Հա՛մ իշխանություն, հա՛մ ընդդիմություն. 81 տոկոսի անատոմիան. «Փաստ»

ANALYSIS 26 September, 2018 8:03

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Երևանի ավագանու ընտրություններում «Իմ քայլը» դաշինքի ստացած 81 տոկոս ձայների փաստն ամբողջովին արտացոլում է քաղաքական դաշտում տիրող այն համամասնությունը, որն առկա է այսօր: Խոսքը միայն այն մասին չէ, որ իշխանություններն ունեն աննախադեպ բարձր վարկանիշ և քաղաքացիների լայն շերտերի աջակցությունը: Խոսքն այն մասին է, որ իշխանությունն ի դեմս Նիկոլ Փաշինյանի այժմ հանդիսանում է թե՛ երկրի իշխանությունը, թե՛ երկրի ընդդիմությունը: Եվ հենց այսպես կարելի է բացատրել 81 տոկոսի առկայությունը: Մի կողմից իշխանություն լինելու հանգամանքը, ադմինիստրատիվ լծակներն ու այդ լծակներով գեներացվող ուժը, մյուս կողմից Փաշինյանին հոգեհարազատ հանրահավաքային ֆորմատն՝ այդ ֆորմատին բնորոշ ընդդիմադիր հռետորաբանությամբ:

Այն, որ Փաշինյանի իշխանությունը ներկայացնող դաշինքը հաղթելու էր ընտրություններում, կասկած չէր հարուցում ամենասկզբից: Հարցը մեկն էր՝ ինչ տոկոսային հարաբերակցությամբ: 81 տոկոսը ցույց է տալիս, որ քաղաքական դաշտի ողջ սպեկտրն այժմ Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքում է և սրա պատճառը ոչ միայն հեղափոխական ուժի՝ իշխանություն լինելն է, այլև քաղաքական մյուս դերակատարների դանդաղկոտ և անտեղի համառ գործելաոճը: Խոսքը առավելապես ՀՀԿ–ի մասին է, որը, կորցնելով իշխանությունը դե ֆակտո, շարունակում է գոնե դե յուրե մակարդակում այն պահպանելու փորձեր անել: Փորձերն առայժմ հաջողվում են զուտ տեխնիկական բարդությունների պատճառով՝ նոր ընտրական օրենսգիրք, ԱԺ–ն ցրելու գործընթաց, սահմանադրական որոշակի փոփոխություններ և այլն: Բայց բովանդակային որևէ հիմնավորում, թե ինչպես է ՀՀԿ–ն պատրաստվում իշխանություն պահել այն ամբողջովին կորցրած լինելով, չկա: Ըստ էության չի էլ կարող լինել, բայց այդ հարցը թողնենք ՀՀԿ–ի տիրույթում:

Առավել հետաքրքրական է, որ փորձելով իշխանության որոշակի լծակները ֆորմալ առումով պահպանել, ՀՀԿ–ն ահռելի դաշտ է բացում հենց Փաշինյանի համար: Շարունակելով մնալ իշխանության թևերից մեկի ղեկին, ավելին՝ անվերջ հայտարարելով, որ որևէ կերպ չեն պատրաստվում զիջել ԱԺ–ն, ՀՀԿ–ն Փաշինյանի համար ստեղծում է ընդդիմանալու, հանրահավաքային հակաիշխանական հռետորաբանությունը երիցս կիրառելու հնարավորություն: ՀՀԿ–ի իշխանություն լինելու իներցիան, որ պահպանվում է վերջիններիս անհույս ջանքերով, շանս է տալիս Փաշինյանին ներդաշնակորեն օգտագործել իր նախահեղափոխական հռետորաբանությունն ու ոճը: ՀՀԿ–ի՝ սեփական ներկայությունն ամեն գնով հավերժացնելու մասին հայտարարություններն էլ Փաշինյանին հիմք են տալիս հասարակությանը մոտիվացնել՝ նախահեղափոխական ու հեղափոխական օրերի տրամադրություններին հարիր: Իսկ, որ ամենացավալին է, ՀՀԿ–ն փաստացի չի թողնում, որ Նիկոլ Փաշինյանը ամբողջովին վերցնի քաղաքական պատասխանատվությունը և ինքնակամ դարձել է վերջինիս քավության նոխազը:

Հենց այս քավության նոխազ լինելու հանգամանքն է, որ էական դերակատարում ստացավ ավագանու ընտրություններում: ՀՀԿ–ի, նրանց նոր հովանավոր Քոչարյանի, ՀՀԿ–ի հետ ասոցացվող օլիգարխների թեմաներն արծարծելով՝ Փաշինյանն ըստ էության վերականգնեց նախահեղափոխական, հանրահավաքային տրամադրությունների պատկերը, ինչի արդյունքում կարողացավ նորից մոբիլիզացնել ահռելի թվով մարդկանց: Իսկ մոբիլիզացիան ընդդեմ կարգախոսով միշտ ավելի արդյունավետ է, քան մոբիլիզացիան հանուն կարգախոսով:

ՀՀԿ համառությունն ու ակամա դիրքավորումը որպես Փաշինյանի քավության նոխազ, Փաշինյանի կողմից այդ քավության նոխազի խելամիտ կիրառումը որպես քաղաքական տեխնոլոգիա, գուցե ունեն որոշակի պլ յուսներ ուժերից յուրաքանչյուրի համար: ՀՀԿ–ն դրանով ժամանակ է ձգում՝ ինչ–որ հրաշքի սպասելով, Փաշինյանն էլ ամրապնդում է առանց այդ էլ ամուր դիրքերը: Բայց քաղաքական համակարգի կայունության ու ամբողջության առումով տիրող վիճակը վտանգավոր է: Խոսքը ոչ թե երկիշխանության վտանգի, ՀՀԿ–ի կողմից ինչ–որ դավադրություն հյուսելու մասին է: Խոսքը քաղաքական պատասխանատվության ինստիտուտի կիսատության մասին է, երբ երկրի իշխանությունը հա՛մ իշխանություն է, համ՛ ընդդիմություն: Քաղաքական պատասխանատվության կիսատությունը մի կողմից նշանակում է, որ հասարակության սպասելիքները չեն ունենալու հստակ հասցեատեր, անվերջ հնարավոր է լինելու այդ սպասելիքների չիրականացումը բարդել ՀՀԿ–ի, ՀՀԿ–ի նշանակած դատավորի կամ հին համակարգից մնացած ինչ–որ մարդկանց ու խմբերի վրա: Մյուս կողմից՝ փակելով հա՛մ իշխանության, հա՛մ ընդդիմության դաշտը՝ Հայաստանը զրկվում է մոտ ապագայում ընդդիմություն ունենալու հեռանկարից, ինչը կրկին նշանակում է կիսատ և ոչ ամբողջական քաղաքական համակարգ: Սա, իհարկե, եթե խոսում ենք ժողովրդավարության մասին: Այլ բան, եթե Հայաստանը հանկարծ որոշի շարժվել, ասենք, բացարձակ ավտորիտարիզմի ճանապարհով, որտեղ արդեն իշխանության կողմից հա՛մ իշխանություն, հա՛մ ընդդիմություն, ըստ էության ամեն ինչ լինելու հանգամանքը գուցե ներդաշնակ կնայվի:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում