«Եթե անգամ ուզես մոռանալ իր ժպիտը, չես կարողանա, մտածում եմ՝ դուռը բացվելու է, ու ներս մտնի». ենթասպա Կարեն Սարգսյանն անմահացել է Ջերմուկում՝ 2022 թ. սեպտեմբերի 14-ին․ «Փաստ»

INTERVIEW 20 May, 2023 10:31

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Մեր ամուսնությունը շատ արագ է ստացվել, ծանոթացել ենք, ինչպես ասում են, հավանել իրար ու ընտանիք կազմել: 23 տարի է՝ ամուսնացած ենք,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Զոյան:

-Հայրենասեր էր, ընտանիքին նվիրված, մեծերի հետ՝ մեծ, փոքրերի հետ՝ փոքր: Շատերն ասում էին՝ երանի իրեն ճանաչած չլինեինք, որ կորցնելուց հետո էլ նման ցավ չապրեինք: Հանգիստ մարդ էր իր էությամբ, դրական, լավատես, մինչև վերջ էլ լավատես էր: Իր համար առաջնայինը հայրենիքն էր, հետո ընտանիքը: Տանը երբեք չենք քննարկել իր ծառայությունը, այս առումով շատ բան պատմել չեմ կարող: Երբ տանն էր, շատ ժամանակ էր անցկացնում տղաների հետ, զրուցում, բացատրում, երբեք չէր բարկանում նրանց վրա: Ամուր ընտանիք էինք, կես խոսքից իրար հասկանում էինք, նույնիսկ տարբեր հարցերի վերաբերյալ, անկախ իրարից, երկուսս էլ նույն կարծիքն էինք արտահայտում: Երբեք իրարից նեղացած չենք մնացել: Ուրախ էր, ժպտերես, եթե անգամ ուզես մոռանալ իր ժպիտը, չես կարողանա: Աշխատում էր որևէ մեկին չնեղացնել: Երբ իրեն ինչ-որ հարցով դիմում էին, երբեք չէր մերժում, ես կարող էի ասել՝ Կարե՛ն, հոգնած ես, մնա՛, հանգստացի՛ր, ասում էր՝ չէ, ուրեմն մարդն իմ օգնության կարիքն ունի, եթե ինձ է դիմել»:

Այս տարի կլրանար 20 տարին, ինչ Կարենը պայմանագրային զինծառայող էր: 1993 թ. նոյեմբերին նա մեկնում է ժամկետային ծառայության, ծառայում Ներքին զորքերի ուսումնական կենտրոնում: Երկու ամսվա ծառայող էր, երբ հրամանատարն ասում է, որ կազմավորվելու է 200 հոգանոց խումբ Արցախ մեկնելու համար: 1994 թ. հունվարին Կարեն Սարգսյանն այդ խմբի հետ մեկնում է Արցախ և մինչև պատերազմի ավարտը մնում այնտեղ: Այդ խմբի վերադարձից հետո մի քանի տղաների հետ Կարենը ծառայությունը շարունակում է ՕՄՈՆ-ում: Իսկ զորացրվելուց հետո պայմանագրային զինծառայության է անցնում Քարվաճառի զորամասում: 2022 թ. սեպտեմբերին Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմը Կարեն Սարգսյանի կյանքում չորրորդն էր, չորրորդը և վերջինը, հասցրել էր մասնակցել Արցախյան առաջին, Ապրիլ յան և 44-օրյա պատերազմներին:

Տիկին Զոյայի խոսքով, 44-օրյա պատերազմի օրերին թշնամին ամեն ինչ արել էր, որ գրավի հենց Կարենի ու օպերատիվ խմբի պաշտպանած դիրքերը, բայց ապարդյուն: Պատերազմի օրերին նրանք չեն նահանջել, հետո ուղղակի իջել են դիրքերից, չէ՞ որ 2020 թ. նոյեմբերի 25-ին Քարվաճառն անցավ Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո: Կարենի և Զոյայի ավագ որդին էլ է 44-օրյա պատերազմի մասնակից, ծառայում էր, երբ սկսվեց պատերազմը: Հայրը Քարվաճառում էր, որդին՝ Սանասարում: Քարվաճառից հետո Կարենը պայմանագրային ծառայությունը շարունակում է Ջերմուկում:

«Իր մասին հրատարակված գրքում ամենայն մանրամասնությամբ ներկայացված է, թե ինչ է տեղի ունեցել այդ օրերին: Ինքը պետք է հատուկ ջոկատայիններին տեղանքը ցույց տար և վերադառնար: Բայց արդյունքում 15 հոգի լքել է դիրքերը, միայն մեկն է մնացել Կարենի հետ: Եթե Կարենին միայնակ չթողնեին, ամեն ինչ կարող էր այսպես չլինել: Հստակ տեսնելով, թե ինչ է կատարվում, նա երբեք չէր նահանջի, չնայած իրեն ասել են՝ իջի՛ր, բայց հրաժարվել է: Կռվել է, վիրավորվել, ռացիայով խոսել է, ասել, որ իր ուղղությամբ դիպուկահար է աշխատում: Կոորդինատներ է փոխանցել, մերոնք հարվածել են թուրքերին: Երկրորդ անգամ կոորդինատը տվել է, սակայն պատասխան չի ստացել, զենքը չի աշխատել, որ հարվածեն մեր դիրքերից: Մոտավոր 20 րոպե անց թուրքը լցվել է դիրքեր, բայց մինչ այդ ջարդել են թշնամուն: Եթե միայնակ չմնային, եթե թիկունքը պահեին…»:

Կնոջ խոսքով, դրանից հետո ամեն ինչ դադարել է. «Ամուսինս է կանխել, որ Ջերմուկ թուրք չմտնի»: Կարենը զոհվել է սեպտեմբերի 14ին. «Ռուսաստանից զանգել էին իր համարին, թուրքն էր պատասխանել: Նռնակ է պայթեցրել, այրվածքներ ուներ, բայց ճանաչելի էր, նաև՝ ձեռքի դաջվածքով: Իր մարմինը տարել էին, միայն օրեր անց վերադարձրեցին: Չգիտեինք, որ զոհվել է: Սպասում էինք, փնտրում իրեն: Մեծ տղաս նոր էր եկել բանակից, փոքրս ծառայության մեջ էր: Օգոստոսի 28-ին միջոցառման էինք հրավիրված: Հետո բարձրացավ դիրքեր: Սեպտեմբերի 14-ի առավոտյան և ցերեկն եմ հետը խոսել: Տղայիս ընկերներից հարցրեցի, թե ինչ տեղեկություն ունի: Ասաց, որ տղաներից մեկը զանգել է տուն, ամեն ինչ նորմալ է, իսկ մյուս տղայի մասին նորությունների էր սպասում: Բայց…երկուսն էլ զոհվեցին: Ամսի 14-ին ժամը 11 անց կես զանգեց, հարցրեց՝ ձեր մոտ ամեն ինչ նորմա՞լ է, պատասխանեցի՝ հա, իսկ ձե՞ր մոտ, ասաց՝ հա, ու անջատեց, էլ իր հետ չեմ խոսել: Այդ օրը մի տեսակ ցավ էի զգում, սիրտս կարծես զգար, որ ինքը չկա, բայց նաև վստահ էի, որ կգա, այդքան ծանր պատերազմների միջով էր անցել, իրեն ոչինչ չպիտի պատահեր: Հետաքրքիր բան է, չէ՞, սրտով զգում էի, որ չկա, բայց չէի համարձակվում բարձրաձայն խոսել այդ մասին»:

Հավելում է՝ 20 տարվա մեջ այդպես էլ չհաշտվեց, որ ամուսինը պայմանագրային զինծառայող է, ասում է՝ Կարենի համար դա ուղղակի աշխատանք չէր, նվիրում էր հայրենիքին: «Հոգ էր տանում բոլորի մասին, տղաների ուտելիքը պիտի լավը լիներ, ամեն ինչ՝ տեղը տեղին: Նրանց համար Ջերմուկում ամեն հարմարություն ստեղծել էր, մեկ-մեկ ասում են՝ իր համար էր արել, բայց ոչ, բոլորի համար էր արել, մինչև հիմա էլ տղաներն օգտվում են: Ծաղիկներ էր սիրում, այդ առումով իրար նման ենք, իր հետ միշտ տնկիներ էր տանում, հիմա էլ այնտեղ՝ սենյակում իր ծաղիկները մշակում են, խնամում, հոգ տանում դրանց մասին: Թխվածքներ էի պատրաստում, տղաներին էր տանում՝ դիրքեր, ասում՝ «ամանները դատարկեք, տուն տանեմ, որ հետո էլի տանից թխվածքներ բերեմ, ամանները որ չտանեմ, էլ ոչինչ չեն տա»:

Տիկին Զոյան հեռախոսի հակառակ կողմում սկսում է ժպտալ, ես հասկանում եմ, թե այս փոքրիկ հուշերը, որոնք մի փոքր ժպիտ պարգևեցին ինձ ու զրուցակցիս, որքան կարևոր են առաջին հերթին հենց նրա համար: Դրանք սիրելի ամուսնու հետ անցկացրած երջանիկ օրերի հավաստումն են: Մեր զրույցի ամենածանր հատվածը հարցն էր, թե ինչպես ուժ գտնել և շարունակել ապրել, երբ ցավը դեռ չի էլ սկսել սպիանալ: «Տեսանյութերն եմ նայում, ձայնային հաղորդագրությունները լսում ու շարունակում եմ մտածել, որ Կարենը դիրքերում է: Չեմ համակերպվում այն մտքի հետ, որ ինքն էլ չկա: Մտածում եմ, որ դուռը բացվելու է, ու ներս մտնի:

Տղաներս ու ամուսինս ուժ են տալիս, որ շարունակեմ ապրել: 2022 թ. հուլիսից ինչ-որ վատ կանխազգացում ունեի: Հուլիսին և օգոստոսին տարբեր միջոցառումների ենք մասնակցել, ինքն էլ էր մի տեսակ տխուր, գնացինք մեր կրտսեր տղային տեսնելու, ծառայում էր, այնքան շատ նկարվեց այդ օրերին: Անգամ վերջին անգամ իրեն Ջերմուկ ճանապարհելն էր մի տեսակ ուրիշ: Մեքենայի հետևից երկար նայում էի, չնայած այն վաղուց չէր երևում: Պառկեցի, բայց կոկորդս խեղդում էր, տեղս չէի գտնում, բայց չէի էլ կարող պատկերացնել, որ իր հետ ինչ-որ բան կպատահի»:

Հ. Գ. - Ենթասպա Կարեն Սարգսյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Ծառայության տարիներին զինվորական կարգապահության, բարեխիղճ ծառայության, անմնացորդ նվիրվածության համար արժանացել է բազմաթիվ պատվոգրերի ու մեդալների, այդ թվում՝ պաշտպանության նախարարի կողմից, 44օրյա պատերազմից հետո անվանական ժամացույցի՝ վարչապետի կողմից, մեդալի՝ 20ամյա բարեխիղճ ծառայության համար: Հուղարկավորված է հայրենի Արագած համայնքի ընտանեկան գերեզմանատանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում