրաստանի խորհրդարանի շենքի մոտ Գազ չի լինի․ հասցեներ են հայտնի Մայրության օրվան նվիրված տոնական համերգը Կրեմլում հավաքեց ավելի քան 2 հազար բազմազավակ ընտանիքներՏեսագրությունում պատկերված անձը որոնվում է նախաձեռնված քրեական վարույթի շրջանակներումԻրանն ու Ադրբեջանը 4-օրյա համատեղ զորավարժություններ են սկսել Սուրեն Պապիկյանն այցելել է սահմանագոտիԱրկտիկական բեմի գրավումը Ստեփանակերտի ռուսական դրամատիկական թատրոնի կողմից Մահացել է Ռուբեն Բեկյանը Եղեգնաձորում զենքով առևանգման փորձ է եղել․ ի՞նչ է հայտնի (տեսանյութ) Վարչախումբը փորձում է մոռացության տալ մեր հիշողությունը․ Մենուա ՍողոմոնյանՀայաստանը վերածվել է 30-ականների Չիկագոյի Աղազարյանին կարող են ճնշել Փաշինյանի խաղը մինչև հանրաքվեն է Ֆրանսիայի դեսպանի գրառումը նախ եւ առաջ ապտակ էր Փաշինյանին․ Էդուարդ ՇարմազանովԹոշակառուները կարող են իրենց կուտակած գումարը ներդնել տարբեր բիզնեսներում Դավիթաշենում ֆուտբոլի դաշտի տակ ավտոտնակները ողողվել են կեղտաջրով, կա փլուզման ու խոլերայի վտանգ. Shamshyan Գերմանիան մոտենում է 100 ԳՎտ արևային էներգիայի գեներացման«Երաժշտություն հանուն ապագայի հիմնադրամը շնորհալի երիտասարդ երաժիշտներին առաջարկում է դեպի Դուբայ կրթական ուղևորության մասնակիցը դառնալ Երևանում վթարից մոտոցիկլավար էր մաhացել, իսկ մյուս վարորդը փախուստի էր դիմել․ նոր մանրամասներ Վիլնյուսում ինքնաթիռ է ընկել շենքի վրա․ 1 մարդ մաhացել է, վիրավnրներ կան (լուսանկար, տեսանյութ) Մեղավորը պետք է պատժվի երկիրն այս օրը գցելու համար․ Հրայր Կամենդատյան Փաշինյանը ծառայում է Էրդողանի իշխանությանը և շարունակելու է ժողովրդին խաբելով առաջ մղել նրա օրակարգը․ «Հայաքվե»Ջերմաստիճանը կնվազի 6-10 աստիճանով Հայաստանը ոչինչ չշահեց COP29-ից. Ադրբեջանն օգտագործեց այն Հայաստանի դեմ քարոզչությունն առավել սրելու համար. Աբրահամյան Որպես անհետ կորած որոնվող 18-ամյա աղջիկը հայտնաբերվել է Կրակnցներ Երևանում, անչափահաս է հայտնաբերվել․ Shamshyan Ոչ խեղճ ենք, ոչ թույլ ենք, ոչ էլ անհրաժեշտություն ունենք համակերպվելու թուրք-ադրբեջանական պարտադրանքին․ Ավետիք ՉալաբյանՓաշինյանը մեր աչքի առաջ փորձում է Հայաստանը վերակողմնորոշել Ռուսաստանից Թուրքիա․ «Հայաքվե»Չպետք է այս իշխանությանը թույլ տալ մեզ վերածել Թուրքիայի ծայրագավառի․ Ավետիք ՉալաբյանՊատմական և իրական Հայաստանների հակադրությունը կեղծ է․ Մենուա ՍողոմոնյանՌուսաստանին Հայաստանում պրոռուսական իշխանություն պետք չէ, Ռուսաստանին Հայաստանում պրոհայաստանյան իշխանություն է պետք․ Մհեր ԱվետիսյանԱնթալիայում վայրէջք կատարելիս ռուսական ինքնաթիռում հրդեհ է բռնկվել․ տուժածներ չկան Սյունիքի մարզի բարձրադիր գոտիներում մառախուղ էՏարադրամի փոխարժեքն՝ այսօր«Ռոբերտ Աբաջյանի նման տղերք ենք տվել, ինչպե՞ս կարող եմ չծառայել»․ Արմեն Մինասյան94 տարեկանում մահացել է ԱՄՆ նախագահի նախկին թեկնածուն