«Պայքարում ենք, որ կրկին Մեսրոպ ունենանք». Մեսրոպ Հովհաննիսյանն անմահացել է Հադրութում հոկտեմբերի 13-ին․ «Փաստ»

INTERVIEW 23 November, 2023 12:02

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Էությամբ շատ աշխույժ էր Մեսրոպը, ընկերասեր, աշխատասեր: Միշտ նկատում էր լավը: Քույր ու եղբայր էին, նա անմիջապես նկատում էր, երբ ինչ-որ փոփոխություն էի անում, ասենք՝ մազերս կտրում, իսկ քույրիկը՝ ոչ: Փոքր ժամանակ ինձ «թագուհիս» ու «սիրելիս» էր կոչում, իսկ ավելի հասուն տարիքում տուն կմտներ ու կասեր՝ կյա՛նքս, կոֆե եփեմ, միասին խմենք»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Մարինեն՝ Մեսրոպի մայրիկը:

Նա սովորել և ավարտել է Գետահովիտի միջնակարգ դպրոցը: «Ուսուցիչներն ասում էին՝ եթե ցանկանա, կարող է շատ լավ սովորել: Չեմ հիշում, որ նստեր ու տանը դաս սովորեր, բայց գնում էր դպրոց ու պատասխանում, իր համար բավարար էր ուսուցչուհուն ուշադիր լսելը: Իր դասղեկի սիրելի աշակերտներից էր, Մեսրոպն էլ դասղեկին էր շատ սիրում: Հիմա իրենք են նաև ինձ շատ բաներ պատմում որդուս մասին: Չէր սիրում երկար մի բանով զբաղվել: Փոքր տարիքում էլ նույն խաղալիքով երկար ժամանակ չէր խաղա: «Թումո» է հաճախել մի քանի օր, դասընկերներն էլ էին գնում, մինչ իր փաստաթղթերը դասավորեցի, էլ չգնաց: Ուզում էր ամեն ինչ փորձել, մի տեսակ շտապում էր: Կարծես զգար, որ իր կյանքը կարճ է»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Մայրիկն ասում է՝ սիրում էր աշխատել: «Սարերն էր սիրում, գնում էին ու ընկերների հետ մնում: Հետաքրքիր բան է՝ տանը, երբ ճաշը դրված էր գազօջախին, երբեք ինքն իր համար չէր լցնի և ուտեր, ասում էր՝ չեմ կարող տաքացնել, բայց երբ օրերով մնում էին սարերում, զանգում էր՝ մա՛մ, ուզում ենք այսինչ բանը պատրաստել, ինչպե՞ս սարքենք: Իր պապիկի հետ մեղուներ էր պահում: Մի անգամ պապիկը զանգեց՝ Մեսրո՛պ ջան, գալու են մեղուները տանեն, կգնա՞ս մարդկանց դիմավորես: Հետո եկավ տուն՝ զարմանալի մարդիկ են, ուզում են մեղու պահեն, բայց վախենում են, անգամ մոտ չեն գալիս»: Երբ Մեսրոպի ապագայի պլաններից եմ հարցնում, տիկին Մարինեն ասում է՝ դեռ չէր էլ հասցրել ինչ-որ բաների մասին մտածել, 2020 թ.-ի մայիսին դպրոցն ավարտեց, հուլիսի 21-ին զորակոչվեց բանակ: Ծառայելու էր Ջրականում: «Շատ լավ էր տրամադրված զինվորական ծառայությանը: Այդ կարճ ժամանակում որևէ դժգոհություն չունեցավ»: Տիկին Մարինեն ցավով է նշում, որ որդու՝ դպրոցն ավարտելը ու բանակ զորակոչվելը համընկավ համավարակի օրերի հետ:

«Ո՛չ Վերջին զանգ ունեցան, ո՛չ էլ երդմնակալության արարողություն: Ծառայելու օրերին Մեսրոպը կնքվեց, բայց որևէ արարողության ներկա գտնվել չկարողացանք: Միայն իրեն հրաժեշտ տվեցինք Իջևանում»: Աշխատելով ճաշարանի զորամասում՝ Մեսրոպի ծնողները դեռ սեպտեմբերի 25-ի գիշերն են պատերազմի սկսվելու կասկածներ ունեցել: «Սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան գիշերային հերթափոխն ավարտելով և աշխատավայրից դուրս գալով՝ հասկացանք, որ պատերազմ է սկսվել: 27-ից հետո զանգել է, հետո մի քանի օր կապ չենք ունեցել իր հետ: Հոկտեմբերի 3-ին զանգեց՝ մենք հեռու ենք, խրամատներ ենք փորում: Մինչ այդ երեխեքը միայն մեկ անգամ էին գնացել կրակայինի, զանգել էր, հայրիկին պատմում էր, որ կրակել են, ինքն էլ «отличник» է եղել: Հոկտեմբերի 3-ից հետո մի քանի օր էլի չզանգեց Մեսրոպը: Հետաքրքրվում էինք, անհանգստանում:

