«Մեկնումիդ` լուսեղեն ընթացք, Վեհափառ Տեր». Կարմեն Դավթյան. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Լրագրող Կարմեն Դավթյանն էլ հեռացավ ի Տեր: Կարմենն իր բնույթով, իր տեսակով, իր գրչով տարբերվող էր, ուրույն, ըստ այդմ էլ՝ ոմանց համար՝ անհասկանալի, ոմանց համար՝ անընդունելի, ոմանց համար՝ սիրելի: Մի քանի տարի առաջ նա մի «ժողովածու» ուղարկեց ինձ՝ ասելով, թե իր անհաշիվ հոդվածներից, հարցազրույցներից, պատմվածքներից, էսսեներից մի քանիսն ընտրել ու ցանկանում է գիրք հրատարակել: Խմբագրի «աչք» էր ուզում, խմբագրի կարծիք: Գիրքը չհրատարակվեց, կարծում եմ՝ դեռ կհրատարակվի: Հիմա նորից թերթեցի ու ընթերցողին եմ ներկայացնում Կարմենի հոդվածներց մեկը: Բավական խորհրդանշական հոդվածներից մեկը...

Արտակ Ճաղարյան

Ճակատագրի բերումով Վեհափառ Հայրապետն իր կաթողիկոսական առաջին հարցազրույցն ինձ տվեց...

Ճակատագրի բերումով 80 տարուց ի վեր Ղարաբաղ կաթողիկոս չէր այցելել, ու հովվապետական իր առաջին այցի ուղեկիցն ու տարեգիրը դարձյալ ես էի:

Ճակատագրի բերումով իմ և Վեհափառի վերջին հանդիպումը եղավ անցած սեպտեմբերին` Գևորգյան Ճեմարանի լուսե պատերի մեջ, ուր ճախրում էր Մեծն Կոմիտասի ոգեղենիկ ձայնը, ու այդ ոգու համաբարբառով մեր Վեհահայրը ճեմարանի առաջին կուրսի սաներին օրհնանքի իր վերջին լուսե մաղթանքը բաշխեց:

Ասես երեկ էր:

Ասես երեկ էր, որ մեր մեծերի ձեռը բռնած սպասում էինք մեր հարյուրերեսունմեկերորդ ընտրյալին, որն արդեն բարեխո՜ս է: Ասես երեկ էր, որ կաթողիկոսական գահից վերցվեց սև սքեմը… ու այսօր կրկին գահին սև քող գցվեց: Ասես երեկ էր, որ կաթկթացող անձրևի տակ, Էջմիածնա պատերի ներքո, եկեղեցու դռանը շատ քիփ` սպասո՜ւմ էինք…

Ու մեկ էլ` ծըլը՜նգ- դի՜նգ- դո՜նգ զանգեցի՜ն, երգեցին, աղոթեցի՜ն եկեղեցու զանգերը առ այն, որ ընտրվե՜լ է կաթողիկոս` ու օրհնյալ է Տիրոջ անունով եկածը:

Ասես երեկ էր:

Ղարաբաղ մուտք գործած, առաջին անգամ կաթողիկոս տեսած ղարաբաղցին, որ նոր-նոր էր պատերազմը թոթափել, ու ղարաբաղցին, որ հիմնականում անոտ էր, անձեռ, անհայր ու անորդի, աչքերն անհագ հառել էր Վեհահորը ու նրան թվում էր` խաղաղությունը նման է Վեհափառին, ու համբուրու՜մ էր Վեհափառի ձեռքերն ու փեշերը: ՈՒ Վեհը գրկել էր նրանց, ու Վեհը իր փակ աչքերի ներսում ցավալիորեն խորն էր զգում, թե այս ինչքա՜ն մեծ է այս Հայաստան երկիրը` այս ինչքա՜ն մեծ…

Ու իր կողքը շուրջպար բռնած մարտունեցի երեխաների հետ պարե՜ց Վեհափառը, գլուխը կողք քցեց ու տընգտընգաց նրանց հետ: Ասաց` ես էլ եմ մարտունեցի, երեխաներ, մարտունեցի եմ ոչ թե նրա համար, որ Մարտունիում եմ ծնվել, այլ որ ես էլ ձեզ նման, երեխանե՜րս, մարտ ունեմ իմ սրտում. տեր կանգնեք ձեր մարտին, որդիներս, ղայիմ բռնեք ձեր հողից ու կյանք հանեք նրա միջից:

Իմաստուն ու երեխա Վեհափառը. Երեխաներ, դասներդ լավ կսովորեք, ձեր ծնողներին ասելու եմ օրագրերդ ինձ ուղարկեն, որ գնահատականներդ լավը չեղա՜ն` կգամ` այս գավազանով կռնակներիդ կզարկեմ:

Իմաստուն ու երեխա Վեհափառը, որի ամեն մի խոսքից գիր ու մագաղաթ էր կաթում, մեր հայրապետների լեգենդն էր հոսում նրա արյան բառուբանում:

Նա նամանավանդ երեխայի էր նմանվում, երբ վեղարը հանում էր գլխից ու այդպես գլխաբաց նստում: Ասես նորածին լիներ…Նստել էր իր Անսխալության աթոռին իր ընտրվելու գիշերը, ու քնողին սպասող երեխայի անմեղությամբ սպասում էր…

Սպասում էր Լևոնին, Վանոյին, Վազգենին, 80 տարի ի վեր առաջին անգամ հայոց աշխարհիկ իշխանությունը գալիս էր հոգևոր իշխանության մոտ` խոնարհումի ու օրհնության: Զուլալ-մաքուր օրերի միջից եկան տղերքը, ու Լևոնը խոնարհվեց, համբուրեց Հայրապետի աջը…

Վեհափառը:Մեր Վեհափառը, 80 տարիներից ի վեր այսքան մեզ մոտիկ, այսքան մեր մեջ: Իր առանձնասենյակում հարցազրույցի էինք. սենյակի դուռը բաց էր, ու ես չէի կենտրոնանում: Զգաց: Ելավ, թեթև, աշխույժ վազեց, դուռը ծածկեց, ժպտալով ետ եկավ, նայեց: Մեր Վեհափառը Ամարասի հուշիկ եկեղեցում սուրբ Գրիգորիսի մասունքներն էր փնտրում. աստիճանները իջնո՜ւմ էին եկեղեցու խորքը, խավար էր` խարխափելով, ընկնելով իջա, հեռվից մոմի լույս նշմարեցի, շարականի ձեն առա, մոտեցա, խավարի մեջ տեսա Վեհափառին, սուրբ Գրիգորիսի գերեզմանի կողքին կանգնել, ձեռները վեր պարզել` վերացա՜ծ մրմնջում-կանչում էր.

-Մաշտո՜ց վարդապետ, սո՜ւրբ Գրիգորիս, բարեխոսեցեք առ մեր սուրբ Աստված, որ ինձ ուժ տա` ազգիս ծառայեմ:

Այսօր Վեհն արդեն նրանց հետ է: Մեկնումի իր այս դժվար և աննյութեղ պահին նա, ինչպես իր երկրավոր օրերին, գնում է` մեզ ունենալով իր աչքերի արցունքը, իր ցավի մեջ տարրալուծելով բոլորիս ցավերը:

Հիմա նա, թերևս, իր հոգեկիցների շրջապատում արդեն հանապազ դեգերում է մեր շուրջը և բարու մեջ մեր մասն ունենալուն սպասում:

… Ճակատագրի բերումով առաջին հարցազրույց-պատգամը Վեհափառն ինձ տվեց` պատվիրելով. Ամեն անգամ գրիչ վերցնելիս` դեպի Աստծուն ու եկեղեցուն նայեք, սիրելի լրագրողներ:

Կատարեցի՞նք Վեհի պատգամը:

Ճակատագրի բերումով տանս մի լուռ անկյունում հսկում էի Վեհահոր անձնական նվերը` Աստվածաշունչը. Սիրելի Գարմենին` սիրո ողջույնով և օրհնությունով: Մի ամբողջ աշխարհք ու տիեզերք կա տանս մեջ: Այդ գիրքը իմ միակ ու ամենաթանկ ժառանգելիքն է որդի թոռներիս: Նրանք էլ ինձ նման երկյուղածորեն կվերցնեն համբուրելի այդ օրհնությունը ու իրենց որդի թոռներին կասեն` Վեհափառ հայրիկն է նվիրել մեր տատին: Հիմա նա ճախրում է երկնքում ու բարեխոսում մեզ համար:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում