Վատ լուր Ռուսաստանի համար. Ադրբեջանից գազն արդեն դեպի Արևմտյան Եվրոպա է հոսում. Forbes

ECONOMICS 8 January, 2021 15:11

Հեղինակավոր Forbes պարբերականը ներկայացրել է Ատլանտյան խորհրդի ավագ գիտաշխատող և «Միջազգային շուկայի վերլուծություն» խորհրդատվական ընկերության հիմնադիր-տնօրեն Արիել Քոհենի վերլուծական հոդվածը, որտեղ անդրադարձ է կատարվում ՌԴ-Ադրբեջան տնտեսաքաղաքական հարաբերություններին՝ պայմանավորված Հարավային գազային միջանցքի գործարկմամբ և հարակից այլ հարցերին:

Ստորև որոշակի կրճատումներով ներկայացնում ենք հեղինակի հոդվածը.

«2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ից երկար սպասված Հարավային գազային միջանցքի գործելուն պես՝ այն որոշակի ոգևորություն առաջացրեց տարբեր շրջանակներում, չնայած մի բան պարզ է՝ ակնթարթային փոփոխություններ չեն լինի:

Ըստ հեղինակի՝ պատճառն այստեղ պարզ է. աշխարհաքաղաքական իրավիճակը ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանը դեռ իր ձեռքում է պահում առանցքային քաղաքական թելեր (ինչպիսին է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև զինադադարի պայմանագիրը), որոնք կարող է քաշել ցանկացած պահի:

Ակնկալվում է, որ հարավ-արևելյան Եվրոպայի երկրները, ինչպիսիք են Հունաստանը, Բուլղարիան և Սերբիան, հսկայական օգուտ կքաղեն գազատարի գործարկումից: Հարավային գազային միջանցքը Եվրոպա է հասնում Անդրադրիատիկ գազատարի միջոցով՝ գազն ուղարկելով միմյանց միացնող գծերի միջով, որոնք ճյուղավորվում են տարածաշրջանում: Բացի այդ՝ այս գծերից շատերը կարող են նաև հակառակ ուղղությամբ աշխատել:

Քոհենը, վկայակոչելով վերջերս հրապարակված զեկույցը, ըստ որի՝ 2021-ի հուլիսին արդեն ադրբեջանական գազը կմատակարարվի նաև Հունաստան-Բուլղարիա փոխկապակցված գազատարով, նշում է՝ խողովակաշարերի համապարփակ ցանցի շնորհիվ բալկանյան երկրները կկարողանան կրճատել ռուսական գազի գնումները, ինչը նրանց հնարավորություն կտա նաև «Գազպրոմ»-ից ստանալ գազի գնի իջեցում:

Բուլղարիան ներկայումս Ռուսաստանից գնում է 2.3 միլիարդ խորանարդ մետր գազ (այն կազմում է երկրի գազի ներմուծման ընդհանուր ծավալի 80%-ը), բայց Ադրբեջանի հետ արդեն երկարաժամկետ պայմանագիր է կնքել տարեկան 1 միլիարդ խմ գազի ուղղակի մատակարարման մասին:

Այս առնչությամբ հեղինակը նկատում է, որ Հարավային գազային միջանցքի գործարկման շնորհիվ եվրոպական տարածաշրջանային փոխկապակցումները կարող են հարավ-արևելյան Եվրոպայի համար բացել գազի դիվերսիֆիկացված մատակարարման մեկ այլ աղբյուր, այն է`հեղուկացված բնական գազ:

Ինչ վերաբերում է Եվրոպային և Մերձավոր Արևելքին, ապա այս դեպքում հեղինակը կարծում է, որ այստեղ կմատակարարվի նաև չոր և հեղուկացված բնական գազը Միջերկրական ծովի արևելյան տարածաշրջանից, այդ թվում` Իսրայելից, Կիպրոսից և Եգիպտոսից, քանի որ այդ երկրները նույնպես փորձում են առավելագույնս օգտագործել իրենց զգալի պաշարները:

«Միջերկրական ծովի արևելյան տարածաշրջանի գազը կարևոր գործոն կդառնա եվրոպական շուկայում, քանի որ Chevron-ը (ամերիկյան էներգետիկ կորպորացիա է, Standard Oil ընկերության իրավահաջորդ ընկերություններից մեկը: Chevron-ը առնչվում է նավթի և բնական գազի բոլոր ասպեկտների հետ, այդ թվում՝ ածխաջրածնի ուսումնասիրություն և արտադրություն, -Tert.am) միանում է խաղին՝ գնելով Noble Energy-ն (նավթի և գազի ուսումնասիրության և արդյունահանման անկախ ընկերություն, - Tert.am)»,- վստահեցնում է վերլուծաբանը:

Հղում անելով Եվրամիության խորհրդի պաշտոնական ներկայացուցիչների հայտարարությանը, որի համաձայն՝ Հարավային գազային միջանցքը նոր հնարավորություններ է ստեղծում «հնարավոր բնական գազ մատակարարողների համար, որոնք կարող են օգտագործել միջանցքը Եվրոպա և այլ երկրներ գազի մատակարարումները հետագա դիվերսիֆիկացնելու, ինչպես նաև այլ տարածաշրջանում լրացուցիչ գազի մատակարարումների վերաբերյալ քննարկումներ նախաձեռնելու համար», Քոհենը շեշտում է, որ գազային միջանցքը համարվում է ամենակարևոր նախագիծը գազամատակարարման դիվերսիֆիկացման գործընթացում:

Այնուամենայնիվ, դիտարկելով գազային միջանցքի հնարավորությունները Իտալիայի, Հունաստանի և Բալկանյան երկրների համատեքստում, հեղինակն ընդգծում է, որ այն մինչ այժմ այս նախագիծը ոչ մի էական հեռանկար չի առաջարկում արևմտյան Եվրոպայի շուկաների համար:

«Շուկայական տեսանկյունից՝ այս նախագիծը մրցակցային գներ կբերի Թուրքիային և Հարավարևելյան Եվրոպայի երկրներին, բայց ոչ ԵՄ անդամ մյուս պետություններին»,- պարզաբանում է նա:

Ամփոփելով հոդվածը՝ վերլուծաբանը տեսակետ է հայտնում, թե սակագների արժեքի և մեծածախ գազի գների անկման պատճառով, որը նկատվել է Եվրոպայում վերջին մեկ տարվա ընթացքում, Հարավային գազային միջանցքի ներթափանցումը Արևմտյան Եվրոպա և նույնիսկ Իտալիա կարող է ուղեկցվել խնդիրներով, ինչը թույլ կտա Ռուսաստանին պահպանել իր կարգավիճակը որպես գերիշխող դերակատար այս տարածաշրջանում:

«Հարավային գազային միջանցքը կարող է «ոչ ռուսական գազի դարպաս բացել» դեպի Եվրամիություն: Հաշվի առնելով դրա գործարկմանն ուղեկցվող անուղղակի հնարավորությունները, օրինակ՝ փոխկապակցված գծերի ենթակառուցվածքների զարգացումը և գազի այլ մատակարարների միջանցք միանալու հնարավորությունը, այս նախագիծը հատկապես խրախուսելի է Հարավարևելյան Եվրոպայում: Այն նաև նպաստում է տարածաշրջանում հեղուկացված բնական գազի նոր նախագծերի իրականացմանը: Այնուամենայնիվ, այս միջանցքը չի հասնում գազի այնպիսի մեծ սպառողների, ինչպիսիք են Գերմանիան և Ֆրանսիան, որոնք գտնվում են մայրցամաքի մյուս կողմում», - եզրակացնում է վերլուծաբանը:

Ինչպես ավելի վաղ տեղեկացրել էր Tert.am-ը՝ 2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ից Հարավային գազային միջանցքը պաշտոնապես սկսել է գործել, և ադրբեջանական նավթագազային SOCAR ընկերությունը հայտարարել է Ադրիատիկ ծովի ափին ադրբեջանական Շահ Դենիզ հանքավայրից իտալական Մելենդուգնո բնական գազի առաջին խմբաքանակի առևտրի առաքման մասին:

3500 կիլոմետր ընդհանուր երկարությամբ այս գազատարը բաղկացած է երեք մասից՝ Հարավային Կովկաս, Անդրանատոլիական և Անդրադրիատիկ գազատարներ, և տարեկան կտրամադրի 16 միլիարդ խմ գազ: Այս ծավալից Թուրքիան տարեկան կստանա 6 միլիարդ խմ գազ, իսկ Եվրոպան՝ 10 միլիարդ: