Պատմության մեջ այս օրը՝ փետրվարի 23
ԲԼՈԳ
Արթուր Տեր-Մելիքսեթյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է.
1944՝ Սովետական Միությունում սկսվում է չեչենների և ինգուշների տեղահանությունը դեպի Կենտրոնական Ասիա:
Ներկայում չեչենների մեծամասնությունը ապրում է Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում, հիմնականում Չեչնիայի Հանրապետությունում։ Չեչենների պատմության մեջ եղել է մի քանի բնակեցում։
1865 թվականի Կովկասյան պատերազմից հետո մոտավորապես 5000 չեչենական ընտանիքներ տեղափոխվեցին Օսմանյան կայրության տարածք և այդ շարժումը սկսեցին կոչել մուհաջիրություն: Այսօր այդ մուհաջիրների ժառանգներն էլ կազմում են Թուրքիայի, Սիրիայի և Հորդանանի չեչենական սփյուռքի հիմնական մասը։
1944 թվականի փետրվարին ավելի քանի կես միլիոն չեչեններ տեղահանվել են իրենց մշտական ապրելավայրերից և բնակեցվել Միջին Ասիայում։ 1957 թվականի հունվարի 9 -ին չեչեններին թույլատրվել է վերադառնալ իրենց կովկասյան ապրելավայրերը, սակայն ազգի որոշ մասը մնացել է Ղազախստանում և Ղրղզստանում։
Առաջին և Երկրոդ չեչենական պատերազմներից հետո շատ չեչեններ լքել են Ռուսաստանը և տեղափոխվել Արևմտյան Եվրոպա, Թուրքիա և արաբական երկրներ։ Նաև ավելացել է Ռուսաստանի Դաշնության մյուս շրջանների չեչենական սփյուռքը։
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ինգուշները (ինքնանվանում ինգուշ՝ ГIалгIай, Ղալղայ) վայնախյան ազգ է Հյուսիսային Կովկասում։ Խոսում են հյուսիսկովկասյան ընտանիքի նախյան խմբի ինգուշերեն լեզվով, գիրը կիրիլականի հիման վրա է։ Ընդհանուր թիվը աշխարհում մոտավորապես 700 հազար մարդ է, որոնցից 525 հազարը ապրում են Ռուսաստանի Դաշնությունում, հենց Ինգուշեթիայում ապրում է ազգի հիմնական մասը՝ 436 հազար մարդ, ըստ 2009 թվականի։
Հյուսիսային Օսիայի Պրիգորոդնիյ շրջանում ապրում է 38 հազար ինգուշ։ Ռուսաստանից դուրս՝ Ղազախստանում - 35 հազար, Թուրքիայում - 30 հազար, Սիրիայում - 20 հազար, Լիբանանում - 20 հազար և Հորդանանում - 20 հազար մարդ։
Բացի այդ Թուրքիայում և Մերձավոր Արևելքի այլ երկրներում ապրում է ինգուշների մի ենթախումբ - ղարաբուլաղները (օրսթհոյները), որոնք մոտավորապես 350 հազար մարդ են կազմում։ Երբեմն նրան առանձին էթնոս են համարում։ Ռազմասեր ղարաբուլաղերնը մինչև XIX -րդ դարի վերջը զբաղեցնում էին Թերեքա-սունժենյան դաշտավայրի հողերը։
Կովկասյան պատերազմի ավարտումից հետո ղարաբուլաղների 2/3 մասը, այլ կովկասյան մուսուլմանական ժողովուրդների հետ, տեղափոխվել են Օսմանյան կայսրություն և առաջացրել մուհաջիրական շարժումը։ Ղարաբուլաղների մնացած մասը ձուլման է ենթարկվել ինգուշների և չեչենների կողմից։ Ղարաբուլաղների մայրենի լեզուն ինգուշերենն է։ Այդպիսով, ղարաբուլաղների հետ ինգուշների քանակը ամբողջ աշխարհում կազմում է 1 միլիոն մարդ։
Հայտնի է դարձել Կուրսկի շրջանի 56 բնակիչների գերությունից ազատելու մասին
«Ընկել է ձեռքը, համոզել է, փրթել, ղասաբ են». Արթկոսմեդում մահացած կնոջ ամուսինը մանրամասներ է հայտնել ողբերգական դեպքից
Կյանքից հեռացել է երգչուհի Զառա Տոնիկյանը
«Կար հնարավորություն մինչև դպրոց գնալը, կամ դպրոցից դուրս գալուց հետո ուսուցչին ձերբակալել»․ ի՞նչ կատարվեց Ջոն Կիրակոսյանի անվան դպրոցում
Քոբայրի վանքը դարձել է գոմ․ ռուս բլոգերներն ապշած են
Սյունիքում 10 հոգով ծեծել են 44-օրյա պատերազմի մասնակցին
Հայաստանի հավաքականի նախախաղային մարզումը չեղարկվել է
Դդմիկը կանխում է մահացու հիվանդության զարգացումը
ՆԱՏՕ-ն մտադիր է վերանայել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները. Politico
Տորոնտոյում հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել՝ պահանջելով Ադրբեջանից վերադարձնել հայ պատանդներին
Աշխարհում վայրի կենդանիների թիվը 50 տարվա ընթացքում 73%-ով նվազել է. ZSL
Հավայան կղզիներում մեխակենիների ընտանիքի նոր բուսատեսակ է հայտնաբերվել. PhytoKeys
Բազմաթիվ հասցեներում լույս չի լինելու
Հարյուրավոր հասցեներում գազ չի լինելու հոկտեմբերի 14-ին, 15-ին, 16-ին և 17-ին
Ինքնաթիռը արտակարգ վայրէջք է կատարել այն բանից հետո, երբ ուղևորները ծեծկռտուք են սկսել
Արցախից մեծ թվով բռնի տեղահանվածներից հափշտակել են 7 մլն 158 հազար դրամ և 11 հազար ԱՄՆ դոլար
Գորլովկայում ավելի քան 51 հազար բաժանորդ մնացել է առանց էլեկտրականության
Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու
Օդի ջերմաստիճանը կրկին կբարձրանա
Պարզ օրինակ մաթեմատիկայից, որից ինչ-ինչ պատճառներով մեծահասակների 90%-ը չի կարողանում գլուխ հանել․ Դուք կլուծե՞ք
Երևանի 2806 ամյակին ընդառաջ Օղակաձև զբոսայգում տեղադրեցինք Քըրք Քըրքորյանի հուշակոթողը. Տիգրան Ավինյան
77-ամյա տղամարդը մարմնի մոտ 70 տոկոս այրվածքներով ծայրահեղ ծանր վիճակում տեղափոխվել է հիվանդանոց
Չինաստանում ժողովրդականություն են վայելում անիվների վրա ճաշկերույթների սրահները
Նոր մանրամասներ Հայաստանում գրանցված երկրաշարժից
Թաթոյանը, Արտակ Բեգլարյանն ու Գառնիկ Քերքոնեանը գերիների, Արցախի թեմայով Փարիզում ասուլիս են տվել
Գիտնականները վերջնական պատասխան են տվել հարցին` որտեղից է ծագել COVID-19-ը
5-ամյա աղջիկն անհետացել է մանկապարտեզից այն բանից հետո, երբ ուսուցիչները նրան տվել են անծանոթին
ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանն այցելել է Գորիս
Ուկրաինան Կանադայից 290,5 միլիոն դոլարի չափով լրացուցիչ վարկ կստանա
ՀՀ-ում, ըստ էության, գործ սարքելու ինստիտուտը վերացված է եւ այլեւս դրան վերադարձ լինել չի կարող. Փաշինյան
Մագնիսական փոթորիկը շարունակում է մնալ «շատ ուժեղ» մակարդակի, կարող է շարժվել ցանկացած ուղղությամբ
Հայաստանում երկրաշարժ է գրանցվել
Տեղեկացնում եմ, որ Վ․Բալասանյանի անունով այդ հողակտորի վերաբերյալ որևէ փաստաթղթային հիմք կամ դիմում Երևանի քաղաքապետարանում առկա չէ. Հայկ Կոստանյան
Ե՞րբ կարելի է սուրճ խմել․ Սրտաբանը նշել է ստույգ ժամը՝ հետևանքներից խուսափելու համար
Խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել Սյունիքում. իրանական բեռնատարը կողաշրջվել է, վիրավոր կա
Սուլթանատի ա նման էս իշխանությունը, մտել են իմ տարածք, 250 մլնի ներդրում են խափանում. Աբրահամյան
Կենդանակերպի ո՞ր նշանները կունենան անսպասելի հաջողություններ նոյեմբերին
4․093․527 դրամ՝ «Մունք» տեխնոդպրոցին․ «Մի դրամի ուժի» հոկտեմբեր ամսվա շահառուն «Հայաստանի մանուկներ» հիմնադրամն է
Հայաստանի Հանրապետությունը ձգտում է նվազեցնել կլիմայի փոփոխության ազդեցությունն իր երկրում. Հակոբ Սիմիդյան
Ռուսական զորքերը Կուրսկում ոչնչացրել են Ուկրաինայի ԶՈՒ զինտեխնիկայի 70%-ը․ «Ախմատ» հատուկ ջոկատի հրամանատար
Բացառիկ պայմաններով բժշկական գերժամանակակից սարքավորումներ՝ Ակբա Լիզինգի միջոցով
Բերման են ենթարկել իրենց գույքը պաշտպանող 4 քաղաքացու
Բերետավորները մտնում են Արա Աբրահամյանին պատկանող տարածք
Բաքվում երկարաձգվել են Արցախի նախկին ղեկավարների կալանքի ժամկետները
Շարունակվում է «ՀՀ վարչապետի գավաթ» խճուղավազքի սիրողական մրցաշարի հայտագրումը
Դրամական միջազգային փոխանցումներ առանց սահմանների Ամիօ բանկի հետ
Ջրարջերի խումբը մի քանի շաբաթ «օկուպացրել է» Վաշինգտոնի բնակչի բակը․ վախից ոստիկանություն է կանչել
ԱԽ քարտուղարն աշխատանքային այցով կմեկնի Պրահա և Բեռլին
Պայթյուն և ծխի թանձր ամպեր. հրդեհ է բռնկվել գերմանական լցանավում (տեսանյութ)
Ուլնեցու փողոցով երթևեկության հետ կապված հսկայական փոփոխություն կլինի․ մանրամասներ