Հոկտեմբերի 8-ի երեկոյան զանգահարում է տուն, իմանում է, որ տանը չեմ, տատիկս մահացել էր, արձակուրդ էի վերցրել ու մեր տուն գնացել: Իր զանգը չեմ լսում, հոկտեմբերի 9-ի առավոտյան նորից է փորձում ինձ հետ խոսել: Այդ օրը խոսեցինք, հարցրեցի՝ հաց կերե՞լ եք, արդեն ցուրտ է, շորեր տվե՞լ են: Ասաց՝ հա, մա՛մ ջան: Վախենում էի երկար խոսել, Մեսրոպին ասացի՝ հետո էլի կխոսենք: Դա մեր վերջին զրույցն էր: Իրենց այդ ժամանակ արդեն տարել էին Հադրութի դպրոցը, բայց մեզ ոչինչ չի ասել: Սկսեցինք անհանգստանալ, իրեն փնտրել, նկարներ ուղարկել: Հոկտեմբերի 19-ին ամուսինս գնաց Գորիս, բայց թույլ չտվեցին մեկնել Արցախ, վերադարձավ»: Տղաների ծնողներն են սկսում իրենց զավակներին փնտրել: «Օրերով նախարարության, Կարմիր խաչի դռների մոտ էինք, հանդիպումներ էին կազմակերպում, իրենք էին մեզանից տվյալներ հարցնում, արձագանքում էինք՝ որտեղի՞ց տվ յալներ ունենանք, երբ ասում էիք քիչ խոսեք հեռախոսով: Նոյեմբերի 27-ին որոշեցինք գնալ Ղարաբաղ:

Տղաներ կային, որ ասել էին, թե որտեղ են: Մեկս մյուսով իմացանք, որ Մեսրոպն էլ է Հադրութի դպրոցում եղել»: Ուղիղ մեկ ամիս Մեսրոպի ծնողները մնում են Արցախում: «Միայն մենք չէինք այնտեղ, շատ ծնողներ էին եկել իրենց տղաներին փնտրելու: Տղամարդիկ գնում էին զորամասեր, զինվորների հանդիպում, հ ե տո որո ն ո ղ ա կան աշ խ ա տանք ն ե ր սկսվեցին: Ամեն օր հյուրանոցում ժողով էինք անում, ամեն օր մի ծնողի ճանապարհում էինք, քանի որ գտած էին լինում իրենց երեխուն: Խորապես չէինք էլ հասկանում, երբ տղամարդիկ սկսում էին իրար շնորհավորել, որ այս մեկն էլ գտավ իր տղային ու տուն տարավ: Դեկտեմբերի 17ին գտանք մեր տղային, 21-ին հուղարկավորությունն էր: Մեսրոպի փաստաթղթերն ու անձնական իրերն իր գրպանում էին եղել, ամուսինս հասկացել էր, որ նա է: Գորիսում ամուսինս ասել էր, որ Մեսրոպիս հեռախոսն իր մոտ պետք է լինի, բայց չէին գտել: Սևանում պարզել էին, որ հագին երկու շալվար է, հեռախոսը մնացել է մյուսի գրպանում:

ԴՆԹ հետազոտություն չարեցինք»: Մեսրոպի զոհվելու պատմության մանրամասները նրա ընտանիքը վերստեղծել է մյուս ծնողների պատմությունների հիման վրա, քանի որ իրենց որդին որևէ բան իրենց չի պատմել, անգամ իր գտնվելու վայրը: «Տղաները Հադրութի դպրոցում են եղել, հագուստն են փոխել, հետո հրամանատարի հրամանով դուրս են եկել դպրոցի շենքից: Այնտեղ իրենց մեծ խումբը մի քանի մասի է բաժանվում: Թութակներ կոչվող սարի վրայից ինչ-որ երկու եղբայր Մեսրոպենց խմբի սպային ուղղություն են տալիս, թե երեխեքին որ կողմ տանի:

Բայց, ըստ սպայի խոսքերի, երեխեքը հոգնած են եղել, չեն ենթարկվել: Նրանք ավելի հեշտ ճանապարհն են ընտրել, բայց, կրկին իր խոսքերով, այնտեղ ձորեր էին և այլն: Հոկտեմբերի 13-ին Վարդասար բարձրանալուց տղայիս կնքահայրը (Մեսրոպս ծառայության օրերին էր կնքվել) իր երկու սանիկի, այդ թվում՝ Մեսրոպի ու ևս մի զինվորի հետ, հայտնվում են թշնամու թիրախում, բեկորային վիրավորում ստանում: Չորսով մնում են այդ սարի վրա, մյուսները նահանջ են կատարում: Արցախում այդ սպային ծնողները գտան, որոնողական խմբի հետ գնաց ու իր թողած երեխեքին հետ բերեց»: Երկար ճանապարհ անցավ Մեսրոպը մինչև տուն հասավ: Հիմա Գետահովիտում է, նույն գերեզմանատանը երեք ընկերով են: «Մեր դպրոցն ու ուսուցիչներն այն անվանում են մեր Եռաբլուրը: Երեք ընկերով այնտեղ են ու իրար այնքան մոտ: Իրենց տարիքային տարբերությունը մեկ տարի է, բայց այնքան կապված էին իրար հետ»: Երբ հարցնում եմ, թե ինչն է ուժ տալիս որդու զոհվելուց հետո, տիկին Մարինեն արձագանքում է՝ «պայքարում ենք, որ կրկին Մեսրոպ ունենանք»:

Հ. Գ. - Մեսրոպ Հովհաննիսյանը Արցախի նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Պարգևատրվել է նաև ՀԿների կողմից: Հուղարկավորված է Տավուշի մարզի Գետահովիտ գյուղի գերեզմանատանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում