Էլեկտրաէներգիայի բացասական գներ. ինչպե՞ս դա հնարավոր դարձավ Եվրոպայում և ի՞նչ է դա նշանակում

Վերջերս Եվրոպայում էլեկտրաէներգիայի գները հասել են բացասական արժեքների։ rbc.ua–ն փորձել է պարզել, թե ի՞նչ է բացասական գինը, ինչո՞ւ են դրանք հնարավոր Եվրոպայում, և արդյո՞ք դրանք ազդում են էլեկտրաէներգիայի վճարների վրա:

Գերմանիայում արևային էներգիայի արտադրության բարձր մակարդակը մի շարք երկրներում գները հասցրել է բացասական միջակայք: Եվրոպական Epex Spot SE բորսայի տվյալների համաձայն մարտի 3-ին Գերմանիայում ժամը 13:00-14:00-ն ընկած ժամանակահատվածում գները նվազել են մինչև -17,73 եվրո/ՄՎտժ: Նիդեռլանդներում և Բելգիայում գները նույնպես զրոյից ցածր են ընկել։

Բացասական գները դառնում են ավելի տարածված Եվրոպայում, քանի որ վերականգնվող աղբյուրները հեղեղել են ցանցը և մատակարարումը գերազանցում է պահանջարկին: Ինչ վերաբերում է սպառողներին, ապա գնի նվազումը զգացվում է հիմնականում հյուսիսային Եվրոպայում։ Այնուամենայնիվ, դա անհանգստություն է առաջացնում արևային և հողմային էներգիայի ներդրողների համար, քանի որ բացասական գները նվազեցնում են եկամտաբերությունը:

Հատկանշական է այն, որ նման իրավիճակ առաջին անգամը չէ, որ տեղի է ունենում։ Օրինակ 2023 թվականի մայիսին Գերմանիայում, Ավստրիայում, Ֆրանսիայում, Նորվեգիայում, Շվեդիայում, Ֆինլանդիայում, Լիտվայում, Լատվիայում և Էստոնիայում էներգիայի 1 մեգավատի արժեքը նվազել էր մինչև -41 եվրոցենտ։ Իսկ այս տարի Եվրոպան, ամենայն հավանականությամբ, կտեսնի ռեկորդային թվով ժամեր, երբ էլեկտրաէներգիայի գները զրոյից ցածր կլինեն:

Ի՞նչն է առաջացնում բացասական գներ և որտե՞ղ է դա տարածված: Ինչպես նավթն ու բնական գազը, այնպես էլ էլեկտրաէներգիան վաճառվում է մեծածախ շուկաներում։ Տարբերությունն այն է, որ նավթն ու գազը կարող են պահեստավորվել, մինչդեռ էլեկտրաէներգիան արտադրվում և սպառվում է ակնթարթորեն։ Եվ եթե արտադրվող հզորությունը գերազանցում է պահանջարկը և չի կարող պահվել հետագա օգտագործման համար (պահեստավորման համար ցանցին միացված մարտկոցների սահմանափակ քանակի պատճառով), ապա գներն ընկնում են զրոյից ցածր:

Երբ դա տեղի է ունենում, արտադրողները փաստորեն ստիպված են լինում վճարել սպառողներին ավելորդ էներգիան օգտագործելու համար:

Ակնկալվում է, որ Եվրոպայի ամենամեծ արևային շուկան՝ Գերմանիան, 2025 թվականին կգերազանցի վերականգնվող էներգիայի 100 ԳՎտ տեղադրված հզորությունը։ Սա ավելի քան երկու անգամ գերազանցում է հինգ տարի առաջվա ցուցանիշը: Կանխատեսվում է, որ արևային էներգիայի արտադրությունը կկազմի Գերմանիայում էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր տարեկան արտադրության գրեթե 20 %-ը և Եվրոպայի որոշ այլ մասերում 15 %-ը:

Ո՞ր երկրներն են տուժում էլեկտրաէներգիայի բացասական գներից:

Բացասական գներն առաջին անգամ գրանցվել են Գերմանիայում 2008 թվականին։ Իսկ վերջին տարիներին դրանք գնալով ավելի են տարածվում ամբողջ աշխարհում՝ Եվրոպայից մինչև Ավստրալիա և ԱՄՆ։ Ընդհանուր առմամբ, Հյուսիսային Եվրոպայի երկրներն ունեն զրոյից ցածր գների ամենաբարձր հաճախականությունը։

Բացի դա բացասական գները գնալով ավելի տարածված են ԱՄՆ-ում՝ քամու և արևի արտադրության աճի և ցանցի պահեստավորման հզորության պակասի պատճառով: Իսկ ո՞րն է բացասական գնագոյացման պատճառը և արդյո՞ք դա ազդում է էլեկտրաէներգիայի վճարների վրա: Ռիսկերն այն են, որ բացասական գները նվազեցնում են էլեկտրաէներգիայի միջին մեծածախ գինը, ինչը նվազեցնում է կանաչ էներգիայից ստացվող շահույթը։ Եվ եթե վերականգնվող աղբյուրների նախագծերը տնտեսապես ավելի քիչ գրավիչ դառնան, ապա դա կարող է դանդաղեցնել անցումը զրոյական արտանետումների համակարգին:

Օրինակ արևային էներգիան այնքան տարածված է Իսպանիայում, որ այն հանգեցնում է երկար ժամանակաշրջանների՝ զրոյական գներով: Փորձելով պաշտպանել նախագծերը բացասական գներից, վերականգնվող էներգիայի արտադրողները կնքում են էլեկտրաէներգիայի վաճառքի երկարաժամկետ պայմանագրեր, սովորաբար ավելի քան 10 տարի ժամկետով: Եվ դա կարող է ավելի խորացնել խնդիրը՝ ավելի քիչ խթաններ ստեղծելով վերականգնվող էներգիա արտադրողների համար նվազեցնելով արտադրությունն ավելցուկային ժամանակահատվածներում:

Սպառողների ճնշող մեծամասնության համար բացասական գները չեն նշանակում էներգիայի ավելի ցածր վարձավճար, քանի որ նրանք դա ստանում են ֆիքսված գնով պայմանագրերի միջոցով, որոնք չեն արտացոլում մեծածախ շուկաների տատանումները: Այսինքն, եթե էլեկտրաէներգիայի մեծածախ գներն

իջնեին զրոյից, օրինակ, Ուկրաինայում, ապա նույն տնային սպառողների համար դա չի արտացոլվի վճարումներում։ Որովհետև էլեկտրաէներգիայի սակագինը սահմանվում է կառավարության որոշմամբ։

Այնուամենայնիվ, Հյուսիսային Եվրոպայում ավելի քան 1 միլիոն օգտատերեր ունեն մեծածախ գների հետ կապված պայմանագրեր: Իսկ երբ որոշակի ժամի գինը զրոյից էլ ցած է իջնում, դրանք հատուկ այդ ժամանակի համար վարկավորվում են։ Գաղափարն է պիկ և էլեկտրաէներգիայի ցածր գնի ժամանակաշրջաններում խրախուսել էլեկտրական մեքենաները լիցքավորելու և էներգատար սարքեր օգտագործելու սովորությունը: Բայց եթե նույնիսկ սպառողներին վճարեն դրանցից որոշակի ժամի օգտվելու համար, հաշիվները զրոյի չեն հասնի։ Նախ այն կարող է տևել ընդամենը մի քանի ժամ, և երկրորդ՝ վճարները ներառում են ցանցի վճարներ, հարկեր և այլն։

Հայաստանում արևային պանելներ արտադրող առաջին և միակ ընկերությունը Սոլարոնն է։ Տեղադրե՛ք SolarOn արևային կայան և զրոյացրեք էլեկտրաէներգիայի ծախսը:

Գրե՛ք կամ զանգահարեք և ստացեք անվճար հաշվարկ Ձեզ անհրաժեշտ արևային կայանի հզորությանն ու արժեքի վերաբերյալ։

Զանգահարեք 8757, 010 440055

էլ. փոստ ֊ Info@solaron.am